Fumèl

Fumèl (Fumel en francés) es una comuna agenesa^[1] situada dins lo departament d'Òut e Garona e la region de Novèla Aquitània, ancianament d'Aquitània.

Fumèl
Fumel

Armas

Geografia fisica

Coordenadas

44° 29′ 49″ N, 0° 58′ 05″ E

Superfícia

22,66 km²

Altituds
· Maximala
· Mejana
· Minimala

207 m
80 m
57 m

Geografia politica

Guiana
Agenés

França

Le Fumélois (burèu centralizator), capluèc del canton de Fumèl avant 2015

Intercom
244700431

CC de Fumèl Val d'Òut (residéncia)

Cònsol

Jean-Louis Costes
(2020-2026)

Geografia umana

Populacion
Populacion totala
(2018)

4 801 ab.

Evolucion de la populacion

4 893 ab.

Densitat

223,92 ab./km²

Autras informacions

Los fumèls

47500

Geografia modificar

Comunas a l'entorn.

Perimètre del territòri modificar

Comunas confrontantas de **Fumèl**
Montsempronh	Cusòrn	Sent Front de Lemança
Libòs		Soturac (Òut)
Sent Vit de Dòrn	Montairal

Toponimia modificar

La prononciacion es [fy'mɛl] (escrit [fu'mɛl] per error). Bénédicte Boyrie-Fénié dona plan d'atestacions de Fumèl, que ne farem una presentacion simplificada ; Fumella (1259), Fumele (1259), Fumello (1259; 1242-1255, 1271, 1287, 1291, 1498, 1520), Ffumello (1305), Fumellum (1307-1317), Fumel, en occitan (1326) ^[2]. Dauzat e Rostaing tròban un nom de persona semblable en 1348 dins los comptes dels fraires Bonis ^[3]. Negre, citat per B. Boyrie-Fénié, i vei l'adjectiu occitan femèl, vengut nom de persona, puèi nom de lòc. Bénédicte Boyrie-Fénié, en partent del fach que Fumèl èra pas una parròquia (Condat, a l'èst de la vila, èra la parròquia d'origina), pensa que Fumèl èra un lòc de femada (lo nom seriá format de l'eretièr de fimus, « fems », ambe lo sufixe -èl vengut de -ĕllu. L'origina seriá *femello loco, « lòc fumat regularament » ^[2].
Condat. Lo nom ven del gallés condāte, « jonhent, ajustador, ajustant », mot preceltic, prononciat ambe l'accent latin sus la sillaba penultima longa (l'accent gallés es sus l'antepenultima) ^[4]. Condat es als ajustants d'Òut e de Thèze (nom francés).
Sent Martin de Turac (sembla, segon lo canonge Durengues, que siá vengut Sent Marc) es lo nom d'una anciana parròquia, annèxa de Condat; la glèisa romanica arroïnada Sent Marc, al nòrd-èst de la comuna actuala, es situada dins la comba del riu Thèze (en francés). Durengues evòca Sent Martin en citant la lista de Valéri (1520) : In Archipresbyteratu Fumellensis Rector Sancti Ypoliti de Condato, rector Sancti Anthoni de Fumello et Sancti Martini de Turaco ^[5]. L'etimologia es la meteissa que la de Sent Joan de Turac : *Turus (inatestat) e lo sufixe -acum^[6]^,^[7], latinizacion del sufixe gallés -aco(n). (Sent Martin de) Turac èra donc probablament una anciana granda propietat antica qu'aviá per mèstre Turus. Lo nom de Sent Martin, avesque de Tors al sègle IV, evangelizator de Gàllia ^[8], es l'indici d'una parròquia anciana, que data del primièr millenari. Lo nom de Soturac, comuna situada a l'èst de Fumèl, ven de Turac : se pòt comprene coma so(s) (< ancian occitan sotz, sos, so), jos, devath la parròquia de Turac. Mas, coma Sent Marc de Turac es dins una comba, çò que Durengues considèra ambe prudéncia coma un possible càmbiament de nom (Sent Martin ---> Sent Marc) es benlèu una dualitat de luècs : Sent Marc dins la ribièra, Sent Martin sul planòl, que tresplombariá pus dirèctament (So)Turac; aquel darrèr nom fariá quitament pensar que la parròquia del planòl es lo Turac d'origina. Aquò fariá, çaquelà, ambe Condat tot près, una plan granda densitat parroquiala, çò que fa que l'ipotèsi es aventurada: lo nom de Soturac es benlèu tot simplament « jol territòri de Turac », pas estrictament de sa glèisa.

