Wikipèdia

Ostal d'Absborg

L'ostal d'Absborg o d'Àustria es un important ostal sobeiran d'Euròpa conegut per aver provesit totes los emperaires del Sant Empèri roman germanic entre 1452 e 1740, e tanben d'una importanta linha de sobeiran d'Espanha e de l'empèri d'Àustria, puèi de la dobla monarquia austroongresa. La dinastia pòrta lo nom de « ostal d'Absborg-Lorena » dempuèi 1780.

Istòria de l'ostal d'Àustria modificar

 
Escuts ancians dels Absborg.
 
Bandièra de l'ostal d'Absborg - e tanben de l'Empèri d'Àustria fins a 1867 (Empèi austroongrés).
 
Escut de l'emperaire Absbog mostrant l'espandida de sas possessions territorialas.
 
Ponhat en forma d'agla absborgesa, a Versalhas.

Jol nom de ostal d'Àustria, la dinastia règna ss diferents païses d'Euròpa:

Maria Terèsa d'Àustria (1717-1780) es la darrièra representanta d'aqueste ostal. Los enfants que ten de son maridatge amb Francés Esteve de Lorena començan la dinastia dels Absborg Lorena.

Los caps de l'ostal d'Absborg Lorena règnan coma emperaires germanics, reis de Ongria e de Boèmia fins a 1806 puèi coma emperaire d'Àustria de 1804 a 1918, e tanben coma reis de Ongria e de Boèmia fins a 1918.

Los membres actuals de l'ostal de Absborg Lorena, dich ostal d'Àustria, totes descendents de Maria Teresa e de Frances Esteve, portan totes los títold d'arquiduc o arquiduquesa d'Àustria, prince o princesa reiala de Ongria e de Boèmia, amb lo predicat d'altesa imperiala e reiala. Los membres de la familha avent contractat una union non egala al vejaire de l'estatut de l'ostal d'Absborg, o non autorizada pel cap de familha, e eissits de talas unions pòrtan lo títol de comte o comtesa d'Absborg per manca d'un autre nom o títol atribuit, coma Hohenberg pels descendents de l'arquiduc Francés Ferand, eissits de son union morganatica amb la comtesa Sophie Chotek, titulada duquesa de Hohenberg.

La devisa dels Absborg d'Àustria es « Alles Erdreich ist Österreich untertan » en alemand et « Austriae est imperare orbi universo » en latin. Abreujat en « A.E.I.O.U. », dins las doas lengas. Significa « Aparten a l'Àustria de comandar a tot l'Univèrs » e dona l'ambicion d'aquesta familha.

Aujòls dels Absborgs modificar

Tirant son nom del castèl d'Absborg en Soïssa alemanica, l'istòria d'aqueste ostal comença adonar de certituds sonqu'a partir de Gontran le Ric (Guntram), comte d'Alsàcia de 917 a 954.

Se cerquèt a la far venir d'Etichon-Adalric d'Alsàcia, primièr duc d'Alsàcia, nascut vèrs 626 e mòrt vèrs 690. En efièch, la primièra mencion del primier aujòl dels Absborg data de la mitat del sègle X amb Gontran lo Ric (Guntramnus dives). E, dins l'objectiu de contraròtlar las rotas comercialas ligant la Germaniá e l'Itàlia, lo rei Oton Ier confisca, a l'escasença d'una Dièta d'Empèri a Augsborg en agost de 952, una granda partiada de sas possessions situdas en Alsàcia, en Brisgau e en Turgòvia d'un comte, nomenat Gontran (Guntramnus comes), un membre de la familha dels comtes eberardians del Nordgau (Bas Ren). Un solid fais d'arguments tend a mostrar qu'aqueste darrièr e Gontran lo Ric son un sol e mèsme personatge. Se l'identitat es veraia, l'ostal d'Absborg ven tanben dels Etichonids, l'illustra familha dels ducs merovingians eissida d'Etichon-Adalric d'Alsàcia, regnant als sègles VII e VIII sus l'Alsàcia, que lo membre mai eminent es santa Odila de Hohenborg.

