Istòria d'Indonesia
L’Istòria d'Indonesia es l'istòria de la Republica d'Indonesia qu'es lo principau estat independent de l'archipèu d'Insulíndia. Fòrça complèxa, integra l'istòria de plusors estats ancians e dispareguts que foguèron pauc a pauc integrats au sen de l'ensems indonesia.
Lo poblament de l'archipèu modificar
Lo poblament iniciau deis archipèus d'Insulíndia a doas originas diferentas que son liadas a de migracions terrèstras e maritimas. L'ensems de migracions terrèstras acomencèt probablament i a 40 000 ans segon lei descubèrtas paleontologicas de la Granda Bauma de Niah (Saravak) ò lei pinturas de la Bauma de Maros (Celebas). Aquò èra possible gràcias a la baissa dau nivèu dei mars consecutiva au darrier periòde glaciari. Aqueu procès s'avabèt i a 5 000 a 6 000 ans amb la remontada deis oceans. Pasmens, aquò empachèt de migracions maritimas a partir dau sud de China, de Formosa e dei Filipinas qu'acomencèron i a 5 000 ans e qu'entraïnèron l'introduccion de la cultura dau ris e dau milh.
Dins lo corrent dau millenari I av. JC, una influéncia vietnamiana es identificada per leis arqueològs en causa de similituds dins lei tecnicas de metallurgia dau bronze. Au sègle III av. JC, l'archipèu es mencionat per lo premier còp dins un document istoric d'origina indiana. Au sègle I ap. Jc, divèrsei ciutats-estats marchandas de l'oèst fasián partida dau ret comerciau centrat sus lo reiaume de Funan situat au sud de l'Indochina actuala. Pasmens, leis informacions sus aquelei vilas e estats son fòrça raras.
Leis estats preislamics modificar
Lei premiereis informacions conegudas sus leis estats apareguts sus leis illas de Java e Sumatra datan dau sègle VII ap. JC. Lo periòde es caracterizat per un desvolopament dei cambis comerciaus maritims amb la peninsula indiana e la difusion progressiva de trachs culturaus e politics indians. En particular, l'indoïsme e lo bodisme s'implantèron dins l'oèst de l'archipèla e certanei sobeirans encoratjèron son expansion en parallèl de l'adopcion de modèls politics indians permetent de renfòrçar son autoritat. Pasmens, aqueu fenomèn èra pas unifòrme e plusors tradicions culturalas indigènas se mantenguèron, especialament en Java.
.png)
La ciutat-estat de Sriwijaya, situada sus l'illa de Sumatra, foguèt lo centre principau d'aqueu periòde gràcias au dinamisme dei navigators malés que capitèron de durbir un itinerari marchand a travèrs l'Estrech de Malaca au despens de la via terrèstra de l'istme de Kra. Centre religiós bodista major de la region, Sriwijaya venguèt pauc a pauc una talassocràcia que dominèt lei litoraus de Sumatra, de Java e de la peninsula de Malàisia. Son declin acomencèt en 1025 amb lo pilhatge de la capitala per una flòta chola. A la fin dau sègle XIII, perdiguèt son independéncia e foguèt destrucha un sègle pus tard per lo reiaume javanés de Majapahit.
A son apogèu, Sriwijaya dominava la partida occidentala de Java, paura e de lenga sondanesa, que formèt ai sègles XIV-XV lo reiaume de Pajajaran. En revènge, lei regions centralas e orientalas de l'illa, de lenga javanesa e pus ricas gràcias a de tèrras drudas, demorèron independentas e formèron de reiaumes mai ò mens duradís basats sus d'aristocracias terrencas. Enfin, lei regions meridionalas s'interessèron sustot au comèrci entre lei Molucas e leis Estrechs. La dinastia Sailendra, apareguda dins lo corrent dau sègle VIII, dominèt l'illa fins a la premiera mitat dau sègle IX e fondèt lo reiaume de Mataram. Favorizèt lo bodisme e foguèt a l'origina de la bastida dau temple de Borobudur. Foguèt remplaçada per la dinastia Sanjaya, indoïsta, que predominèt fins a la fin dau sègle IX ò a l'acomençament dau sègle X.
