Wikipèdia

King Lear

King Lear es lo nom anglés de la tragèdia Lo rei Lear de William Shakespeare. Descriu la graduala davalada dins la foliá del personatge títol, après que dispausèt de son reilame fasent de donas a doas de sas tres filhas segon la flatariá que lor faguèron, menent a de consequéncias per totes. Derivat de la legenda de Leir de Bretanha, un rei celtic preromanic mitlogica, la pèça foguèt fòrça adaptada pel teatre e lo cinema.

"Lo rei Lear e lo Fòl dins la Tempèsta" per William Dyce (1806–1864)

Redigida en 1605 e 1606, que foguèt pel primièr còp jogada pel festenal de Sant Esteve en1606, e foguèt attribuida a Shakespeare en 1608 dins la publication dins un in quarto de provenéncia desconeguda; pòt venir d'un manuscript o lo rebat d'una performança scenica. The Tragedy of King Lear, una version mai teatrala, foguèt incluida en 1623 dins lo Primièr Folio. Unes editors modèrnes concatènan las doas, alara que d'autres insistisson que cada version a la sieuna integritat que se deu servar.

Après la Restauracion anglesa, la pèça foguèt a vegada transformada amb una fin astruca pel public qu'amava pas lo ton escur e depriment, mas a partir de sègle XIX, la version originala de Shakespeare's original version foguèt considerada coma la realizacion ultima. Aquela tragèdia es subretot coneguda per sas observacions prigondas de la natura umana sofrenta e de las realcions familhalas.

Personatges modificar

  • Lear – Rei de Bretanha
  • Goneril – ainada del rei Lear
  • Regan – segonda filha del rei Lear
  • Cordelia – filha mai jove del rei Lear
  • Duc d'Albania – espós de Goneril
  • Duc de Cornwall – espós de Regan
  • Comte de Gloucester
  • Comte de Kent – mai tard deguisat en Caius
  • Edgar – filh de Gloucester
  • Edmund – filh illegitim de Gloucester
  • Oswald – intendent de Goneril
  • Fòl – fòl del rei Lear
  • Rei de França – pretendent e mai tard espós de Cordelia
  • Duc de Borgonha – pretendent de Cordelia
  • Curan – cortesan
  • Vièlh òme – ostalièr de Gloucester
  • Oficièr – emplegat per Edmund
  • Gentilòme – assistís Cordelia
  • Servicials de Cornwall
  • Cavalièrs de la segéncia del rei Lear
  • Oficièrs, Messatgièrs, Soldats, e Servicials.

Sinòpsi modificar

 
Cordelia a la Cort del rei Lear (1873) per Sir John Gilbert

Lo rei Lear de Bretanha, tròp vièlh e volent se retirar dels devers de la monarquia, decida de divisar son reialme entre sas tres filhas, e declara que donarà la partida màger a aquela que l'ama mai. l'ainada, Goneril, parla la primièra, declarant son amor per son paire en tèrmes obsequioses. Influenciat per sa flatariá lo rei Lear vòl realizar lo partatge en favor de Goneril a l'acabar sa declaracion, quitament abans lo discors de Regan e Cordelia. Puèi avertís Regan que contunharà lo partage un còp qu'arà parlat. E al final quand es lo torn de la filha mai jove Cordelia, d'en primièr aquela refusa de dire quicòm ("Nothing, my Lord"[Trad. 1]) puèi declara qu'i a pas res de comparar amb lo sieu amor, pas de mots que cal per l'exprimar; parla onestament mas sens bestorns, qu'exaspèra lo paire. De colèra deserita Cordelia e fa lo parteja entre Regan e Goneril.