Dos felens de Gontran lo Ric, Radbot e Rodolf d'Altenborg, dintran dins l'istòria coma d'actius bastisseires. Lo primièr, tija del linhatge dels Absborg, bastís las basas de l'abadiá de Muri (Muri (Argòvia) en Suisse) ; lo segond, mòrt sens descendéncia, fonda l'abadiá de Sant Pèire e Sant Paul d'Ottmarsheim en Alsàcia, un cap d'òbra arquitectural fòrça inspirat de la capèla palatina d'Aquisgran (capèla privada de Carlemanhe) e de la glèisa del Sant Sepulcre de Jerusalèm (lo tombèl de Crist).

 
La glèisa de San Pèire e Sant Paul d'Ottmarsheim de Rodolf d'Altenborg (sègle XI).

L'evèsque d'Estrasborg Werner de Habsbourg (mòrt a Constantinòble lo 28 d'octobre de 1028), un fraire de Radbot e de Rodolf, fonda en Argòvia, al començament del sègle XI, lo castèl d'Absborg a Absborg (Argòvia) en Soïssa alemanica, que dona son nom a la dinastia eissida de Radbot. Segon d'autres autors, Werner es sonque lo conhat de Radbot, e aqueste darrièr lo verai fondator del castèl. Jamai los Absborgs deguèron abitar lor castèl eponim: a sa fondacion lo castèl se presenta coma un simple avantpòts militar al servici de la politica imperiala, fàcia al Segond Reialme de Borgonha madur per càser dins l'escarcèla de l'Empèri.

 
Castèl d'Absborg del sègle XI.

Una implicacion politica de mai naut nivèl doblada d'una estrategia matrimoniala biasuda permet als descendents de Radbot d'assegurar durablament lor dominacion sus un grand nombre de tèrras alsacianas, soïssas e badenas. Lo centre de lor poténcia, subretot politica, accessòriament territoriala, se situa en Alsàcia. Al començament del sègle XII, los Absborg aquerisson lo landgraviat (comtat provincial) de Nauta Alscia (Naut Ren), l'avoariá su de tèrras episcopalas estrasborgesas (Naut Mundat) e subretot l'avoariá sus la poténcia e prestigiosa abadiá de Murbach.

L'estatut dels Absborgs evolua en 1273 quand lo comte Rodolf IV d'Absburg, aliat dels borgeses de las vilas d'Estrasborg e de Zuric, es elegit emperaire, prenent lo nom de Rodolf I d'Absborg. En efièch, los princes electors preferisson, coa sovent, balhar la corona de l'Empèri a un senhor que lor sembla alara ni tròp poderós, ni tròp menaçant per lors pròpres intereses.

Istòria dels Absborgs modificar

 
Escut dels prumièrs comtes d'Absborg.

Werner II, un dels filhs de Radbot, es lo primièr a prene lo títol de comte d'Absborg. Dins la guèrra entre l'emperaire del Sant Empèri Enric IV e l'antiemperaire Rodolf de Rheinfelden, Werner pren lo partit d'aqueste darrièr (1077-1080).

Adalbèrt III, felen de Werner II, succedís a son paire Werner III en 1163, fa la guèrra en Palestina (1187-1191 e 1196-1198), combat enseguida Berthold V de Zähringen e fonda Waldshut ; pren lo primièr lo títol de Landgrave d'Alsàcia.

Après la mòrt de Rodolf II lo Vièlh, filh d'Adalbèrt III, en 1232, l'ostal dels Absborg se treca en doas brancas : Absborg-Absborg e Absborg-Laufenborg, que los caps son Albèrt IV lo Savi e Rodolf III, son fraire. L'ostal d'Absborg-Laufenborg s'atuda en 1415[1].

Dempuèi l'Alsàcia istorica, la familha espandís son influéncia cap a l'èst, contraròtlant lo Sant Empèri roman germanic a partir de 1273, anant fins a l'actual Àustria (1278-1382). E en doas o tres generacions, los Absborgs capitan a prene lo contraròtle gaireben de contunh del tròn imperial per de sègle (1273-1291, 1298-1308 e 1438-1740).