La disparicion dei Sanjaya favorizèt l'emergéncia de reiaumes dins la partida orientala de Java que reüniguèron assisa agricòla e implicacion fòrta dins lo comèrci maritim. Per exemple, foguèt lo cas dau reiaume de Janggala qu'agantèt son apogèu durant la premiera mitat dau sègle XI pendent lo rèine d'Airlangga (1019-1049). Foguèt remplaçat a la fin dau sègle XII per lo reiaume de Kediri. En 1222, un aventurier dich Kren Angrok ne'n prenguèt lo contraròtle e fondèt un reiaume novèu que sa capitala foguèt installada a Singasari. Durant la segonda mitat dau sègle XIII, lo rèi Kertanagara (1254-1292) adoptèt una politica d'expansion militara e conquistèt en particular Bali e Sriwijaya. Pasmens, foguèt assassinat en 1292 après son refús de pagar un tribut a una delegacion mongòla. Aquò entraïnèt la revòuta de plusors territòris, especialament Kediri que retrobèt son independéncia, e l'afondrament de Singasari.
Raden Vijaya, gendre de Kertanagara, capitèt de temporizar amb lei Mongòls puei organizèt una revòuta victoriosa. En 1293, fondèt lo reiaume de Majapahit amb Trowulan coma sèti de son poder. Sota la direccion de Gajah Mada, premier ministre de 1331 a 1364, e de Rajasanagara, rèi de 1350 a 1389, Majapahit afirmèt son poder dins la region. A son apogèu, lei dos tèrç de Java èran sota son contraròtle dirècte e lo rèsta de l'archipèla formava sa zòna d'influéncia. A partir dau sègle XV, l'establiment d'un sultanat comercialament dinamic a Malacca entraïnèt l'isolament de Majapahit. Lo reiaume conoguèt un declin rapide en causa de conflictes de succession fins a sa conquista per Kediri en 1478. Dins aquò, son prestigi demorèt important e mai d'un estat ulterior se presentèt coma son eiretier.
L'arribada de l'islam e dei Portugués modificar
Lo periòde d'influéncia dau Sultanat de Malacca modificar
L'islam agantèt lo nòrd de Sumatra dins lo corrent dau sègle XIII mai progressèt pas dins lo rèsta de l'archipèla avans lo sègle XV e la formacion dau sultanat de Malacca. Aquel estat foguèt fondat en 1402 per Paramesvara, lo darrier rèi de Singapor qu'èra estat obligat d'abandonar son illa après una invasion de l'armada de Majapahit en 1398. Convertit a l'islam per ganhar lo sostèn dei musulmans locaus, capitèt de transformar Malacca en centre comerciau de premiera importància e d'estendre son territòri a la peninsula de Malàisia e ai litoraus de Sumatra. Pasmens, lo sultanat declinèt rapidament en causa de luchas de succession. En revènge, aguèt un ròtle primordiau dins l'expansion de l'islam gràcias a la circulacion dei marins malés e a la conversion de Javanés installat dins sa capitala. La religion novèla venguèt rapidament un signe de solidaritat entre princes marchands de la region e conoguèt alora una difusion rapida au sen dei talassocràcias malesas e indonesianas segon un procès classic de conversion dei sobeirans imitats mai ò mens rapidament per sei subjèctes. Aquò foguèt facilitat per la tolerància deis autoritats religiosas musulmanas pertocant lo mantenement dei crèires tradicionaus de la populacion. L'oposicion ai Portugués dins lo corrent dau sègle XVI acabèt de soudar la comunautat musulmana de l'archipèla.