Lo comte de Gloucester e lo comte de Kent observan: divisant son reialme entre Goneril e Regan, lo rei Lear atribuiguèt son reialme en partida egala entre los paratges del Duc d'Albania (espós de Goneril) e del Duc de Cornwall (espós de Regan). Kent objecta lo tractament injust del rei Lear per Cordelia; enrabiat per las protestacions de Kent, Lear lo faidís del país. Lo rei Lear alara convòca lo duc de Borgonha e lo rei de França, qu'ambedos prepausèron lo maridatge a Cordelia. Aprenent que Cordelia foguèt deseritada, lo duc de Borgonha retira sa demanda, mas lo rei de França es tocat per son onestat e pr'aquò se la marida. Mentretant, Gloucester introduguèt son filh illegitim Edmund a Kent.

Lo rei Lear anóncia qu'anarà viure alternativament amb Goneril e Regan, e lors esposes. Se garda una seguéncia d'un centenat de cavalièrs, que seràn pagats per sas filhas eritièras. Goneril e Regan parlan en privat, revelant que lors declaracions èra falsas, e que veson lo paire Lear coma fòl, e vièlh.

 
Aquarela del rei Lear e del Fòl dins la tempèsta (Acte III, Scèna ii)

Edmund sentís son estatut illegitim, e intriga per se desfar de son ainat legitim Edgar. Engana son fraire Gloucester amb una letra falabricada, lo fasent pensar qu'Edgar se prepara a usurpar lo poder. Kent torna de l'exili deguisat en un Caius, e lo rei Lear lo pren per servicial. lo rei Lear e Caius se disputan amb Oswald, intendent de Goneril. Lo rei Lear descobrís qu'ara que Goneril preguèt lo poder, pas mai lo respecta. Sa filha li ordona de se comportar melhor e de reduire sa seguéncia. Enrabiat, lo rei Lear se'n va de l'ostal de Regan. Lo Fòl se frufa del malastre del rei Lear.

Edmund apren de Curan, un cortesan, qu'es possible qu'aja una guèrra entre Albania e Cornwall, e que Regan e Cornwall arriban a l'ostal de Gloucester de vèspre. Utilizant l'advantatge de l'arribada del duc e de Regan, Edmund fenh una ataca per Edgar, e Gloucester es tot enganat. Deserita Edgar e lo proclama fòra de lei.

Portant lo messatge del rei Lear a Regan, Caius torna encontrar Oswald a çò de Gloucester, encara se carpinha amb el, e es plaçat al carcan per Regan e son marit Cornwall. Quand lo rei Lear arriba, objècta del maltractament de son messatgièr, mas Regan es tan mespresenta per son paire que n'èra Goneril. Lo rei Lear es enrabiat mas impotent. Goneril arriba e pièja l'argument de Regan contra el. Lo rei Lear cedís completament a sa rabia. Se ronça dins una tempèsta per fulminar contra sas filhas ingratas, acompanhat pel Fòl trufaire. Kent mai tard lo seguís per l'aparar. Gloucester protesta contra lo maltractament del rei Lear. Amb la dissolucion de la seguéncia d'un centenat de cavalièrs del rei, lo sols companhs que demoran son Fòl e Caius. Rodant per l'èrm après la tempèsta, Edgar, jos la forma d'un baug nomenat Tom o' Bedlam, encontra lo rei Lear. Edgar delira baujament alara que lo rei Lear condamna sas filhas. Kent los mena cap a un abric.

 
Lo rei Lear: l'adieu de Cordelia per Edwin Austin Abbey

Edmund denóncia Gloucester a Cornwall, Regan e Goneril. Revèla la pròva que son faire conéis l'imminéncia d'una invasion francesa destinada a tornar installar lo rei Lear al tròn; e ja l'armada francesa aviá acosta l'illa britanica. Alara qu'Edmund se'n va amb Goneril per avertir Albania de l'invasion, Gloucester es arrestat, e Regan e Cornwall abornian Gloucester. Mentretant, surgís un servicial enrabiat de çò que vei, ataca Cornwall, lo ferissent a mòrt. Regan tua lo servicial, e ditz a Gloucester qu'Edmund lo traïguèt; alara acaba coma el rodant per l'èrm. Edgar, en apréncia de baug, encontra son fraire òrb per l'èrm. Gloucester, lo reconeissent pas, prega de lo menar cap a un bauç de Dover que ne se pòsca sautar.

