Canton (del portugués Cantão o en chinés tradicional 廣州 e simplificat 广州 Guangzhou es la capitala de la província de Guangdong dins lo sud de China. La vila a un estatut administratiu de vila sosprovínciala de la Republica Populara de China. Amb prèp de 12 700 000 d'abitants (que 11 070 000 residents urbans sus un territòri de 3 843 km2)[1], es la tresena vila la mai poblada del país aprèp Shanghai e Pequin, e la primièra del Sud de China. Amb las vilas de Shenzhen, Foshan, Dongguan, Zhongshan, e Jiangmen, forma la megalopòli chinesa del dèlta del Fluvi de las Pèrlas, granda aglomeracion s'espandissent sus prèp de 20 000 km2 e avent prèp de 40 millions d'abitants.

Canton / Guangzhou
tradicional: 廣州 e simplificat:广州
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Geografia fisica
Coordenadas 23° 07′ 44″ N, 113° 15′ 32″ E
Superfícia 7 434 km²
Altituds
 · Mejana
 
8 m
Geografia politica
País China
Província Guangdong
Geografia umana
Populacion
(?)
12 600 000 ab.
Autras informacions
Còde postal 510000

Istòria modificar

 
Canton (en 2001) dempuèi lo Baiyun Shan a l'alba

Segon la legenda Canton es la vila de las cabras davaladas del cèl amb d'imortals, d'ont la perifrasa chinesa de « ciutat dels Cinc Arets » , arets que son de fach de cabras.

Canton, o Guangzhou, èra d'en primièr Panyu (番禺), nom que ven dels dos puèges situats a l'entorn de la vila actuala, Pan e Yu. La seuna istòria comença a la conquista de la region a l'epòca de la dinastia Qin. Panyu comencèt lo seu desvolopament quora la vila venguèt la capitala del reialme Nanyue (南越) en 206 AbC, aquel darrièr incluent a l'epòca çò que constituís uèi Vietnam. La dinastia Han annexèt lo Reialme Nanyue en -111 e Panyu venguèt una capitala de la província de Guangdong. En 226 ApC, Panyu venguèt lo sètge de la prefectura de Guang (广州; Guangzhou). Lo seu non foguèt cambiat Guangzhou (廣州) en 226.

Jos la dinastia Tang (618-907), la societat chinesa s'internacionalizava amb l'aflús de merças estragièras que seguèt lo restabliment del contraròtle chinés sus la rotas de la seda, aprèp las conquistas militaras de l'emperaire Taizong (626-649). Canton, coma d'autres grandas vilas coma Chang'an o Luoyang, accuelhiguèt de comunautats estrangièras. Originàrias gaireben totas de l'Asia Centrala, aquelas darrièras introduguèron de novèlas religions e d'autres novèlas tradicions culinàrias, musicala e artisticas. Al sègle IX, la populacion estrangièra de la vila de Canton es estimada a 100 000 personas.

De piratas arabis e pèrsas saquegèron Guangzhou (que nomenavan Sin-Kalan) en 758, segon un rapòrt del govérn local del 30 d'octobre de 758, (jornada Guisi (癸巳) del noven mes lunar dins lo primièr an de l'èra de l'emperaire Suzong Qianyuan de la dinastia Tang). Entre los sègles XX e XI, existiguèt a Guangzhou un quartièr d'estrangièrs, assostant entre autre d'abitants venguts del Golf Persic en seguida del sac de 758.

Penetracion europèa modificar

Los portugueses foguèron los primièrs europèus a arribar a Guangzhou per mar en 1514, constituissent un monopòli sul comerci exterior a partir de 1517. Foguèron mai tard forabandits de lor colonia a Guangzhou (Cantão en portugués), mas gardèron l'usatge de Macau coma basa comerciala en 1557. Gardèron pendent un sègle entièr un quasimonopòli sul comerci exterior de la region, fins a l'aribada dels olandeses al començament del sègle XVII.

 
Las Trenta Usinas

Canton èra l'un dels cinc pòrts duberts pel Tractat de Nanquin, de 1842, marcant la fin de la primièra guérra de l'òpi.

La vila foguèrt bombardada pels Britanics e los Franceses en 1858, pendent la segonda gèrra de l'òpi. Lo palais del vicerei foguèt alara completament avalit.

Las missions estrangièras de París i establiguèron un vicariat apostolic d'en primièr confisat a Monsenhor Guillemin. Aquel i faguèt bastir la Catedrala del Còr Sacrat qu'encara existís.

Los autres pòrts dubèrt al meteis temps èran Fuzhou, Xiamen (Amoy), Ningbo e Shanghai.

Invasion japonesa modificar

Pendent l'invasion japonesa, la vila patiguèt dempuèi l'automne de 1937 de violents bombardaments estrategics sus d'objectius civils, provocant la redaccion d'una resolucion de blaime per la Societat de las Nacions contra Japon. L'armada imperiala i bastiguét tanban l'unitat de recerca bacteriologica 8604, una filiala de l'unitat 731, ont de mètges japoneses practicavan d'experimentacions sus des cobais umans.