L'arribada dei Portugués modificar
Lei navigators portugués agantèron Índia dins lo corrent dau sègle XV. Rapidament, s'interessèron ais illas indonesianas depintadas coma una fònt importanta d'espècias. En 1511, faguèron la conquista de Malacca avans de s'establir dins lei Molucas, en Ambon e en Timòr. Fins ais annadas 1570, participèron activament au comèrci regionau e i ganhèron de sòmas importantas. Pasmens, mau capitèron de renfòrçar sei posicions en causa de l'ostilitat suscitada per sa politica de conversion de la region au cristianisme. En 1580, l'union de Portugal e d'Espanha entraïnèt un declin importanta de la preséncia portuguesa dins la region. Atacats per leis Olandés, lei Portugués i perdiguèron pauc a pauc la màger part de sei possessions franc de Timòr.
L'emergéncia dei sultanats modificar
La presa de Malacca entraïnèt una reorganizacion importanta dei rets comerciaus animats per lei princes e marchands musulmans. Sa basa foguèt la concentracion dei poders dins lei grands pòrts que venguèron lo còr de sultanats maritims. Lei pus importants foguèron aquelei d'Aceh situat a la poncha nòrd-oèst de Sumatra que venguèt la crosiera dau comèrci amb Índia, de Palemberg (nom novèu de Sriwijaya) au sud-èst de Sumatra, de Brunei au nòrd l'illa de Bornèo, de Banjarmardin au sud de la meteissa illa, de Ternate e de Tidore dins lei Molucas, de Macassar au sud de Sulavesi de Demak lòng de la còsta meridionala de Java e de Banten a chivau sus lei regions sud de Sumatra e lei regions occidentalas de Java.
Aquelei sultanats intrèron en concuréncia amb lei Portugués. Aquò entraïnèt lo declin dau Sultanat de Demak que deguèt en mai d'aquò faciar leis ambicions d'un prince musulman de l'interior de l'illa dich Hadiwijaya (1549-1582) que fondèt lo sultanat efemèr de Pajang (1568-1586). En revènge, la region de Mataram, a l'origina un simple fèu de Pajang, conoguèt un desvolopament important e serà a l'origina d'un reiaume poderós au sègle seguent.
Lo periòde de la VOC modificar
L'apogèu dei sultanats modificar
Lo declin dei Portugués que perdiguèron Malacca en 1641 au profiech deis Olandés renforcèt la poissança dei sultanats de l'archipèla qu'agantèron son apogèu dins lo corrent de la premiera mitat dau sègle XVII. Ansin, durant lo rèine d'Iskander Muda (1607-1636), Aceh poguèt engatjar una politica d'expansion territòriala lòng dei còstas de Sumatra e en Malàisia. En Java, Mataram venguèt la premiera poissança de l'illa sota la direccion dau sultan Agung (1613-1645) que conquistèt la màger part de l'illa mai mau capitèt de caçar leis Olandés de Batavia en 1629. En Sulavesi, lei sultans de Macassar venguèt lo ponch de raliment dei marchands non olandés aumentant son influéncia sus lo comèrci regionau.
L'irrupcion de la VOC modificar
La premiera expedicion olandesa dins l'archipèla arribèt a Java en 1596. Sièis annadas pus tard, la Companhiá neerlandesa deis Índias orientalas (VOC) foguèt fondada per prendre lo contraròtle dau comèrci de l'Ocean Indian, especialament aqueu deis espècias. Foguèt ajudada per sa superioritat navala sus lei Portugués e leis Espanhòus e per son abséncia de consideracions religiosas. En particular, leis Olandés assaièron pas de convertir lei musulmans e concluguèron d'acòrds tant amb de marchands musulmans que non musulmans. En 1619, fondèron Batavia que venguèt sa basa principala dins la region. Puei, renforcèron sa preséncia dins lei Molucas (chaple deis abitants deis Illas Banda e somission d'Ambon). En 1633, acomencèron lo blocus de Malacca que tombèt en 1641 portant un còp decisiu a l'influéncia portuguesa dins lo sud-èst asiatic.
