Especiariá
Una especiariá (var. especiera) es un comèrci de detalh de proximitat de denadas alimentàrias mas provesís tanben un ensems de produchs sens rapòrt amb l'alimentacion. L'espiciariá es tanben, dempuèi l'aveniment de la granda distribucion, un sector d'activitat ligat a la crompa de las denadas alimentàrias secas e en consèrva e a lors vendas al sen d'una botiga o d'una centrala de crompa de la granda distribucion.
Istòria modificar
A l'Edat Majana modificar
Son nom ven de l'Edat Mejana ont l'especializacion dels comèrcis èra mai granda qu'ara. L'especièr vendava subretot d'espècias.
Al sègle XIX modificar
Las especiariás son vengut de comèrcis de detalh de produchs alimentaris en complement de las espècias. Puèi, l'especiariá se transformèt e l'ofèrta alimentària es venguèt majoritària, vendent de produchs d'alimentacion secs, en consèrva e frescs e accessòriament prepausa un pauc de produch de drogariá e de bazar.
Present a l'origina jos la forma de comèrci independent, l'especiariá venguèt a la fin del sègle XIX s'organizar en ret de sucursalas o cooperativa de consomacion, las (Coop) dins fòrça païses europèus.
A partir del Sègle XX modificar
Pendent lo sègle XX, amb lo desvolopament de l'industria agroalimentària, los produchs emballats remplacèron pauc a pauc los produchs sens embalatge condicionats pel comerciant. Lo concèpte aviá estat inaugurat pels succursalistas franceses, a partir de la fin del sègle XIX amb lors aisinas industrialas coma Félix Potin o Casino que proposavan per exemple lo sucre emballat dins un paquet d'un quilograma marcat al nom de lor ensenha.
Dins la segonda partida dels sègle XX, l'especiariá abandonèt pauc a pauc son « taulièr » per venir un autoservici, concèpte nascut vèrs 1912 als EUA, ont los clients se servisson en dirècte sus las tauletas.
Dins las vilas, a vegada, l'especiariá s'adreiça a una clientèla volent de nauta qualitat de gost e tanben socialament equitabla e s'especializa dins la venda de produchs alimentaris bordièrs o artisanals.
Las botigas d'alimentacion generalas foguèron remplaçats pauc a pauc dins los grands centres urbans per de pichons supermarcats. Aquestes establiments apartenon sovent al mèsme grop aderissent a una centrala de crompa de biais independent jos la forme de franquesa o de cooperativa, o apartenent a una societat unica. De comèrci principal, las especiariás de quartier independantas, podent pas far evoluir lor superfícia de venda, venguèron pauc a pauc de comèrcis de complement a causa de la concurréncia de botigas mai gradas e ofrissent una gama de produchs mai larga amb una « politica tarifària » mai « agressiva ».
En França modificar
Al camp modificar
Las especiariás son de comèrcis de proximitat ont es mai sovent possible de trapar l'essencial (produchs secs, en consèrva, produits frescs, susgelats, fruch e legums frescs), mas tanben d'aliments per animals, produchs d'ostal...
L'especiariá pòt tanben far lo depaus del pan, vendre de tabat (condicions estrictas fixada per las doanes), far la pòsta, vendre de gas en boutelha, de papetariá, la premsa, e produchs locals... Ofrís sovent de servicis de liurason a domicili, per exemple per las personas de pauca mobilitat.
Las especiariás sovent abandonadas al benefici de las grandas superfícias de las vilas vesinas tenon un ròtle social important; es un luòc d'encontra e de discussion, sovent lo darrièr, amb la fornariá e l'estanquet.
A la vila modificar
Sobent dobèrtas tard de vèspre, aquestas botigas alimentàrias de proximitat jògan un ròtle social important dins lo païsatge urban e son tengudas mai sovent per de personas originàrias d'Africa del Nòrd (arabs e berbèrs) o d'Extrèma Orient (chineses, vietnamians…). Ofrisson l'essencial dels produchs de primièra necessitat, e de fruchs e legums frescs. Servici e disponibilitat, amplitud dels oraris, lor permeton de resistir a la pression de la granda distribucion.
Nòtas e referéncias modificar
Bibliografia modificar
- Christian Buchet et Michel Vergé-Franceschi, La mer, la France et l'Amérique latine, Presses Paris Sorbonne, , 413 p. (ISBN 978-2-8405-0420-7, présentation en ligne)
- (en) Henry Cruse Murphy, The Voyage of Verrazzano: A Chapter in the Early History of Maritime Discovery in America, America, Press of J. Munsell, , 202 p. (lire en ligne)
- Albert Seigneurie, Le tour du monde d'un épicier, illustré de 56 gravures, Modèl:2e en 1897, publication de L'Épicier Modèl:Commentaire biblio