Ara modificar

 
Vista de Canton dempuèi lo fluvi de las Pèrlas

Foguèt una de las primièras vilas a se dubrir als investiments estrangièrs al començament dels ans 1980. La proximitat d'Hong Kong favorizèt l'emergéncia de tot lo Guangdong.

La fièra internacionala de Canton, que se debana dos còps l'an (abril e octobre), es una de las mai grandas fièra comerciala del mond. S'i fan de negòcis de textil fins a l'electronica.

La populacion passèt de 7 126 000 abitants segon lo cens de 2001 a 10 500 000 segon lo recensament de 2003, e 15 000 000 en 2008.

Geografia modificar

 
La zona del delta del fluvi de las Perlas incluent la prefectura de Guangzhou.

Situada dins la partida centre sud du Guangdong, Guangzhou s'espandís de 112 ° 57 'à 114 ° 03' de longitud È e 22 ° 26 ' a 23 ° 56' de latitud nòrd. La vila fa partit de la megalopòli del Dèlta del fluvi de las Perlas e lo centre vila foguèt siruada a costat del mont Baiyun, qu'es localament momenat «lo palmon de la vila (市 肺)». La superfícia totala de l'entitat administrativa de la vila es de 7 434,4 quilomètres carrats, que 10 districtes osupan 3 843,43 quilomètres carrats (1,483.96 milles carrés), alara que dos ocupan lo rèsta. La nautor de la prefectura aumenta en general del sud-oèst al nord-èst, amb de monts formant l'espina dorsala de la vila, e l'ocean per davant.

La vila es situada a la broa del fluvi de las Pèrlas, a una centena de quilomètres de bòca del seu dèlta[2],[3].

Clima cantonés modificar

Lo clima cantonés es a l'origina del nom clima subtropical umid (dich tanben « clima chinés »), un tipe de clima localizat dins una partida de China, du Japon, dins lo sud dels Estats Units d'America, lo nòrd d'Argentina, l'èst de l'Africa del Sud e lo sud èst d'Austràlia. Se caracteriza per una umiditat granda amb una pluviometria anadièra de 1 682 mm, d'ivèrns doces amb una temperatura mensuala de 13,3 °C en genièr e d'estius cauds e moises amb una temperatura mensuala de 28,5 °C en julhet. Las precipitacions son abondantas tota l'anada. Canton es jos l'influéncia de la monson e la sason dels tifons s'espandís de junh a setembre. Sol l'automne, d'octobre a decembre, es luminós.

Administracion modificar

Canton es cap luòc dels districtes seguent: Yuexiu (fusionat amb Dongshan), Liwan, Haizhu, Tianhe, Baiyun, Huangpu, Fangcun, Huadu, Conghua, Zengcheng, Panyu.


Personalitats modificar

  • L'escrivan Lu Xun demorèt a Canton; un musèu li es consacrat.
  • Vila natala de John Woo, realisator de films d'accions

Cultura cantonesa modificar

 
Catedrala del Còr Sacrat de Canton

La vila de Canton es, d'entre las tres mai grandas vilas chimesas actualas que demòra mai alunhada geograficament de Pequin; la seuna integracion culturala e politica es tanben aquela que foguèt mai tardiva. Los cantoneses, pròche d'Hong Kong e plutôt influencés par l'Occident, gardan un sentiment d'independéncia.

Le clima subtropical du Guangdong inspira un biais devida miègjornal plan diferent de las províncias nòrd del Yangzi Jiang.

La coisina cantonesa es reputada.

Lo cantonés es un dels rares dialèctes chineses que benefica de caractèris pròpres, que l'utilizacion foguèt popularzat per l'utilizacion coma lenga oficiala a Hong Kong.

Lo simbòl de la vila es una estatua representant cin cabras, que se pòt veire dins lo pargue Yuexiu.

Universitats modificar

Universitats nacionalas

Universitats e grandas escòlas publicas

Economia modificar

 
Lo CBD del Districte de Tianhe, amb la CITIC Plaza.

Canton es la tresena mai granda vila de China continentala, aprèp Shanghai e pequin. Capitala de la provícia del Guangdong, la província de China continentala mai rica en tèrme de PIB, contribuís fórça a la produccion de riquesa dels país. Per Guangzhou passa la mai granda partida dels produchs manufacturats de dèlta de la Riu de las Perlas, es una de las principalas agglomeracion comerciala de China continentala. En 2009, lo PIB nominal de la vila atenh 911 000 000 000 yuans, o 1 108 000 000 000 €, aquel per abitant es de 89 498 yuans o 10 886 €. La Fièra de china a Canton es organizada cada an en abril e en octobre es organizada pel ministre del comerci chinés. Inaugurada a la prima de 1957, la Fièra es un evenement major per la vila. Dempuèi la 104a edicion, l'ancian site de Liuhua Complex es pas mai utilizat la fièra foguèt transferida a Pazhou Complex.