Goneril descobrís que li agrada mai Edmund que son onèste espós Albania, que vei coma un coard. Albania desvolopèt una consciéncia — li fa òdi lo tracatment del rei Lear per las sòrres, e la mutilacion de Gloucester, e acusa sa femna. Goneril torna mandar Edmund a Regan; avent de novèlas de la mòrt de Cornwall, crenh que sa sòrre recentament veusa li rauba Edmund e li envia una letra mejans Oswald. Ara sol amb lo rei Lear, Kent lo mena cap a l'armada francesa, qu'es comendada per Cordelia. Mas lo rei Lear es mièg fòl e fòrça malaisit a causa de sas foliás recentas. A l'instigacion de Regan, Albania jonh sas fòrças a las sieunas contra los franceses. Las suspicions de Goneril al subjèctes de las motivacions son confirmadas e provadas, cossí Regan devina justament lo sens de sa letra e delara a Oswald que li va melhor Edmund. Edgar pretend menar Gloucester cap a un bauç, puèi cambia sa votz e ditz a Gloucester que subrevisquèt a una granda casuda. Lo rei Lear aparéis, ara fòl completament. Fulmina que lo mond es poirit e fugís.

 
Lo rei Lear e Cordelia per Ford Madox Brown

Oswald aparéis, totjorn cercant Edmund. Als òrdres de Regan, ensag d'assacinar Gloucester mas es tuat per Edgar. Dins la pòcha d'Oswald, Edgar trapa la letra de Goneril, ont incita Edmund a tuar son espós e la prene per femna. Kent e Cordelia s'encargan del rei Lear, que la foliá lèu passèt. Regan, Goneril, Albania, e Edmund unisson lors fòrças. Albania insista que se luche contra los envaïdors franceses mas sens ferrir lo lei Lear o Cordelia. Las doas sòrres desiran Edmund, que faguèt de promesas a ambedoas. Estudia lo dilèma e intriga las mòrts d'Albania, Lear, e Cordelia. Edgar dona la letre de Goneril a Albania. Las armadas s'encontran dins la batalha, Lo angleses desfan los franceses, e lo rei Lear e Cordelia son preses. Edmund envia lo rei Lear e Cordelia amb d'òrdres separats per el (representant Regan e sas fòrças) e Goneril (representant aquelas d'Albania) per executar Cordelia.

Los caps angleses victorioses s'encontran, e la veusa recenta Regan ara declara que se maridarà amb Edmund. Mas Albania explica las intrigas d'Edmund e Goneril e proclama Edmund traïdor. Regan s'esfondrar, senguent l'empoisonament de Goneril, e es acompanhada fòra de l'empont, i morís alà. Edmund desfia Albania, dins un duèl. Edgar aparéis masquetat e armurat, e provòca Edmund. Pas degun lo reconéis. Edgar ferrís Edmund a mòrt, mas pas sul pic. Albania confronta Goneril a sa letra qu'incita èsser son mandant de mòrt; fugís de vergonha e de ràbia. Edgar revela, e conta que Gloucester moriguèt en colissa del tust e jòia d'aprene qu'Edgar es vivent, puèi Edgar se revela a son fraire.

En colissa, Goneril, amb totes los sieus plans desjogats, se suicida. Edmund morissent decida, reconeissent pasmens qu'es contra sa natura, d'ensejar de salvar lo rei Lear e Cordelia; mas, sa confession arriba tròp tard. Pauc après qu'Albania envièt al òmes los contra òrdres, lo rei Lear intra portant lo còs de Cordelia dins sos braces, el subrevivent de la mòrt del borrèl. Kent aparéis e lo rei Lear ara lo reconéis. Albania exorta Lear que torne al sieu tròn, mas coma Gloucester, las espròvas del rei Lear acaban per l'aclapar, e morís. Albania alara demada a Kent e Edgar de s'encargar del tròn. Kent refusa, explicant que son mèstre lo crida per un viatge. Fin finala, Albania (dins la version In Quarto) o Edgar (idins la version in Folio) consentís qu'ara es vengut rei.

