Castèl de Pèirapertusa
Lo castèl de Pèirapertusa es un ancian castèl medieval situat dins lo departament d'Aude en region Occitània. Es lo centre del pichon parçan e de l'anciana senhoriá de Pèirapertusés[1].
 | |||
.jpg) | |||
| Donadas | |||
|---|---|---|---|
| Tipe | castèl | ||
| Caracteristicas | |||
| Estat d'ustage | roïnas  | ||
| Localizacion geografica | |||
| Estat | França | ||
| Division territoriala francesa | França metropolitana | ||
| Region francesa | Occitània | ||
| Departament | Aude | ||
| Arrondiment francés | Arrondiment de Narbona | ||
| Canton francés | canton de Tuissan | ||
| Comuna francesa | Dulhac jos Pèirapertusa | ||
 | |||
| monument istoric catalogat (1908) | |||
| |||
| Site web | peyrepertuse.com | ||
Geografia modificar
Lo castèl es situat sus la comuna de Dulhac jos Peirapertusa, dins lo departament d'Aude e la region d'Occitània, dins las Corbièras. Se tròba sus una cresta calcària a prèp de 800 m d'altitud, al naut d'un puèg que separa Dulhac del vilatge de Rofiac de las Corbièras, dominant garriga e vinhals. Posicion estrategica que permet a l'encòp de veire luènh dins las diferentas vals a l'entorn, de contrarotlar los pòrts o de comunicar de senhals al castèl de Querbús cap al sud.
La vista del castèl dempuèi Dulhac (al sud) es pertocanta mercé al bauç de 30 a 40 mètres ont lo castèl es pausat. La dintrada màger se tròba del costat nòrd, mas a l'epòca dels Catars un passatge secret permetiá aprèp un caminòt enrè d'un gròs caire de dintrar dins lo castèl amb una escala levadissa. Uèi la postèrla del passatge secret es barrada mas lo caminòt existís encara e se pòt terminar la pojada per via d'escalada.
Istòria modificar
.jpg)
Lo castèl fa partida dels "Cinc filhs de Carcassona" amb los castèls de Querbús, Puèglaurenç, Tèrmes e Aguilar, totes situats al suc de puèges rocoses "imprenables". Es escaissat la Carcassona celèsta perque es lo mai grand dels cinc e qu'es tanben pus vast que Carcassona.
Lo site èra ocupat pendent l'epòca romana dempuèi lo començament del sègle I AbC, coma o mostrèron d'excavacions recentas. En 806 apareguèron las primièras mencions del castèl dins l'Istòria. Es alara catalan e se nomenava Perapertusès. Apartenguèt al comte de Besalú, pichona vila situada en Catalonha entre Figueres e Olot, dins un tèxte de 1020. La primièra mencion del castèl data de 1070
Passèt apuèi dins lo comtat de Barcelona en 1111, puèi dins lo vicomtat de Narbona. A partir 1180, lo comte de Barcelona, Anfós II alara rei d'Aragon s'emancipèt de sa vassalitat al rei de França. La zona venguèt de facto una frontièra.
A l'epòca de la Crosada contra los Albigeses, èra lo fèu de Guilhèm de Pèirapertusa que, volent pas far sa somission, foguèt excomuniat en 1224. Aquel darrièr se sometèt aprèp l'escaç del sèti de Carcassona, e lo castèl venguèt una possession francesa en 1240. En 1242, Loís IX de França decidiguèt de lo refortir e d'i apondre una segonda partida, lo donjon "Sant Jòrdi", situat mai naut sus la cresta; lo donjon Sant Jòrdi es alara bastit en 1250-51, lo Donjon Vièlh e la glèisa de Santa Maria foguèron adobats. La situacion demorèt confusa dins la region fins a la signatura del tractat de Corbeil en 1258 daissant liures Catalonha e Lengadòc. Fixèt atal la frontièra just al sud del castèl de Pèirapertusa. Aquel, coma sos vesins, los castèls de Puèglaurenç e Querbús, es una de las fortalessas reialas que se tornèt bastir a la fin del sègle XIII per aparar la frontièra contra lo reialme d'Aragon puèi Espanha fins al sègle XVII.
En 1355, lo castèl es armat tornarmai per Enric II de Castelha, pretendent al tròn de Castelha, desfach a Navarete, foguèt autrejat pel rei de França Carles V de França a s'i refugiar. En 1542, Joan de Gravas, senhor de Serinhan, prenguèt lo castèl al nom de la Reforma, mas es a son torn pres e executat.
