Bauma de Shuqba
La bauma de Šuqba, dins los monts de Judea, en Cisjordania, es un site arqueologic ente se troberen los prumiers vestigis de la cultura natofiana. Es un exemple excepcionau d'establiment uman tradicionau que se situa au nòrd dau Wadi en-Natuf, a 14 km au nòrd-est de Lod, a 18 km au nòrd-oest de Ramallah e a 28 km au nòrd-oest de Jerusalem. En 1924, Alexis Mallon SJ i entreprenguet 'na cercha. En 1928, l'arqueològa britanica Dorothy Garrod dirigiguet 'na autra cercha dins 'queu site. Garrod identifiquet 'na sequéncia arqueologica comprenent 'na jaça dau Mosterian tipic (Paleolitic mejan) emb preséncia de talha Levallois e 'na jaça dau Mesolitic que nommet Natofian d'apres lo Wadi en-Natuf dins lo quau se dubrís la bauma. Era la prumiera vetz qu'òm trobava 'na jaça natofiana dins lo quadre d'un depaus estratificat. 'Quela jaça conteniá de traças de charbon vegetau, 'na industria de pitits ustilhs de peira talhada (microlits) en forma de creissent o de luna -desconeguts juscanta 'queu moment-, 'na industria en òs e las restas de 45 esqueletas umanas, que la majoritat fragmentàrias. Las restas de fauna descubertas son dominadas per las gaselas mas los chens son tanben presents. La bauma de Šuqba es auei somesa a daus riscs importants de degradacion pr'amor de 'na fòrta pression umana, sensiblament l'installacion de ´na descharja[1] e la construccion de 'na rota e d'un mur dins los environs immediats de la bauma. La bauma de Šuqba e lo Wadi en-Natuf fan partida de la lista indicativa dau patrimòni mondiau de l'UNESCO en Palestina dempuei 2013.[2]
