Las pèças de Shakespeare

lista d'un projècte Wikimèdia

Tradicionalament, las pèças de William Shakespeare (1564-1616) son divisadas entre tragèdia, istòrias, e comèdias.

Sir John Gilbert's Lo quadre de John GilbertThe Plays of Shakespeare,1849 conten de scènas e personatge de diferentas pèças de William Shakespeare.

Fòrça d'aquelas pèças aparéisson estampadas en serias of quartos, mas gaireben la mitat d'aquelas demorèron ineditas fins a 1623, quand lo postum Primièr Fòlio foguèt publicat. La division tradicionala de sas pèças entre tragèdias, comèdias e istòrias seguisson las categorias utilizadas dins lo Primièr Fòlio.

Quand Shakespeare arribèt pel primièr còp a Londres a la fin dels ans 1580 o començament dels 1590, los dramaturgs escrivent pel nòu empont de l'epòca (coma The Curtain Theatre) combinavan dos diferents estils dramatics tradicionals dins un novèla e destriada sintèsi Elisabetana. De per abans, las formas mai comunas del teatre popular anglés èran las moralitats del periòde Tudor. Aquelas pèças celebravan la pietat generalizada, utilizant d'atributs morals personificats per incitar o menar lo protagonista e causir una vida vetuosas puslèu que lo Mal. Los personatges e l'intriga son mai simbolics que realistas. Es plan possible que mainat, Shakespeare vejèt aquel tipe de pèça (e tanben benlèu, de mistèris e miracles).[1]

Un autre penjal de la tradicion dramatica èra la teoria estetica classica. Aquela teoria inspirada fin finala d'Aristòtel arribèt a Renaissance anglesa mejans los autors romans. Dins las universitats, las pèças èran jogadas de biais academic coma los dramas romans. Aquelas pèças, d'abituda jogadas en latin, respèctan l'ideal classic de las tres unitats e del decorum, qu'èran mai estatica, valorizant los discors longs puslèu que l'accion fisica. Shakespeare aurà aprés aquela teoria a la grammar school, ont Plaute e subretot Terenci èran al programa[2] e èran ensenhats dins d'edicions amb de longas introduccion teoricas.[3]

Teatre e emponts modificar

D'escavacions arqueologicas de las fondacions dels teatres The Rose e The Globe a la fin de sègle XX[4] mostrèron totes los teatres de la Renaissença anglesa de Londres èran bastits sus de plans similars. Malgrat de particularitat per caduns, Los teatres publics avián tres estatges, bastits enrodant un espaci obèrt al centre. Mai sovent lo plan poligonal dona un efièch redond, tres nivèls de galariás virada cap al dedins tresplomban sus tres costats lo centre obèrt de l'empont, solament l'arrièr èra reservat a las intradas e sortidas, als actors e sètis dels musicians. Lo darrièr estatge arrièr podava èsser utilizat coma balet, dins Romeo e Julièta, o coma posicion pel personatge arenga la fola, cona Juli Cesar.

Mai sovent bastits de fusta, latatge e gip cobèrts d'una clujada, los primièrs teatres èran vulnerables al fuòc, e pauc a pauc replaçats (quand necessari) amb d'estructuras mai solidas. Quand the Globe brutlèt en Junh de 1613, tornèt èsser cobèrt d'un teulat de teules.

Un modèl diferent se devolopèt amb lo Blackfriars Theatre, que venguèt l'usatge corrent a partir de 1599. The Blackfriars èra pichon en comparason dels precedents teatres, e tot cobèrt puslèu qu'a cèl obèrt; sembla als teatres al contrari dels precedents.