Una garnison i demorèt fins a la Revolucion Francesa alara que ciutadèla aviá pas gaire de valors dempuèi l'annexion del Comtat de Rosselhon en 1658. Lo castèl foguèt desclassificat coma plaça frontièra a l'ocasion del Tractat dels Pirenèus en 1659 e la fortalessa foguèt abandonada. Vendut coma Ben Nacional en 1820, las roïnas demòran fins a uèi. La primièra campanha d'adomament del monument comencèt en 1950.
Uèi modificar
Las roïnas aculhisson uèi prèp de 100 000 visitors cada an. Dominan dempuèi 800 m los vinhals de la region e lo vilatge de Dulhac (vinhal de las Corbièras).
Arribam per una carrièra que s'arrèsta just en dejós del bauç sus un parcatge, los visitors pòdon caminar un quart d'ora per far lo torn del castèl par l'èst e dintrar per la dintrada principala costat nòrd. Malgrat que lo castèl siá enroïnat, fòrça parets son encara quilhadas, e de salas son encara plan conservadas (subretot la capèla fortificada dins lo Bas Castèl).
Per temps d'auratge o de ventada, la montada es fòrça desconselhada e sovent enebida per aparar los visitaires de l'eslhauç e de las limpadas dangierosas dins l'escalièr Sant Loís, que liga l'ancian castèl al donjon, que ja es fòrça limpant per temps bèl.
Lo bauç de calcari permet aisidament l'escalada e las vias arriban totas (o gaireben!) dins la cencha.
Descripcion modificar
Lo castèl mesura 300 mètres de long e 60 mètres de larg per la majora. La dintrada se trapa al nòrd e tot lo rèsta del castèl demòra inaccessible per de bauces que susplomba. Tot lo castèl es entornejat de barris plan ancorats al naut del bècs. Mas la muralha de la partida nòrd mai accessible es mai pertocanta qu'al sud que n'es compausada de fòrça fòrts penjals escalabroses. Es compausat de dos replans a l'èst e a l'oèst. Aquel de l'èst es bordat d'una cortina de 120 mètres de long jalonada par doas torres de dessenh mièg circular. Aquela cencha "bassa" conservèt son camin de ronda format de malons repausant sus de caboquets. Lo costat sud es aparat per l'a pic del bauç. L'angle nòrd-èst abriga la pòrta de dintrada. Se pòt observar sus aquel replan lo castèl primitiu del comte de Besalú e la capèla del sègle XII[2]. Una anciana sèrva d'aiga es visibla prèp del castèl primitiu.
Lo donjon vièlh es format de la glèisa de Santa Maria, romanica, e d'un lotgís, constituit de doas salas de vòltas superpausadas. Quatre sèrvas alimentavan lo castèl.
Sul replan oèst i a lo castèl pus recent quilhat sul ròc de Sant Jòrdi. Foguèt bastit sus l'òrdre del rei Sant Loís en 1242 per refortir la fortalessa. Per i accedir, un escalièr dit de Sant Loís gaireben vertiginòs poja lo long de la paret del ròc. Lo "donjon de Sant Jòrdi" es un castèl amb son pròpri sistèma de defensa capable de resistir als assalidors que capitèron a accedir a la fortalessa e possedissiá sa pròpria capèla dins lo donjon, la capèla de Sant Jòrdi de nau unica.
.JPG)
Las roïnas del castèl son monument istoric dempuèi lo 19 de març de 1908.
-
Lo castèl dempuèi lo parcatge -
La partida bassa del castèl -
Lo castèl costat oèst -
Partida
Referéncias e bibliografia modificar
- ↑ http://linguistica-oc.com/wp-content/uploads/2013/07/Linguistica-occitana-7-Sumien.pdf
- ↑ (fr)Châteaux fantastiques; Henri-Paul Eydoux; tome 1; ed:Flammarion imprimé; 1969
Vejatz tanben modificar
Ligams intèrnes modificar
Ligams extèrnes modificar
- (fr)Lo site oficial del castèl
- (fr)Pèirapertusa sus cathares.org
- (fr)Site sus las vias d'escalada
- (fr)Article e fotos sul castèl
- (fr)Fotografia
Bibliografia modificar
- (fr)Henri-Paul Eydoux - Châteaux des pays de l'Aude - pp.173-181, dans Congrès archéologique de France. 131a session. Pays de l'Aude. 1973 - Société Française d'Archéologie - Paris - 1973