A partir deis annadas 1640-1650, la VOC adoptèt una politica pus aggressiva per s'assegurar lo monopòli dau comèrci d'espècias. Sa decision principala foguèt de concentrar la cultura de clavet dins l'illa d'Ambon e de l'enebir dins leis autreis illas. Aquò se turtèt a l'ostilitat dau sultan de Ternate que foguèt finalament vencut en 1656. Puei, foguèt lo torn dau sultan de Macassar vencut en 1668 amb l'ajuda de la poissança navala dei Bugis. En parallèl, leis Olandés aprofichèron de revòutas còntra Aceh en Sumatra per plaçar leis insurgents sota sa proteccion e s'installar dins certanei pòrts de l'illa (Padang, 1662). Enfin, en Java, lo sultan Amangkurat Ièr faguèt la patz amb leis Olandés. En cambi d'una ajuda militara de la VOC per reprimir una granda revòuta intèrna en 1674-1677, li donèt lo territòri de Priangan au sud de Batavia e lo pòrt de Semarang. S'opausèt tanben pas ais intervencions olandesas dins leis afaires dau sultanat de Banten minat per de conflictes de succession.
Lei guèrras javanesas modificar
A la fin dau sègle XVII, lo renfòrçament de la preséncia olandesa en Java aviá modificat l'equilibri dei fòrças sus l'illa e lo sultan de Mataram èra d'ara endavant lo protegit de la VOC. Aquela situacion foguèt fòrça mau acceptada per la populacion. Aquò entraïnèt de revòutas e de querèlas de succession que formèron de pretèxtes per d'intervencions olandesas. La VOC prenguèt ansin lo contraròtle de Cirebon e de l'èst de l'illa de Madura (1707), eliminèt una partida de la concuréncia chinesa (chaple de 5 000 Chinés a Batavia en 1740) e la totalitat dau litorau nòrd e la poncha èst de Java (1743). En fàcia d'aquelei progrès, lo sultan de Mataram deguèt abandonar sa capitala per s'installar a Surakarta. Enfin, en 1749-1757, una guèrra novèla permetèt de devesir Mataram entre tres estats afeblits.
La gestion coloniala de la VOC foguèt de laissar en plaça un maximom d'institucions localas. Aquò permetèt de mantenir lei societats tradicionalas. Pasmens, i aguèt divèrseis excepcions coma lei Molucas, roïnadas per la destruccion dei culturas d'espècias, onte la piratariá s'èra desvolopada ò lei zònas de culturas cafeièras que necessitavan l'esplecha — generalament dura — de la man d'òbra locala.
Lo declin de la VOC modificar
En despiech de l'aumentacion de son assisa territòriala, la VOC foguèt confrontada a de questions malaisadas que causèron son declin progressiu dins lo corrent dau sègle XVIII. Premier, deguèt faciar la demenicion de seis intradas d'argent liada au declin dau comèrci deis espècias que foguèt remplaçat, en partida mai pas totalament, per la produccion de cafè, d'indi e de sucre. La corrupcion deis agents de la companhiá — que participavan sovent a de rets de còntrabanda au prejudici de la VOC — agravèt aquela situacion. Autrei problemas, la pèrda de la supremàcia navala olandesa au profiech de la marina anglesa e l'aumentacion de sei possessions qu'entraïnèron una aumentacion importanta dei despensas militaras e administrativas. Sei beneficis demeniguèron e sei dificultats financieras aumentèron fins a l'invasion dei Províncias Unidas per la França Revolucionària en 1795. Refugiat a Londres, lo govèrn olandés fisèt lei possessions de la VOC au Reiaume Unit e la companhiá, asfixiada per sei deutes, dispareguèt oficialament en 1799.