Lo Shakespeare elisabetan modificar

Alara que Shakespeare començava a escriure, ambedoas tradicions èran vivas; Mai qu'èran filtradas pel recent succés de l'University Wits sus l'empont de Londres. A la fin del sègle, la popularitat de las pèças de moralitat e academicas s'aflaca a l'espelida de la renaissença anglesa, e los autors coma Thomas Kyd e Christopher Marlowe revolucionan lo teatre. Los pèças abandonan los vielhs dramas morals amb las teorias classicas per produire una fòrma seculara modèrna.[5] Lo drama novèl combina la complexitat retorica de las pèças academicas amb l'energia galharda de las moralitats. Mas, èra mai ambigú e complèxe dins lo sens, e amb mens de referéncias que la simpla allegoria. Inspirat per l'estil novèl, Shakespeare seguís aquelas estrategia artistica,[6] creant de pèças que fan pas sonque reson al nivèl emocional del public mas tanben explora e met en perspectiva d'elements de basa de çò que constutuís l'uman. Çò que Marlowe e Kyd faguon per la tragèdia, John Lyly e George Peele, entre autres, o faguèron per la comèdia: ofrisson de modèls de dialòg esperital, d'accion romantica, e exotica, a vegada dins de luòcs pastorals que son las basas de las comèdias de Shakespeare.

Las tragèdias elisabetanas de Shakespeare (inclusissent las pèças istoricas de trama tragica coma Richard II) se destacan pro dels modèls classics. Utiliza coma Aristòtel e Oraci la nocion de decorum; amb unas excepcions près, se centra sus de personatges plan nascuts e d'afars nacionals coma subjècte de tragèdia. Dins fòrça autres aspèctes, pasmens, las primièras tragèdias son fòrça mai pròchas de l'esperit e de l'estil de las moralitats. Son sequenciadas en episòdis, centrats sus un personatge o una accion; son mai o mens unificadas pel tème o persoantge.[7] Aquò mòstra plan l'influéncia de Marlowe, subretot de son Tamburlaine. Pasmens, quitament dins sas òbras primièras, Shakespeare se mòstra mai sovent mai sòbri que Marlowe; recorrís mens sovent a la retorica grandilocanta, e son tractament dels sieus eròis es mai balançat, e a vegada mai sceptics, qu'aquel de Marlowe.[8] A la fin del sègle, la pompa de Titus Andronicus se ramba, per fa plaça a la subtilitat d'Hamlet.

Dins las comèdias, Shakespeare demora pròche dels modèls classics. The Comedy of Errors, una adaptatcon de Menaechmi, seguís lo modèl de la comèdia antica de près. D'autra comèdias elisabetanas de Shakespeare's son mai romanticas. Coma  John Lyly, a vegada fa de l'intriga romatica (trach segondari de la comèdia latina) l'element màger;[9] quitament a donar a aquela intriga romantica mens de suènh qu'al dialòg esperital, engana, e farcejadas. La "refòrma de la mòs," qu'Oraci considerava la foncion màger de la comèdia,[10] domora dins unes episòdis coma l'engana de Malvolio.

Lo Shakespeare jaumian modificar

Shakespeare atenguèt sa maduretat coma dramaturg a la fin de regne d'Elisabèt , e dins los primièrs ans del regne de Jaume. Dins aqueles ans, reson un prigond cambiament dins los gosts populars, que siá sul contengut e l'apròche. A la fin de la decenniá, respond al vam de la satira dramatica iniciat pels boy players als teatres Blackfriars e St. Paul. A la fin de la decenniá, sembla qu'ensegèt de capitalizar dins la mòda novèla per la tragicomèdia,[11] quitament a collaborar amb John Fletcher, l'escrivan que popularizèt lo genre en Anglatèrra.

L'influéncia dels mai joves dramaturgs coma John Marston e Ben Jonson se vei en mai dels subjèctes de las pèças, que dramatiza los problèmas uman insolubles de la cupiditat e la cobesença, tanben sul ton mai escur de las tragèdias jaumianas.[12] Lo Marlovenc, la forma eroïca de las trgèdias elisatanas se ramba, replaçat per la vision escura de las naturas eroïcas presa dins lo mitan de la corrupcion generalizada. Shakespeare jamai partejèt l'escritura dels boys' companies del Globe e King's Men; pasmens, l'òbra primièra jauliana es plan inflienciat per las tecnicas novèlas, los dramas satirics. Una pèça, Troilus and Cressida, quitament seriá estat inspirada per la Guèrra dels Teatres.[13]

