Innat

Un caractèr biologic se ditz innat quand es determinat dempuèi la naissença de l'individú. Aquò implica pas qu'aquel caractèr siá observable dempuèi la naissença. En efèit, pòt èsser un trach que s'exprimís sonque dins de condicions particularas o a de periòdes especifics pendent l'ontogenèsi d'un organisme. Per exemple, la pilositat es un caractèr innat qu'apareis vertadièrament sonque a la pubertat per l'èsser uman. En general, un caractèr innat es contrarotlat par un o mai gèns, mas tanben pòt èsser ligat a de factors ligats a l'environament biofisic e bioquimic encontrat pel fètus pendent la grossessa.

L'innat es sovent opausat a aquerit mas aqueles dos concèptes son en realitat pas exclusius un de l'autre.

Los diferents senses de innat

Dins diferents domenis, e subretot dins l'estudi dels comportaments animals (etologia) o umans (psicologia), s'opausan tradicionalament los caractèrs innats e los caractèrs aquerits segon la distincion seguenta:

• l'innat designant los traches que dependon del patrimòni ereditari de l'espècia. En etologia, se ditz tanben instints per designar lo comportaments atal especificats pels gèns.
• l'aquerit designant los caractèrs que resultan dels factors del mitan. Los comportaments aquerits son atal lo resultat de l'experiéncia, de l'aprendissatge individual (per exemple, dins lo cas de reflèxes condicionats), etc.

Pasmens, aquela distincion ven simplista perque pren pas en compte los factors non-genetics que pòdon determinar qualques caractèrs biologics quita abans la naissença. Es per exemple lo cas de l'environament intra-uterin dins lo ventre de la maire dels mamifèrs: pendent la gestation, l'embrion puèi lo fètus serà confrontat a una multitud de factors quimics (e.g., ormonas) mas tanben biofisics (e.g., temperatura, mitan sonòr), etc. que prendre d'importantas consequéncias sus son desvolopament futur.

E mai, innat e aquerit son pas de segur exclusius un de l'autre: un trach pòt a l'encòp aver una compausanta genetic e èsser afectat per l'environament. Atal es de la pigmentacion de la pèl umana: es contrarotlada a l'encòp per de factors genetics coma las melaninas, mas la color de la pèl depend tanben del gra d'exposicion al raionament ultraviolet. Atal, una meteissa persona aurà una color de pèl diferenta entre ivèrn e estiu.

D'en primièr simple, lo concèpte d'innat es en realitat de mal sasir. En efèit, coma es indicat mai naut, es plan possible qu'un trach innat s'exprimís alunhat de la naissença, de còps que i a sonque jos de condicions particularas. Per exemple, l'etològ Konrad Lorenz mostrèt que qualques espècias d'aucèls reconeisson d'un biais innat la siloeta d'un rapaç planant dins lo cèl, sens que jamai n'ajan vistes abans. Mas sens stimulus apropriat, es a dire en l'abséncia d'une tala menaça, aquela facultat demòra "silenciosa". Dins aquelas espècias, la facultat de reagir a la forma d'un predator es doncas innada perque transmesa per l'ereditat e non aquerida.

L'usatge d'un meteis mot en biologia e en psicologia per de concèptes non estrictament equivalents pòt èsser font de dificultats. En efèit, la tradicion psicologica insistís sur l'aprendissatge dins la formacion dels caractèrs aquerits alara que la tradicion biologica insistís suls mecanismes qu'induson de diferéncias entre los fenotipes de dos individús portaires d'un meteis genotipe. Amb los progrèsses de la genetica moleculara de la segonda mitat del sègle XX, los biologistas utilizan doncas puslèu la distincion entre factors del mitan, genetics e epigenetics.

Vejatz tanben

Bibliografia

• (fr) J. J.Matras, G. Chapouthier, L'inné et l'acquis des structures biologiques, collection "Le Biologiste", Presses Universitaires de France éditeur, Paris, 1981