Lo periòde coloniau modificar
La transicion dau regime de la VOC vèrs lo regime coloniau modificar
Durant lei guèrras napoleonencas, leis Índias Neerlandesas foguèron protegidas de França gràcias a son alunchament d'Euròpa. Pasmens, foguèron brèvament ocupada per lei Britanics de 1811 a 1816. La Lèi Fondamentala dei País Bas fisèt au rèi neerlandés lo contraròtle dei colonias mai l'establiment de la gestion dirècte d'aquelei territòris se turtèt a mai d'una dificultat. D'efèct, tre 1817, aquò entraïnèt una revòuta de l'illa d'Ambon e un conflicte intèrne acomencèt en Sumatra entre musulmans rigoristas e partisans dei crèires tradicionaus integrats au sen de l'islam indonesian. Après d'esitacions, lei neerlandés intervenguèron au profiech dei segonds. Enfin, en 1825, una novèla querèla dinastica entraïnèt la revòuta d'un prince de Yogjakarta dich Diponegoro. Sostengut per l'aristocracia e lei païsans maucontents de la preséncia estrangiera, Diponegoro resistiguèt fins a 1830. Aquela victòria foguèt l'ocasion per lei Neerlandés d'annexar d'autrei territòris dins l'illa e de redurre lei darriers estats javanés a de principats pichons e isolats.
L'autre subjècte important dau periòde foguèt la definicion deis esfères d'influéncia respectivas amb lo Reiaume Unit. D'efèct, Londres aviá restituit Malacca en 1818 mai s'èra installada en Malàisia e sus l'illa estrategica de Singapor. De negociacions permetèron de reglar la question en 1824. Lo nòrd deis Estrechs, compres Malacca, passèt sota influéncia de Londres e lo sud, compres lei possessions britanicas de Sumatra, intrèt dins aquela d'Amsterdam.
Regardant lo foncionament intèrne de l'illa, lei culturas colonialas (cafè, sucre... etc.) venguèron la proprietat de l'Estat que favorizèt son desvolopament per relevar sei finanças. Aquò entraïnèt una generalizacion de l'esplecha dei païsans per leis autoritats. L'aristocracia tradicionala foguèt largament mantenguda per facilitar aqueu contraròtle e aperaquí 300 princes avián totjorn un ròtle politic dins leis Índias Neerlandesas en 1914. Tocavan una partida dei beneficis de l'esplecha de sei subjèctes, çò que permetèt de s'assegurar de sa fidelitat. De protestacions còntra aqueu sistèma apareguèron pauc a pauc en metropòli mai la situacion evolucionèt lentament fins a son abandon en 1917. De mai, aquela disparicion foguèt en partida contornejada per lo desvolopament de companhiás privadas.
Enfin, autra evolucion importanta pertocant lei societats de l'archipèla, leis autoritats colonialas decidèron d'evangelizar lei populacions non musulmanas. Aquò entraïnèt l'aparicion de missions, especialament au sen dei Minahasans dau nòrd dei Celebas, dei Bataks de Sumatra e dei Dayaks de Bornèo.
L'expansion territòriala deis Índias Neerlandesas modificar
A partir de la segonda mitat dau sègle XIX, la progression britanica dins lo sud-èst asiatic acomencèt de preocupar lei Neerlandés que comencèron la conquista sistematica deis illas de sa zòna d'influéncia. Se concentrèron premier sus Bornèo per còntrar lei Britanics installats lòng dau litorau nòrd-oèst. Someteguèron lei Chinés que fasián l'esplecha dei jaciments d'aur de la region de Pontianak e annexèron lo sultanat de Banjarmasin en 1863. En Sumatra, someteguèron definitivament lei Bataks en 1872 e avancèron en direccion d'Aceh. Lo sultanat demandèt en van l'ajuda de l'Empèri Otoman en 1869 e la guèrra acomencèt quatre ans pus tard. Lo sultan faguèt rapidament sa somission mai pas son pòble que sostenguèt una guèrra lònga e saunosa fins a 1904. A l'èst, acomencèt la conquista de la mitat occidentala de Nòva-GUinèa reconeguda en 1885 per Alemanha e lo Reiaume Unit. Enfin, au començament dau sègle XX, lei darrierei zònas encara independentas foguèron ocupadas ò somesas sovent après d'intervencions militaras saunosas (Bali, 1906... etc.).