Las darrièras pèças de Shakespeare fan resson a las comèdias elisabetanas dins l'usatge de contèxte romantic e l'accion.[14] Pasmens, dins sas pèças, los elements escurs gaire relavats dins las primièras pèças son meses en evidéncia e a vegada tornat fòrça vius. Aquel cambiament se vei pels succés de tragicomèdias coma Philaster, malgrat que l'incertitud sus las datas fa la nature e lo sens de influéncia pas clara. Amb los elements de la pagina títol de The Two Noble Kinsmen e segon l'analisi textuala creson d'editors que Shakespeare acabèt sa carrièra collaborant amb Fletcher, que li succediguèt coma ostal d'escrirtura pels King's Men.[15] Aquelas darrièras pèças semblan a las tragicomèdias de Fletcher dins lor ensag de trobar un genre de comèdia capable de dramatizar de biais mai seriós los evenimets que dins las primièras comèdias.

Estil modificar

Pendent lo regne de la reina Elisabèt, "lo drama ven lo mejan ideal de capturar e transmetre los intereses diverses de l'epòca."[16] Las istòrias de genres diferents foguèron adoptadas per un public constitit a l'encòp dels rics e sabents e dels paures e illeterats. Mai tard, se retira a l'apogèu del periòde jaumian, pauc abans lo començament de la Guèrra de Trenta Ans. Son estil de versificacion, sa causida de subjèctes, e sa mesa en scèna, pòrta totas la marca dels dos periòdes.[17] Son estil cambia pasmens en acòrdi amb los sieus gosts tastes e sa mestresa desvolopada, mas tanben en acòrdi amb los gosts del public per qui escriu.[18]

Alara que fòrça passatges de las pèças de Shakespeare so escrichs en pròsa, escriguèt gaireben una granda partida de sas pèças e poèmas iambics. Dins unas de sas primièras òbras (coma Romeo and Juliet), quitament apondèt de ponctuacion a la fin d'aqueles pentamètres iambics per far lo ritme encara mai fòrt.[19] El e fòrça autres dramaturgs d'aquel periòde utilizèron la forma del vèrs blanc largament dins los dialògs, çòqu'aumenta los efièchs poetics.

Per acabar fòrça scènas de sas pèças utiliza un distic rimat per doanr de sens a la concluson, o acabament.[20] Un exemple tipic ven de Macbeth: quand Macbeth quita l'empont per tuar Duncan (al son d'un trinhon), ditz,[21]

Hear it not Duncan; for it is a knell
That summons thee to heaven or to hell

Escotes-pas Duncan; lo clas sona
Al cèl o a l'infèrn te crida

L'escritura de Shakespeare (subretot las pèças) tanben utilizan fòrça jòcs de mòts que los dobles senses e una retorica abila.[22][23] L'umor es un element clau de las pèças de Shakespeare. Pasmens se una granda quantitat del sieu talent comic es eveident dins sa comèdias, unas dels mai divertissents personatges e scènas se trapan dins las tragèdias coma Hamlet e dins las istòrias coma Henry IV, Part 1. L'unor de Shakespeare es fòrça influenciat per Plaute.[24]

Monològs dins las pèças modificar

Las pèças de Shakespeare's son tanben notablas pels monològs, ont lo personatge fa un discors cap a se meteis que lo public pòsca comprene los sieus motivacions e conflictes interiors.[25]

Font materiala de las pèças modificar

 
La primièra edicion de la cronoca d'Anglatèrra de Raphael Holinshed, Escòcia, e Irlanda, estampat en 1577.