Fonts modificar

 
La primièra edicion de Chronicles of England, Scotlande, and Irelande, de Raphael Holinshed 1577.

La pèça de Shakespeare se basa sus diferentas versions del mièg legendari Briton Leir de Brenha, que lo nom seriá ligat segon de savents al dieu Briton Lir/Llŷr, pasmens se ambedos noms son pas ligats etimologicament.[1] La fonts mai importantas de Shakespeare son The Chronicles of England, Scotlande, and Irelande de Raphael Holinshed, publicadas en 1587. Lo quita Holinshed prenguèt l'istòria de Historia Regum Britanniae de Geoffrey of Monmouth, escricha al sègle XII. The Faerie Queene, d'Edmund Spenser publicat en 1590, tanben conten lo personatge nomenat Cordelia, que morís de penjament coma dins King Lear.

D'autras fonts possiblas son la pèça anomima King Leir (1605); The Mirror for Magistrates (1574), de John Higgins; The Malcontent (1604), de John Marston; The London Prodigal (1605);Essays de Montanha, traduchs en anglés per John Florio en 1603; An Historical Description of Iland of Britaine (1577), de William Harrison; Remaines Concerning Britaine (1606), de William Camden; Albion's England (1589), de William Warner; e A Declaration of egregious Popish Impostures (1603), de Samuel Harsnett, d'ont ven lo biais de parlar d'Edgar quand fenh d'èsse fòl. King Lear es tanben una varianta literària d'un conte popular, Love Like Salt, Aarne-Thompson tipe 923, in ont un paire rebuta sa filha mai jove que la declaracion d'omor l'agrada pas.[2]

La font de l'intrga segondària de Gloucester, Edgar, e Edmund es un conte de Philip Sidne, Countess of Pembroke's Arcadia (1580–90), amb un rei Paflagonian cèc e sos dos filhs, Leonat e Plexitre.

Cambiament del material font modificar

En mai de l'intriga del Comte de Gloucester e sos filhs, lo novelum màger de Shakespeare es dins la mòrt de Cordelia e Lear a la fin; dins lo raconte de Geoffrey of Monmouth, Cordelia restaura Lear sul tròn, e li succedís coma sobeirana après sa mòrt. Pendent lo sègle XVII, la fin tragica de Shakespeare èra fòrça criticicada e de versions alternativas foguèron escrichas per Nahum Tate, que lo personatges principals subrevivon e Edgar e Cordelia se maridan (malgrat qu'èra promesa al rei de França).[3] Coma Harold Bloom afirma: "la version de Tate demorèt sus l'empont pendent gaireben 150 ans, fins a que Edmund Kean torna a la fin tragica de la pèça en 1823."[3]

Data e tèxte modificar

 
Pagina títol del Primièt in first quarto, 1608

Una data exacta de la composicion se pòt pas donar, fòrça editors universitaris datan la pèça King Lear entre 1603 e 1606. Lomai tard que se pòt èsser escricha es en 1606, que lo registre dels editors nota un a performança lo 26 de december de 1606. La data de 1603 ven dels mots dels discors d'Edgar que s'ispira de Declaration of Egregious Popish Impostures de Samuel Harsnett (1603).[4] Disn son edicion Arden, R.A. Foakes argüís per la data de 1605–6, que la font de Shakespeare, The True Chronicle History of King Leir, foguèt pas publicat abnt 1605.[5] Al contrari, Frank Kermode, dins Riverside Shakespeare, considera la publicacion de Leir deu èsser una responsa a las performanças ja jogadas de las pèça recentament escricha per Shakespeare; remarcant dins un sonet de William Strachey de semblanças verbalas amb Lear, Kermode conclutz que "1604-5 paréis èsser un bon compromés".[6] Dr. Naseeb Shaheen data la pèça de 1605-6 a causa de la linha 1.2.103 "These late eclipses in the sun and moon" que descriu l'eclipsi lunara de 27 de septembre 1605 e la solara del 2 d'octobre de 1605.[7]