L'aparicion dau nacionalisme indonesian modificar
Tre la fin dau sègle XIX, certanei regions acomencèron de desvolopar un sentiment nacionau, especialament Aceh que menava una guèrra dura còntra lei Neerlandés e lo nòrd deJava en reaccion ai menaças còntra l'islam e a l'intrusion de marchands chinés. En 1911, se formèt lo premier partit nacionalista indonesian (moderat) dich Sarekat Islam (« Associacion Islamica » en occitan) per defendre leis interès dei marchands javanés. Conoguèt un succès important e recrutèt rapidament au sen d'autrei classas de la societat. En 1920, apareguèt tanben lo Partit Comunista Indonesian (PKI) que menèt divèrsei grèvas d'amplor. Pasmens, en 1926, sa temptativa d'organizar una grèva insureccionala s'acabèt per una revirada en causa de la manca de sostèn e lo partit foguèt esquichat per leis autoritats neerlandesas. Aquela desfacha e lo programa moderat dau Sarekat Islam permetèt en 1927 la fondacion dau Partit Nacionau d'Indonesia (PNI) per Sukarno. Adoptèt lo drapèu roge e blanc e lo bahasa indonesia coma lenga oficiala. Pus radicaus, lei caps d'aqueu partit foguèron arrestats au començament deis annadas 1930 e liberats per lei Japonés durant la Segonda Guèrra Mondiala.
L'ocupacion japonesa modificar
En 1942, lei fòrças japonesas ataquèron e ocupèron sensa dificultat vertadiera leis Índias Neerlandesas mau defendudas per de tropas dispersadas e mau equipadas. L'objectiu dei Japonés èra d'esplechar a son profiech lei ressorsas de l'archipèla mai se turtèron a l'inercia deis abitants. En 1943, s'alièron donc amb lei nacionalistas indonesians liberats de preson per formar un embrion de govèrn e de fòrças armadas per sostenir son esfòrç de guèrra. En 1944, prometeguèron la creacion d'un estat indonesian independent a l'eissida dau conflicte. Foguèron sostenguts per mai d'un cap nacionalista coma Sukarno ò Mohammad Hatta. D'autrei coma Sutan Sjahrir — amb l'acòrd de Sukarno e de Hatta... — refusèron e dirigiguèron de movements de resisténcia.
Lo periòde foguèt tanben caracterizat per de querèlas intèrnas sus la natura de l'estat indonesian e sustot lo ròtle de l'islam. Cinc axes principaus foguèron finalament desgatjats en junh de 1945 : nacionalisme, internacionalisme, democracia, justícia sociala e cresença en Dieu (sensa preferéncia de religion). Puei, l'independéncia foguèt proclamada lo 17 d'aost de 1945, dos jorns après la capitulacion de Japon.
Lo retorn dei Neerlandés e l'independéncia modificar
Après la desfacha japonesa, lei País Bas comptèt reprendre sa posicion dins l'archipèla e ocupèron tornarmai Batavia en octòbre. En mai de sa superiotat militara, Amsterdam esperava aprofichar lei feblessas de l'estat novèu (armada febla, ocupacion parciala dau territòri, divisions politicas entre durs e moderats ò entre musulmans e comunistas, retirament provisòri dei caps collaborators coma Sukarno... etc.) empurar lei divisions regionalas e se fisar dau sostèn internacionau còntra un estat eissit de l'ocupacion japonesa. Pasmens, lo retorn dei soudats neerlandés cimentèt lei diferents movements nacionalistas còntra un enemic comun entraïnant l'acomençament d'una crisi de quatre annadas.