Branca aïnada modificar

Albèrt IV lo Savi (mòrt en crosada en 1239), brot de la branca aïnada o imperiala, a per el Absborg, lo comtat d'Argòvia e los alòdis d'Alsàcia agrandís fòrça sos domènis del costat de la Soïssa e acquerís en 1278 los ducats d'Àustria e d'Estria per la desfacha de son competitor Ottokar II de Boèmia a la batalha de Marchfeld. Es lo primièr Absborg cridat al tròn imprial en 1273 ; règna 18 ans (1273-1291) jol nom de Rodolf I d'Absborg, e a per successor dins sos Estats ereditaris, e mai tard a l'Empèri (1298), son filh Albèrt. Jos aqueste los Soïssas se revòltan, e pendent tot lo sègle XIV e la mitat del XV, l'ostal d'Absborg se desana en van a los combatre ; se vei successivament levar la mai granda partida de sos domènis. En 1438 un prince nòu de l'ostal d'Àustria Absborg es cridat al tròn imperial ; Albèrt V, rei de Ongria e de Boèmia, regnèt jol nom d'Albèrt II; dempuèi, l'ostal d'Absborg règna de contunh sul Sant Empèri roman germanic fins a 1740, data de la mòrt sens descendéncia mascla de Carles VI del Sant Empèri. Sa filha aïnada, eritièra d'aqueste ostal, Maria Terèsa d'Àustria « La Granda », pòrta sas possessions, per maridatge, dins l'ostal de Lorena.

Branca cabdèta modificar

Ten per soca Rodolf IV d'Àustria, oncle de l'emperaire Rodolf I d'Absborg, e recep en partatge Laufenborg, Waldshut, Nòu Absborg (sul lac dels Quatre Cantons) e los domènis de Klekgau. Après la mòrt de Rodolf IV, aquesta branca se parteja en dos rams (los comtes d'Absborg-Laufenborg e los novèls comtes de Kyborg). Lo primièr d'aquestes dos rams, començat per Godofred (mòrt en 1271), s'atuda al començament del sègle XV. Eberhard, soca del segond, acqueriguèt lo comté de Kyborg en esposant Anna, eritièra d'aqueste ostal; morís en 1284 ; sa descendéncia s'atuda en 1415. La branca aïnada reünís alara totes los domènis de l'ostal.

Seguida modificar

 
Las possessions dels Absborg après la batalha de Muehlberg (1547).
 
L'Euròpa en 1547.

Après lo maridatge de Maximilian I amb Maria de Borgonha, princesa de Valés e eritièra de las possessions borguinhonas (coma los Païses Basses) e lo maridatge de son filh Felip I lo Bèl amb Joana « la Fòla », eritièra de las Espanhas e de lors nombrosas dependéncias, lo filh d'aquestes, Carles Quint, heritèt d'un empèri sus que « lo solelh jamai se colcava ».

Après l'abdicacion de l'emperaire Carles V — tanben rei Carles I de las Espanhas e de las índias (1516-1556), la familha se separa en doas brancas, l'autriaca e l'espanhòla.

Los Absborg plaçan lo maridatge de lors enfants al servici de lor politica diplomatica en favorisant las unions amb diferents sobeirans europèus, fasent de l'ostal d'Àustria una veraia fabrica de princes e princesas Absborg. Per manténer al sen de la familha las possessions acqueridas per la politica matrimoniala de lors aujòls, los Absborg, successors de Carles, malgrat lo Tractat d'Oñate (1617), abusèron de las unions consanguinas qu'acaban per agotar la linhada e s'estima que las unions a l'interior de l'ostal d'Absborg contribuiguèron a son extinccion: atal Felip IV d'Espanha èra simultanèament mai d'un còp cosin de Ferand III d'Àustria, son conhat e son gendre. Son filh Carles II foguèt de santat flaca e aguèt pas de descendéncia.

La branca espanhòla s'atuda dins los mascles en 1700, provocant la guèrra de Succession d'Espanha, tot coma lo faguèt l'austriaca en 1740, provocant la guèrra de Succession d'Àustria. Pasmens la darrièra de totes los Absborg (Maria Terèsa) aviá es posat Francés Esteve, duc de Lorena e de Bar, e lors descendents fan viure lo nom d'Absborg dins l'ostal de Lorena jol nom Absborg Lorena. La Ongria, nominalament sota la reialtat Absborg dempuèi 1526, mas per la mai granda grande partida sota occupacion turca pendent un sègle e mièg, tornèt èsser conquerida en 1683-1699 per Carles V de Lorena qu'esposèt una Absborg, sòrra de Leopòld I del Sant Empèri. Fogèron los grands de l'espós de Maria Terèsa. La Ongria se revòlta contra los Absborg Lorena en 1848 ; aquestes capitèron pas a se manténer sonqu'en cridant las tropas russas del tsar Nicolau I.