 
Primièra pagina de King Lear, dins lo Segond Folio de 1632

Lo tèxte modèrne de King Lear deriba de tres fonts: don in quartos, publicats en 1608 (Q1) e 1619 (Q2)[8], e la version in folio First de 1623 (F1). Las diferéncias entre aquelas versions son significativas. Q1 conten 285 linhas abscntas de F1; F1 conten gairenben 100 linhas abscentas de Q1. Mai, un centenat de mots espars cambian segon la version, cada tèxte a un ponctuacion plan diferenta, e gaireben la mitat de la linha de F1 son estampats coma s'èran de prosa divisat de biais diferent del Q1. Los primièrs editors, coma Alexander Pope, simplament concatenan los dos tèxtes, creant la version modèrna que domorèt atal pendent de sègles. La version concatenada nasquèt de la presompcion que Shakespeare escriguèt pas qu'una version manuscrita, uèi malaurosament perduda, e que las versions in Quarto e in Folio son de distorcions de l'original.

En 1931, Madeleine Doran suggerís que los dos tèxtes son de prevenéncia basicament diferentas e que las diferéncias entre elas an un interés critic. Mas aquel argument, foguèt pas plan discutat fins als ans 1970s, quand los tornèron al vam, Michael Warren e Gary Taylor. Lor tèsi, pasmens controversiada, foguèron admeses. Pausa, subretot, que l'in Quarto vendriá dels esboces de Shakespeare, e que l'in Folio es quicòm coma lo definitiu, preparat per la produccion de la companiá Shakespeare. Per resumir, Q1 objècte d'autor; F1 es objècte scenic. Per la critica, èra lo vam de "revision critica" al contrari del formalisme de mièg sègle precedent.


Analisi e critica modificar

D'analisis e de criticas diferentas de King Lear existisson segon los sègles.

Interpretacions istoricas modificar

John F. Danby, dins Shakespeare's Doctrine of Nature – A Study of King Lear (1949), argüís que Lear dramatiza, en mai d'autras causas, lo sens comun de "Natura". Lo mots "natura," "natural" e "desnaturat" se trapan mai de quanranta còps dins la pèça, rebatent lo debat a l'epòca de Shakespeare su çò qu'es vertadierament la natura; aquel debat impregna la pèça e tròba son expression simbolica dins lo cambiament d'actitud de Lear dins la tempèsta. I a dos contrastres fòrts dins las visions umanas de la natura dins la pèça: aquela del camp de Lear (Lear, Gloucester, Albany, Kent), fasent exemple de la filosofia de Bacon e Hooker, e aquela del camp d'Edmund (Edmund, Cornwall, Goneril, Regan), aprochant las visions de çò que formulara mai tard Hobbes. Amb aquela doas visions de la Natura, Lear rebat doas vision de la Rason, portada dins los discors de Gloucester e Edmund sus astrologia (1.2). La racionalitat del camp d'Edmund es la vision amb que lo public modèrne s'identifica mai. Mas lo camp d'Edmund pòrta lo racionalisme de la sang fins a un tèrme que ne ven foliá: una foliá dins la rason, l'ironic parelh "reason in madness"[Trad. 2] (IV.6.190) de Lear e la saviesa dins la foliá de Fòl. La traïson de la rason s'amaga darrièr sus l'exageracion finala dels sentiments dins la pèça.