Après l'obtencion dau sostèn deis elèits de Bornèo, dei Celebas e dei Molucas, lei Neerlandés acomencèron lei negociacions amb una prepausicion de formacion d'una federacion autonòma demorant au sen dei País Bas. Sota la pression deis Estats Units d'America, deguèron reconóisser de facto l'estat proclamat per lei nacionalistas e l'integrar dins son projècte. Aquò entraïnèt la signatura d'un acòrd creant leis Estats Units d'Indonesia en 1947. La republica independentista n'èra un membre coma leis estats encara fidèus a Amsterdam. Pasmens, lo tractat foguèt jamai aplicat car de fraccions importantas dei dos camps i èran fòrça ostilas.
En julhet de 1947, après aquela revirada, lei Neerlandés ataquèron lei posicions republicanas fins a un alta-au-fuòc impausat per l'ONU en aost. En genier de 1948, un acòrd novèu foguèt signat fòrça pròche dau premier tractat. Pasmens, dins lo corrent de l'annada, la republica deguèt combatre una insureccion comunista dins l'èst de Java. Aprofichant aquelei combats, lei Neerlandés organizèron una ofensiva militara novèla que li permetèt de conquistar Yogjakarta e de capturar Sukarno. Dins aquò, aquela represa deis ostilitats se turtèt a l'oposicion de Washington qu'èra desfavorable a la restauracion de l'òrdre coloniau neerlandés. Après de pressions diplomaticas e economicas, leis Estats Units d'America obtenguèron l'aplant de l'ofensiva e lei País Bas foguèron obligats d'acceptar l'independéncia deis Índias Neerlandesas levat la Nòva Guinèa Occidentala que demorèt inicialament sota son contraròtle.
En decembre de 1949, foguèron donc creats leis Estats Units d'Indonesia segon un acòrd largament influenciat per la vision estatsunidenca de l'archipèla. Dins lei fachs, leis Estats Units d'Indonesia foguèron una revirada car plusors estats avián d'intencion de participar a aquela union. De mai, correspondián tanben pas a la vision dei nacionalistas. Ansin, après una declaracion d'independéncia dei Molucas dau Sud en abriu de 1950, lo federalisme foguèt abandonat au profiech d'un estat unitari proclamat en aost. En novembre, lei Molucas dau Sud i èran reïntegradas per fòrça.
L'Indonesia independenta modificar
Lo periòde parlamentari modificar
De 1950 a 1956, Indonesia foguèt dirigida per un regime parlamentari. De 1950 a 1953, la majoritat foguèt tenguda per un partit musulman moderat dich Majsumi aliat au Partit Socialista Indonesian (PSI) de Sjahrir. Adoptèt una politica prudenta au nivèu economic e assaièt de se raprochar deis Estats Units au nivèu internacionau. En 1953, perdiguèt lo profiech d'un govèrn dominat per lo PNI e lo Nahdatul Ulama (NU), partit rurau eissit d'una scission au sen dau Majsumi. Aqueu govèrn adoptèt una politica pus sociala e anticolonialista (conferéncia de Bandung, 1955) mai deguèt faciar de dificultats economicas en causa de la manca d'invertiments estrangiers dins lo país.
En 1956, Sukarno critiquèt lo foncionament deis institucions republicanas e sei partits politics. A son iniciativa, un conseu nacionau foguèt creat per dirigir lo país e l'armada foguèt reorganizada per lo generau Abdul Haris Nasution per sostenir sa politica. Aquò entraïnèt d'insureccions en fòra de Java, especialament dins lei Celebas que proclamèt son autonòmia e en Sumatra ont un govèrn rivau sostengut per lo PSI e lo Majsumi foguèt instaurat a Padang. Pasmens, l'armada capitèt de reprimir aquelei movements e en 1959, Sukarno èra lo mèstre dau país.