Coma çò comun a l'epòca, Shakespeare basa fòrça de sas pèças sus las òbras d'autres autors e reciclant d'istòrias ancianas e de material istoric. Aquel ligam a d'anterioras fonts èra una consequéncia naturala de la rapiditat que los autors escrivián a l'epòca; mai, las pèças basadas sus de d'istòrias ja popularas avián mai d'escasença de traire las gents. Tanben i a de rasons esteticas: La teoria de la renaissença pren al seriós lo dich que l'intriga tragica podava èsser fondada sus l'istòria. Aquela estriccion s'aplica pas a la comèdia, e aquelas pèças de Shakespeare que las fonts son pas clarament establidas, coma Love's Labour's Lost e The Tempest, son de comèdias. Pasmens quitament las pèças, repausa fòrça sus de luòc comuns generics. Per exemple, Hamlet (c.1601) pòt èsser un remanejament d'una precedenta pèça perduda (la dicha Ur-Hamlet),[26] e King Lear es benlèu una adaptacion de la precedenta pèça, King Leir. Per las pèças sus de subjèctes, Shakespeare se basa fòrça sus dos tèxtes mager. Fòrça de las pèças romanas e grègas son basadas sus las Vidas Parallèlas de Plutarc (dempuèi la traduccion anglesa en 1579 per Sir Thomas North),[27] e lo drama istoric anglés es degut a las Cronicas de Raphael Holinshed, 1587.

Pasmens s'encara se disputa l'exacta Cronologia de las pèças de Shakespeare, tendon a èsser destriadas en tres grops estilistic.

Lo primièr grop màger de sas pèças comença amb sas istòrias e comèdias del ans 1590. Las pèças primièras de Shakespeare tendon a èsser d'adaptacions d'autras òbras scenicas e emplegar los vèrs blancs e de pichonas variacions de ritme. Mas, a causa de l'epidèmia de pèsta es obligat Shakespeare e sa tropa d'actors de quitat Londres de 1592 a 1594, Shakespeare comença a utlizar lo ritme distic dins sas pèças, e tanbenun dialòg mai more dramatic. Aqueles elements se mòstran dins The Taming of the Shrew e A Midsummer Night's Dream. Gaireben totas las pèças escrichas après l'epidèmia que frapèt Londres son de comèdias, benlèu rebatent los desirs a un moment mai leugièr. D'autras comèdias de Shakespeare d'aquel periòde comprenon Much Ado About Nothing, The Merry Wives of Windsor e As You Like It.

Lo grop del mièg de las pèças de Shakespeare comença 1599 amb Julius Caesar. Dins los qualques ans seguent, Shakespeare produguèt los sieus mai celèbres dramas, amb Macbeth, Hamlet, e King Lear. Las pèças d'aquel periòde son fòrça mai escuras de la carrièra Shakespeare e tracta d'afars coma la traïson, lo murtre, la cobesença, lo poder e l'egoïsme.

Lo darrièr grop de las pèças compren Pericles, Prince of Tyre, Cymbeline, The Winter's Tale e The Tempest. Las romanças se nomenan atal a causa que pòrtan de similituds los romans de cavalariá. d'entre las caracteristicas d'aquelas pèças i a una intriga redemptritz amb una fin astruca, de magia e d'autres fantastics elements.

Pèças cononicas modificar

Levat la notas, las pèças seguentas son listadas, dins las trenta e sièis inclusidas dins lo Primièr Fòliode 1623, en acòrdi amb l'òrdre ont apareguèron, amb las doas pèças pas incluidas (Pericles, Prince of Tyre e The Two Noble Kinsmen) apondudas a la fin de la lista de las cmèdias.

Comèdias modificar

  1. The Tempest
  2. Two Gentlemen of Verona
  3. The Merry Wives of Windsor
  4. Measure for Measure **
  5. The Comedy of Errors
  6. Much Ado About Nothing
  7. Love's Labour's Lost
  8. A Midsummer Night's Dream
  9. The Merchant of Venice **
  10. As You Like It
  11. The Taming of the Shrew
  12. All's Well That Ends Well **
  13. Twelfth Night
  14. The Winter's Tale * **
  15. Pericles, Prince of Tyre * ***
  16. The Two Noble Kinsmen * ***

Istòrias modificar

  1. King John
  2. Richard II
  3. Henry IV, Partida 1
  4. Henry IV, Partida 2
  5. Henry V
  6. Henry VI, Partida 1
  7. Henry VI, Partida 2
  8. Henry VI, Partida 3
  9. Richard III
  10. Henry VIII

Tragedies modificar

  1. Troilus and Cressida **
  2. Coriolanus
  3. Titus Andronicus
  4. Romeo and Juliet
  5. Timon of Athens **
  6. Julius Caesar
  7. Macbeth
  8. Hamlet
  9. King Lear
  10. Othello
  11. Antony and Cleopatra
  12. Cymbeline *

Nota: Las pèças marcada d'un asterisc (*) son ara abitualament consideradas coma "darrièras romanças". Las pèças marcadas amb dos asteriscs (**) son a vegadas nomenadas "pèças problematicas". Las doas pèças marcadas de tres asteriscs (***) son pas incluidas dins lo Primièr Fòlio.