Las doas Naturas e las doas rasons implican doas societiats. Edmund es l'Òme Novèl, un member de l'edat de la competicion, dobte, glòria, en contraste amb la societat anciana venent de l'Edat Mejana, amb sas cresenças dins la covivéncia, dins las convenéncias, e lo respècte que lo tot es mai gran que las partidas. King Lear es alara una allegoria. La societat anciana, aquela de la vision medievala, amb lo rei paternalista, cai dins l'error, e es menaçat pel maquiavelisme novèl; es renegat e asservit per la vision de l'òrdre, incarnat la filha rebutant lo rei. Cordelia, dins l'esquema allegoric, es tripla a l'encòp: una persona; un principe etica (amor); e una comunautat. Qué que ne siá, lo vejaire de Shakespeare de l'Òme Novèl larg que ne ven gaireben de simpatiá. Edmund es l'expression màger de Shakespeare al subjècte de la Renaissança individualista – l'energia, l'emancipacion, lo coratge – qu foguèt una contribucion positiva a l'eritatge de l'Oèst. "Incarna quicòm de vital  qu'una sintèsi finala deu tornar afirmar. Mas fa una crida absoluda que Shakespeare portarà pas. Es juste per un òme de sentir, coma o fa Edmund, que la societat existís per l'òme, e non pas l'òme per la societat. Es pas juste d'afirmar qu'un òme coma Edmund auçarà aquela supremacia."[9]

La pèça dona una alternativa a la polaritat feudala Maquiavelica, una alternativa anonciat pel discors de França (I.1.245–256), dins la preguièras de Lear e Gloucester (III.4. 28–36; IV.1.61–66), e dins lo personatge de figure of Cordelia. Fins a que la societat accaptabla siá realizada, siam censat prene per modèl lo ròtle d'Edgar (çò qu'es qualificat d'ironia Shakespearenca) Edgar, lo maquiavel de bontat,[10] resisténcia, coratge e maturitat.[11]

 
las tres filha del rei Lear per Gustav Pope

Interpretacions sicoanaliticas e psicosocialas modificar

Pasmens s'i a literalament pas de maires dins King Lear, Coppélia Kahn[12] dona una interpretacion psicoanalitica del "sostèxte mairal" trobat dins la pèça. Segon Kahn, Lear al vielhum torna a l'infantil, e ara es malaut de l'amor qu'es stisfach normalament per una femna manternanta. Lo caractèr de Lear es aquel d'un enfant maternat, mas sens maires vertadièras, sos enfants venon a l'encòp los imatges de filha e de maire. La competicion instaurada per Lear sus l'amor servís d'acòrdi d'engatjament; sas filhas obtendràn lor eritatge s'es al bons suènh per el, subretot Cordelia, qu'es una "mena noiriçaria" de que dependrà fòrça. Son refús de l'amar mai qu'un paire s'interpreta coma una resisténcia a incèst, mast Kahn tanben inclusís l'imatge de la maire regetanta. La situacion es alara capvirada entre los ròtles parent-enfants, que la foliá de Lear es subretot una ràbia d'enfant vengut privat del suènh mairal. Quitament quand Lear e Cordelia son capturat ambedos, sa foliá demora coma Lear visualiza coma noirçaria la prison, ont Cordelia solament existís per el. Pasmens, es la mòrt de Cordelia que sul còp acaba l'illusion de la filha coma maire, alara que la pèça s'acaba amb lo sol personatge mascle.

 
Lear e Cordelia en Prison — William Blake v. 1779

Sigmund Freud afirma que Cordelia simboliza la Mòrt. Alara, quand la pèça comença amb Lear rebutant sa filha, se pòt interpretar el rebutan la mòrt; Lear vòl pas far fàcia a la finitud de son existéncia. La scèna punhenta acabant la pèça, ont Lear pòrta lo còs de sa carida Cordelia, es d'una granda importança per Freud. Dins aquela scena, fa realizar a Lear sa finitud, o coma Freud ditz, provòca en el que cal "far amic amb ma necessitat de morir".[13] Es logic d'inferir que Shakespeare aguèt d'intencions especialas amb la mòrt de Cordelia, qu'èra lo sol escrivan que faguèt morir Cordelia (idins la version de Nahum Tate, contunha de viure astruca, e dins aquela de Holinshed, restaura son paire e li succedís).