Istòria modificar

Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !

L'ancian canton de Fumèl (abans 2015) modificar

Fumèl (capluèc) : 22,66 km², 4980 ab. (2014), 220 ab/km²
Blancafòrt de Briolança : 41,93 km², 485 ab. (2014), 12 ab/km²
Condesaigas : 10,81 km², 852 ab. (2014), 79 ab/km²
Cusòrn : 23,34 km², 861 ab. (2014), 37 ab/km²
Montsempronh e Libòs : 9,05 km², 2 085 ab. (2014), 230 ab/km²
Sent Front de Lemança : 19,58 km², 549 ab. (2014), 28 ab/km²
Salvatèrra de Lemança : 23,46 km², 535 ab. (2014), 23 ab/km²

Administracion modificar

Lista dels cònsols successius
Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
2001	2026 ^[9]	Jean-Louis Costes	RPR puèi UMP, LR	foncionari territorial, president d'anciana comunautat de comunas, conselhièr general (2004-2013), deputat (2013-2017)
junh 1995	2001	André Lautié	RPR	conselhièr general del canton de Fumèl de 1992 a 1998
març 1989	1995	Alain Bottemanne	PS
1971	1989	Paul Mauvezin
1959	1971	Paul Escande
1945	1959	Charles Authier
1919	1945	Georges Escande		senator d'Òut e Garona de 1936 a 1940
	1919
Totas las donadas son pas encara conegudas.

Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra canton; es adara del canton de Le Fumélois (en francés) e n'es lo burèu centralizator.

Demografia modificar

modificar « persona »
v · d · m

Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 5074, totala: 5193

1 939

973

2 265

2 281

2 546

2 640

2 577

2 777

2 831

3 013

3 000

3 426

3 652

3 787

3 884

3 672

3 629

3 828

4 145

4 146

4 459

4 527

4 510

4 560

4 248

5 207

5 581

6 885

7 067

6 937

6 582

5 882

5 423

5 368

5 230

5 209
5 340

2009

2010

5 186
5 320

5 162
5 298

Fonts

Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE

Evolucion de la populacion 1962-2008

populacion de l'unitat urbana 12105 abitants (2012), de l'aira urbana 13943 (2013) abitants. Evolucion per l'aira urbana : 1968 : 15928; 1975 : 17002; 1999 : 14415; 2009 : 14196; 2013 : 13943.
* En 2018 la populacion èra de 4801 abitants e la densitat èra de 211,87 ab/km².

Luècs e monuments modificar

Personalitats ligadas emb la comuna modificar

Veire tanben modificar

Comunas d'Òut e Garona

Ligams extèrnes modificar

Nòtas modificar

↑ https://web.archive.org/web/20161115015531/http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b77101733/f1.item.zoom
↑ ^2,0 et ^2,1 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes, Lot-et-Garonne, ed. CAIRN e Institut Occitan, Pau, 2012, p. 125-126
↑ Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 307
↑ Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 140
↑ https://archive.org/stream/pouillhistoriq00dure#page/384/mode/2up
↑ Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes, Lot-et-Garonne, ed. CAIRN e Institut Occitan, Pau, 2012, p. 235
↑ Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 607
↑ Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 614
↑ https://www.sudouest.fr/2020/05/26/fumel-jean-louis-costes-reelu-sans-surprise-7512578-3703.php

Portau de Guiana

[1] ttps://web.archive.org/web/20161115015531/http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b77101733/f1.item.zoom

[BBF-2] 2,0 et ^2,1 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes, Lot-et-Garonne, ed. CAIRN e Institut Occitan, Pau, 2012, p. 125-126

[3] Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 307

[4] Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 140

[5] ttps://archive.org/stream/pouillhistoriq00dure#page/384/mode/2up

[6] Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes, Lot-et-Garonne, ed. CAIRN e Institut Occitan, Pau, 2012, p. 235

[7] Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 607

[8] Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 614

[9] ttps://www.sudouest.fr/2020/05/26/fumel-jean-louis-costes-reelu-sans-surprise-7512578-3703.php

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]