Collaboracions dramaticas modificar

Coma fòrça autors del periòde, Shakespeare escriviá pas totjorn sol, e fòrça de sas pèças son collaborativas, pasmens se lo nombre exacte es encara en debat. Unas d'aquelas attribcions, comaThe Two Noble Kinsmen, dispausan d'una documentacion plan atestada; d'autras, coma Titus Andronicus, contunhan èsser mai controversiada e dependon dels analisis linguistics pel sabents modèrnes.

  • Cardenio, una pèça perduda o que subreviu mejans l'adaptacion Double Falsehood; los rapòrts contemporanèus dison que Shakespeare collaborarèt amb John Fletcher.
  • Cymbeline, per que Yale edition suggerís un qu'un collaborator intervenguèt dins unas scènas (Acte III scèna 7 e Acte V scèna 2) que pòt frapar lo lector coma essent non Shakespearenc en comparason de las autras.
  • Edward III, que las recentas analisis de Brian Vickers concluson que 40% son de Shakespeare and 60% de Thomas Kyd.
  • Henry VI, Part 1, benlèu òbra d'una equipa d'autors, que sonque se pòt devinar las identitas. de sabents penson que Shakespeare escriguèt mens de 20% del tèxte.
  • Henry VIII, mai sovent considerat coma una collaboracion entre Shakespeare e John Fletcher.
  • Macbeth, Thomas Middleton auriá revizat la tragèdia en 1615 per incorporar de sequéncias musicalas suplementàrias.
  • Measure for Measure pòt aver fach l'objècte d'una leugièra revision per Thomas Middleton a un moment après la composicion originala.
  • Pericles, Prince of Tyre pòt inclure l'òbra de George Wilkins, coma collaborator o revisor.
  • Timon of Athens seriálo resultat de la collaboracion entre Shakespeare and Thomas Middleton; çò qu'explica l'argument inabitual e lo ton cinic.
  • Titus Andronicus seriá una collaboracion amb, o revision de, George Peele.
  • The Two Noble Kinsmen, publicat in quarto en 1634 e atribuit a John Fletcher e William Shakespeare; cada autor aparéis aver escriche la mitat del tèxte.

Pèças perdudas modificar

  • Love's Labour's Won – un escrivan de la fin del sègle XVI, Francis Meres, e la lista del librari inclusisson ambedos aquel títol una òbras recenta de Shakespeare, mas pas d'exemplar d'aquel títol demorèt. Pòt èsser perduda, o alara es un títol alternatiu de l'una de sas pèças, per exemple Much Ado About Nothing o All's Well That Ends Well.
  • Cardenio – L'original d'una pèça tardièra de Shakespeare e Fletcher, es listada dins diferents documents, subrevisquèt pas. Se crei que retoquèt lo raconte de Cervantes Don Quichòte. En 1727, Lewis Theobald redigiguèt una pèça nomenada Double Falshood, que pretendèt aver adaptat tres maniscrits d'una pèça perduda de Shakespeare que nomena pas. Double Falshood utiliza l'istòria de Cardenio, e la sabentura modèrna mai sovent accepta Double Falshood l'inclusissent dins los fragments d'una pèça perduda de Shakespeare.

Pèças possiblas de Shakespeare modificar

  • Edmund Ironside – belèu de Shakespeare
  • Sir Thomas More – òbra collaborativa de mai d'un autor, que Shakespeare. Existís "un consens sabent creisent"[28] que Shakespeare foguèt assignat a la reescritura de la scèna dins la pèça e que la "Man D" dins lo manuscrit es del quita Shakespeare.[29]

Shakespeare e lo problèma textual modificar

Al contrari del sieus contemporanèu aguèt pas d'implicacion dirècta dins la publicacion de sas pèças e realizèt pas de version autorizada de sas pèças abans sa mort. Alara, lo problèma d'idendificacion de çò que Shakespeare escriguèt vertadièrament es un subjècte màger de las edicions modèrnas.