Al contrari, una analisi basada sus la teoria d'Alfred Adler suggerissent que lo concors del rei entre sas filhas dins l'Acte 1 a mai a veire amb son contraròtle sus Cordelia qu'es pas maridada.[14]

Dins son estudi del caractèr d'Edmund, Harold Bloom fa d'el lo "personatge mai original de Shakespeare".[15] "Coma o nota Hazlitt," escritz Bloom, "Edmund partetja pas l'ipocrisia de Goneril e Regan: son Maquiavellisme es absoludament pur, e sens pas cap de mtiu Edipan. la vision de Freud dels racontes familhals s'aplica pas a Edmund. Iago es libre de se tornar invantar cada minuta, mas Iago a de passions fòrtas, pasmens se son negativas. Edmund a pas de passions quina que siá; jamai amèt pas degun, e jamai n'amarà. Sus aquel subjècte, es lo personatge mai original de Shakespeare."[15]

La tragica manca de Lear de comprenença de las consequéncias de sa demanda e de sas accions s'observa sovent aquela d'un enfant poirit, mas foguèt tanben que son comportament es lo meteis que los parents jamai castiguèron lo enfants vengut grands.[16]

Crestiantat modificar

 
En 1793 pintura del rei Lear e Cordelia per Benjamin West.

De criticas se divisan sus la question de saber se òc o nonKing Lear confirma la doctrina Crestiana.[17] D'entre aqueles qu'agüisson que Lear es rescatat dins lo sens crestian mejan la sofrença i a A. C. Bradley[18] e John Reibetanz, qu'escriguèt: "mejans sas sofrenças, Lear ganhèt una alma illuminada".[19] D'autras criticas tròban pas de pròva de redempcion e l'exageracion de las orros a la fin de l'acte i a John Holloway[20] e Marvin Rosenberg.[21] William R. Elton soslinha la posicion precrestiana de la pèça, escrivent que, "Lear emplís lo critèti del comportament de la vida d'un pagan," casent "dins lo blasfèmi total al moment de sa pèrda irremediabla".[22]


Notas e referéncia modificar

Notas modificar


Referéncias modificar

  1. ↑ Stevenson, W. H., "A note on the derivation of the name 'Leicester'", in: The Archaeological Journal, Volume 75, Royal Archaeological Institute, London, 1918, pp. 30–31
  2. ↑ Soula Mitakidou and Anthony L. Manna, with Melpomeni Kanatsouli, Folktales from Greece: A Treasury of Delights, p 100 ISBN 1-56308-908-4; see also D. L. Ashliman, "Love Like Salt: folktales of types 923 and 510"
  3. ↑ 3,0 et 3,1 Harold Bloom.
  4. ↑ Frank Kermode, 'King Lear', The Riverside Shakespeare (Boston: Houghton Mifflin, 1974), 1249.
  5. ↑ R.A. Foakes, ed.
  6. ↑ Kermode, Riverside, 1250.
  7. ↑ Naseeb Shaheen Biblical References in Shakespeare's Plays (Newark, 1999, 2011), p. 606
  8. ↑ The 1619 quarto is part of William Jaggard's so-called False Folio.
  9. ↑ John Danby, Shakespeare's Doctrine of Nature: A Study of King Lear (London, 1949), p.50
  10. ↑ Danby, p.151
  11. ↑ Danby, p.50
  12. ↑ Kahn, Coppèlia.
  13. ↑ Writings on Art and Literature by Sigmund Freud, Foreword by Neil Hertz, Stanford University Press (page 120)
  14. ↑ McLaughlin, John.
  15. ↑ 15,0 et 15,1 Harold Bloom.
  16. ↑ Error en títol o url.
  17. ↑  [1]. ISBN 978-0-521-28813-2. 
  18. ↑  {{{títol}}}. ISBN 978-0-14-053019-3. 
  19. ↑  {{{títol}}}. 
  20. ↑  {{{títol}}}. ISBN 978-1-138-01033-8. 
  21. ↑  {{{títol}}}. ISBN 978-0-87413-485-8. 
  22. ↑  [2]. ISBN 978-0-8131-0178-1. 

Traduccion modificar

  1. ↑ Pas res, mon Lòrd
  2. ↑ Rason dins la foliá

Fonts citadas modificar

Edicions de King Lear modificar

Fonts secondàrias modificar

Ligams extèrnes modificar

Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=King_Lear&oldid=2406896 »