Grandas entrepresas modificar

Torisme modificar

 
La novèla torre de television en 2007

Existís mai de 180 000 ostelarias, restaurants e entrepresas de servici. 40 % del pargue chinés de taxis roges circulan a Canton.

A Canton i a fòrça pargues fòrças espandits e plan consebuts e dos zòos.

Transpòrts modificar

  • Linha ferroviari « Express de la China populara » cap a la gara de Kowloon a Hong Kong, a doas oras de tran (182 km).
  • Lo mètro de Canton dubriguèt en 1999. Actualament, compta cinc linhas en servici. La linha 2 desservervís la gara principala, e las linhs 1 e 3 la gara de l'èst (Dong) que permet de jònher Shenzhen en una ora (Gara de Luo Hu).
  • Dempuèi 2010 fonciona lo GBRT, Guangzhou Bus Rapid Transit (System).
  • Un grand projet d'interconnexion de totes los sistèmas de transpòrt del Dèlta de la Riu de las Perlas avança.

Luòcs d'interèst modificar

 
Lo temple dels aujols de la familha Chen

Guangzhou, una de las cinc mai granda agglomeracion del país, es una vila reputada per tota China per la gastonomia. S'i trapa la Citic Plaza, l'una de la dètz mai nautas torres del mond, amb 391 mètres, sus l'illòta de 沙面Shamian, consèrva una remarcable arquitectura coloniala datant de la fin del sègle XIX. Lo musèu de la tomba dels Yue del Sud presenta una fòrça bèla colleccion d'objèctes arqueologics descobèrts en 1983.

Esport modificar

 
L'Estadi Olimpic de Guangdong

L'Estadi Olimpic de Guangdong foguèt bastit pels des Jòcs Olimpics d'estiu de Pequin de 2008. Aquel estadi olimpic omniesports pòt abrigar 80 000 spectators foguèt inaugurat l'11 de novembre de 2001 per la dubertura dels 9n Jòcs nacionals de la Republica populara de China.

Embessonatge modificar

Pays Ville Région Date
  Japon Fukuoka Fukuoka 1979
  Itàlia Milan Lombardia 1979
  Estats Units Los Angeles Califòrnia 1982
 Filipinas Manila Grand Manila 1982
  Canadà Vancouver Colómbia Britanica 1985[5]
  Itàlia Bari Bari 1986
  Austràlia Sydney Nòva Galas del Sud 1986
 Chile Viña del Mar Valparaíso 1986
 Alemanha Francfòrt de Men Èssa 1988
  França Lion Ròse-Aups 1988
 Nòva Zelanda Auckland Auckland 1989
 Corèa del Sud Gwangju Jeolla du Sud 1996
  Japon Ōita Ōita 1997
  Suècia Linköping Östergötland 1997
 Sud-Africa Durban KwaZulu-Natal 2000
 Reialme Unit Bristol Angletatèrra 2001[6]
 Russia Iekaterinborg Sverdlovsk 2002
 Peró Arequipa Arequipa 2004
 Reialme Unit Birmingham Anglatèrra 2006
 Emirats Arabis Units Dubai Dubai 2005
 Indonesia Surabaya Java oriental 2005
  Brasil Recife Pernamboc 2007
 Malàisia Kota Kinabalu Sabah 2009

Subdivisions administratives modificar

La vila sosprovinciala del Canton exercís la seuna jurisdiccion sus dotze subdivisions - dètz districtes e deux vilas districtes .

Nom Chinés
simpificat
Populacion
2006
Superfícia
km²
 
Centre vila
Districte de Yuexiu 越秀区 1,151,481 32.82
Districte de Liwan 荔湾区 705,262 62.40
Districte de Haizhu 海珠区 890,512 90.4
Districte de Tianhe 天河区 645,453 141
Rèsta de la vila sos provinciala
Districte de Baiyun 白云区 767,688 825
Districte de Huangpu 黄埔区 193,641 122
Districte de Huadu 花都区 636,706 961
Districte de Panyu 番禺区 947 607 662
Districte de Nansha 南沙区 147 579 544 12
Districte de Luogang 萝岗区 167 360 389
Vila de Zengcheng 增城市 810,554 1741
Vila de Conghua 从化市 543 377 1975

Notas referéncias modificar

  1. https://web.archive.org/web/20110720104913/http://www.gzstats.gov.cn/tjgb/glpcgb/201105/t20110517_25227.htm
  2. Plan de la vila sur VbGood, en chinés
  3. Plan de la vila en anglés, Chinatourist maps
  4. ACI Airports Council International 2010
  5. (en) Vancouver Twinning Relationships
  6. (en) Bristol City - Town twinning

Vejatz tanben modificar

 

Wikimedia Commons prepausa de documents multimèdia liures sus Canton.

Articles connèxes modificar

Ligams extèrnes modificar