Sobeirans eissits de l'ostal d'Absborg modificar

Emperaire del Sant Empèri, rei de Ongria e de Boèmia, arquiduc sobeiran d'Àustria modificar

  • Rodolf Ier, emperaire 1273-1291 e duc d'Àustria 1278-1282
  • Albert I, emperaire 1298-1308 e duc d'Àustria 1282-1298
  • Rodolf II, duc d'Àustria 1298-1307 rei de Boèmia
  • Frederic III, duc d'Àustria 1307-1330
  • Albèrt II d'Àustria, duc d'Àustria 1330-1358
  • Rodolf IV d'Àustria, duc d'Àutria 1358-1365
  • Albèrt III, duc d'Àutria 1365-1395
  • Albert IV, duc d'Autriche 1395-1404
  • Albèrt II, emperaire 1438-1439 e duc d'Àustria jol le nom d'Albèrt V 1404-1439 rei de Boèmia e de Ongria.
  • Ladislas lo Postum, duc d'Àustria 1440-1453 rei de Boèmia e de Ongria
  • Frederic III, emperaire 1440-1493 e duc d'Àustria jol nom de Frederic IV 1453-1493
  • Maximilian I, emperaire e duc d'Àustria 1493-1519
  • Carles V, dich Carles Quint, empaire e arquiduc d'Àustria 1519-1556
  • Ferrand I, emperaire e arquiduc d'Àustria 1556-1564 rei de Boèmia e de Ongria
  • Maximilian II, emperaire e arquiduc d'Àustria 1564-1576
  • Rodolf II, emperaire e arquiduc d'Àustria 1576-1612
  • Matias, emperaire e arquiduc d'Àustria 1612-1619
  • Ferrand II, emperaire e arquiduc d'Àustria 1619-1637
  • Ferrand III, emperaire e arquiduc d'Àutria 1637-1657
  • Leopold I, emperaire e arquiduc d'Àutria 1658-1705
  • Josèp Ier, emperaire e arquiduc d'Àutria 1705-1711
  • Carles VI, emperaire e arquiduc d'Àutria 1711-1740

N.B. : Maria Terèsa I de Ongria, ultima darrièra Absborg e esposa de l'emperaire dels Romans Francés I Esteve, regnèt coma rei de Ongria, reina de Boèmia e arquiduquesa sobeirana d'Àustria, 1740-1780

Rei de las Espanhas e de la Índias modificar

Rei de Portugal e de las Algarvas modificar

Rei e Reina de Boèmia modificar

Rei de Nàpols modificar

Rei e Reina de Ongria modificar

Nòtas e referéncias modificar

  1. ↑ Die Habsburger, Eine Europäische Familiengeschichte, Brigitte Vacha, Sonderausgabe 1996, p. 22

Vejatz tanben modificar

Bibliografia modificar

  • Jean Bérenger, Histoire de l'Empire des Habsbourg : 1273-1918, Fayard, [Paris], 1990.
  • Henry Bogdan, Histoire des Habsbourg : des origines à nos jours. Paris, Perrin, coll. « Tempus », no 107, 2005. 425 pp., 18 cm. ISBN 2-262-02376-XError d'escript : lo modul « check isxn » existís pas..
  • Philippe Nuss, Les Habsbourg en Alsace, des origines à 1273. Recherches pour une histoire de l’Alsatia Habsburgica. Société d'Histoire du Sundgau, Altkirch, 2002, 542p.
  • Habsbourg Biographies
  • Philippe Nuss, Les Regestes des Comtes de Habsbourg : en Alsace avant 1273. Société d'histoire du Sundgau, Altkirch, 2005, 513 p.

Font parciala modificar

Marie-Nicolas Bouillet et Alexis Chassang (dir.), « Maison de Habsbourg » dans Dictionnaire universel d’histoire et de géographie, 1878 (lire sur Wikisource)

Articles connèxes modificar

Ligams extèrnes modificar

Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Ostal_d%27Absborg&oldid=2392242 »