Una de las rasons de l'existéncia dels problèmas textuals es qu'i aviá pas de drech d'autor a l'epòca. Alara, Shakespeare e las tropas de teatre amb qui trabalhava distribuava pas de transcripcion de sas pèça, per pauc que se las pane. aquò mena a de copias piratas de las pèças, que son basadas sul trabalh de memòria de las gents qu'ensejan de se remembre çò que Shakespeare aviá escrich.

Las corrupcions textualas tanben resultan de las decas dels estampaires, lectura erronèa dels compausaires or simplament mal destriament de las cadenas d'escritura portadas sul material font dels in quartos e del Primèr Folio. Mai, abans l'estadardizacion ortografica, Shakespeare a vegada escriviá un meteis mot amb difetenta ortografas, çò que podèt contribuir a crear de confusions als transcriptors. Los editors modèrnes an per tòca de tornar los mots originals de Shakespeare e lavar las errors tant que se pòt.

Dins qualques cases la resolucion textuala presenta de dificultats. Dins lo cas de Macbeth per example, los savents creson que qualqu'un (benlèu Thomas Middleton) adaptèt e acorchèt l'original per realizar lo tèxte existissent del Primièr Folio, mas aquòdemora lo sol tèxte autorizat. Endacòm mai lo tèxte a podut venir alterat e infidèl (Pericles o Timon of Athens) e pas d'autra version existís.

Lo problèma textual pòt, pasmens, venir mai complicat. Los cercaires ara creson que Shakespeare modifiquèt sas pèças dins lo temps, a vegada daissant existir doas versions d'una meteissa pèça. Per donar un tèxte modèrne dins aquel cas, los editors devon far fàcia a una causida entre la version primièra version e la tardièra, revisada, mai sovent mai escenica. Dins lo passar los editors devon resòlvre lo problèma mesclavan los tèxtes per tornar çò que pensavan èsser superior Ur-text, mas las criticas ara arguisson que tornar un tèxte mesclat anava contrara las intensions de Shakespeare. Dins King Lear per example, doas versions independentas existisson, caduna amb lor quita tèxte en integral, dins l'in Quarto e lo Folio. Aicí los scambiaments de Shakespeare cambian enriquisson simplament localament l'estructura. Alara l'Oxford Shakespeare, publiquèt en 1986 (segonda edicion 2005), dona doas versions de la pèça, caduna amb la meteissa autoritat. Lo problèma demora amb las quatre darrièras pèças de Shakespeare (Henry IV, part 1, Hamlet, Troilus and Cressida, e Othello).

Shakespeare sus l'empont modificar

 
La reconstruccion modèrna de teatre Globe, a Londres.

Pendent la vida de Shakespeare, fòrça de las grandas pèças èras jogadas al teatre The Globe e Blackfriars Theatre.[30][31] Lo tropa de Shakespeare dels Lord Chamberlain's Men acted jogavan las pèças. D'entre aqueles actors èran Richard Burbage (que creèt sus l'enpont de ròtles dins mai d'una pèças de Shakespeare coma aqueles d'Hamlet, Othello, Richard III e King Lear),[32] Richard Cowley (que joguèt Verges dins Much Ado About Nothing), William Kempe, (que joguèt Peter dins Romeo and Juliet e, benlèu, Bottom dins A Midsummer Night's Dream) e Henry Condell e John Heminges, qu'es mai conegut per aver reculhit e editat las pèças de dins lo Primièr Folio (1623).

Las pèças de Shakespeare contunhan d'èsser jogadas après sa mort pendent l'interregne (1649–1660),[33] alara que tota representacion èra enebida per las règlas puratanas. Après la restauracion Anglesa, las pèças de Shakespeare èran jogadas dins de teatre amb una escenografia elaborada que se jogava amb de musica, de danças, de tròns, de fólzer, de maquinas d'èrsas, e de fuòcs d'artifici. A l'epòca los tèxtes èran "acorchadas" e "melhoradas" per l'enpont, una emtrepresa que paréis terriblament irrespectuosa per la posteritat.