Lo periòde Sukarno modificar
Après la victòria de Sukarno, acomencèt un periòde de « Democracia Dirigida » amb l'enebiment dau Majsumi e dau PSI. Pasmens, de tensions apareguèron pauc a pauc entre Sukarno favorable au comunisme e au PKI e Nasution que li èra ostil. Lo govèrn mantenguèt la linha internacionalista dau periòde e se raprochèt dau blòt sovietic. Assaièt tanben de prendre lo contraròtle de la Nòva Guinèa Occidentala suscitant de tensions importantas amb lei País Bas (expulsion dei Neerlandés d'Indonesia en 1957). En 1962, de combats aguèron luòc còntra la marina neerlandesa e Washington faguèt tornarmai pression sus Amsterdam que deguèt se clinar e fisar la region a l'ONU. Un an pus tard, lei Nacions Unidas donèron lo territòri ais Indonesians a la condicion d'organizar un referendum sus l'estatut de l'illa en 1969. Aquò foguèt lo començament d'una guèrra saunosa (150 000 a 400 000 mòrts) qu'es totjorn en cors entre Indonesia e l'Organizacion per una Papoasia Liura. Lo referendum aguèt jamai luòc.
Après aqueu succès, Sukarno se preocupèt d'empachar la formacion de Malàisia. Son objectiu èra de formar de regimes sostenguts per Indonesia dins lo nòrd de Bornèo per preparar l'annexion de la totalitat de l'illa. Aquela politica dicha « confrontacion » mau capitèt totalament e suscitèt l'ostilitat deis autreis estats asiatics. En parallèl, Sukarno deguèt faciar de dificultats financieras grèvas e, en 1965, lo país èra menaçat de bancarrota e plusors generaus crenhián l'instauracion d'un regime comunista. En setembre de 1965, la màger part dau comandament superior de l'armada foguèt executat per un comando que son accion foguèt aprovada per lo PKI. Pasmens, Nasution aviá escapat a l'assassinat. Sostenguèt un generau alora desconegut, Suharto, qu'obtenguèt lei plens poders e ordonèt una repression anticomunista feròça (entre 500 000 e 1 000 000 de victimas).
Lo periòde Suharto modificar
Suharto donèt lo nom « d'Òrdre Novèu » a son regime. Economicament liberau, anticomunista, autoritari amb d'institucions democraticas de façada e donant de poders importants ai fòrças armadas, se raprochèt dau blòt occidentau e obtenguèt rapidament una ajuda economica e l'arribada d'investisseires estrangiers. Pasmens, la corrupcion prenguèt de proporcions fòrça importantas, compres au sen de l'armada que sei generaus acomencèron de s'interessar ais afaires, entraïnant de manifestacions en 1974, en 1978 e en 1984 reprimidas per lei militars. Un periòde de desvolopament economic dins leis annadas 1980 permetèt d'amaisar aquelei tensions fins a la crisi asiatica de 1997. Privat dau sostèn occidentau dempuei la fin de la Guèrra Freja, Suharto foguèt obligat de laissar lo poder en 1998.
La restauracion de la democracia modificar
La casuda dau regime de Suharto permetèt la restauracion d'una democracia encara fragila. En 1999, lo conservador musulman Abdurrahman Wahid foguèt elegit president de la republica mai foguèt destituit dos ans pus tard. Megawati Soekarnoputri, la filha de Sukarno, li succediguèt fins a 2004 e l'organizacion de la premiera eleccion presidenciala au sufragi universau dirècte amb dos torns. Susilo Bambang Yudhoyono (Partit Democrata basat sus lei cinc principis enonciats en 1945 per l'independéncia) ganhèt l'escrutinh e dirigiguèt lo país fins a 2014. Sota sa direccion, lo país conoguèt un periòde de creissença economica gràcias ai cors auts dei matèrias premieras fins a 2012. Pasmens, Indonesia es totjorn tocada per de problemas de corrupcion, de movements secessionistas dins lei regions perifericas e de tensions grèvas dins certanei regions entre musulmans e crestians. La reduccion dau ròtle politic dei militars es tanben un problema important.