Las produccions Victorianas de Shakespeare sovent afecta los efièchs dins de costumas e decròs "authentics". La mesa en scena dels combats navals e de naus contats dins Antony and Cleopatra ne son un exemple espectacular.[34] Tròp sovent, lo resultat èra una pèrda de ritme. Pendnet lo sègle XIX, William Poel menèt una reaccion contra aquel estil pesuc. Dins una seria de produccion "Elisabetana" sus un empont obèrt, dona una atencionnovèla a l'estructura del drama. Al començament del sègle XX, Harley Granville-Barker dirigiguèt los tèxtes de l'in quarto e d'el folio amb unes talhs,[35] alara qu'Edward Gordon Craig e d'autres and others fan una mesa en scèna abstracha. Ambedoas aprcòhas influencièron la varietat de las prodiccion Shakespearianas fins ara.[36]

Vajatz tanben modificar

References modificar

  1. Will in the World: How Shakespeare Became Shakespeare by Stephen Greenblatt, W. W. Norton & Company, 2004, page 34.
  2. Baldwin, T. W. Shakspere's Small Latine and Less Greek, (Urbana: University of Illinois Press, 1944), 499–532).
  3. Doran, Madeleine, Endeavors of Art (Madison: University of Wisconsin Press, 1954), 160–171.
  4. Gurr, pp. 123–31 and 142-6.
  5. Bevington, David, From Mankind to Marlowe (Cambridge: Harvard University Press), 1965, passim.
  6. Shakespeare's Marlowe by Robert A. Logan, Ashgate Publishing, 2006, page 156.
  7. Irving Ribner, The English History Play in the Age of Shakespeare (Princeton: Princeton University Press, 1957: 12–27.
  8. Eugene Waith, The Herculean Hero in Marlowe, Chapman, Shakespeare, and Dryden (New York: Columbia University Press, 1967.
  9. Doran 220-25.
  10. Edward Rand, Horace and the Spirit of Comedy (Houston: Rice Institute Press, 1937, passim.
  11. Arthur Kirsch, "Cymbeline and Coterie Dramaturgy,"
  12. R. A. Foakes, Shakespeare: Dark Comedies to Last Plays (London: Routledge, 1968): 18–40.
  13. O. J. Campbell, Comicall Satyre and Shakespeare's Troilus and Cressida (San Marino: Huntington Library, 1938, passim.
  14. David Young, The Heart's Forest: A Study of Shakespeare's Pastoral Plays (New Haven: Yale University Press, 1972), 130ff.
  15.  {{{títol}}}. ISBN 1-85619-726-3. 
  16. (2005) Elizabethan Period (1558–1603), from ProQuest Period Pages. ProQuest. 
  17.  {{{títol}}}. 
  18. Bentley, G. E. "The Profession of Dramatist in Shakespeare's Time," Proceedings of the American Philosophical Society 115 (1971), 481.
  19. Introduction to Hamlet by William Shakespeare, Barron's Educational Series, 2002, page 11.
  20.  [1]. 
  21. Macbeth Act 2, Scene 1
  22.  {{{títol}}}. 
  23. Error en títol o url.
  24. "Humor in Shakespeare's Plays."
  25. Shakespeare's Soliloquies by Wolfgang H. Clemen, translated by Charity S. Stokes, Routledge, 1987, page 11.
  26. Welsh, Alexander.
  27. Plutarch's Parallel Lives.
  28.  {{{títol}}}. ISBN 978-0-521-88632-1. 
  29. Woodhuysen (2010: 70)
  30. Editor's Preface to A Midsummer Night's Dream by William Shakespeare, Simon and Schuster, 2004, page xl
  31. Foakes, 6.
  32. Ringler, William jr.
  33. Interregnum
  34. Halpern (1997).
  35. Griffiths, Trevor R (ed.) (1996).
  36. Bristol, Michael, and Kathleen McLuskie (eds.

Ligams extèrnes modificar