Antonin Artaud
Antonin Artaud, nascut Antoine Marie Joseph Artaud, a Marselha, lo 4 de setembre de 1896 e mòrt a Ivry-sur-Seine lo 4 de març de 1948, es un poèta, actor e teorician del teatre francés.
| Antonin Artaud | |
| Nom de naissença | (fr) Antoine Marie Joseph Paul Artaud  |
|---|---|
| Pseudonim | Eno Dailor per la revista le Bilboquet |
| Naissença | 4 de setembre de 1896, Marselha |
| Decès | 4 de març de 1948, Ivry-sur-Seine |
| Occupacion | Teorician del teatre, poèta, escrivan, essagista |
| Genre | teatre, poèsia, recit |
Inventor del concept del « teatre de la crudeltat » dins Le Théâtre et son Double, Artaud ensagèt de transformar entotalitat la literatura, lo teatre e lo cinèma. La poèsia, la mesa en scèna, la dròga, los pelegrinatges, lo dessenh e la ràdio, caduna d'aquelas activitats venguèt una aisina dins sas mans, «un mejan per aténher un pauc de la realitat que lo fugís»[1].
Patissent de mals de cap cronics dempuèi l'adolescéncia, qu'ensejava de combatre per d'injeccions de remèdis divèrses, la preséncia de la dolor influeciarà sus sas relacions coma sus sa creacion. Foguèt internat en asili prèp de nòu ans de contunh, subissent de frequentas electroterapias.
Biografia modificar
Enfança modificar
Antonin Artaud es eissit d'una familha borgesa aisida. Son paire, Antoine Roi, èra capitan de marina, e sa maire, Euphrasie Nalpas, èra originària d'Esmirna (Turquia). Foguèt a Marselha un mainat costosit que gardèt de sovenirs de tendresa, de calor, encara que perturbada per de trebolum nervoses que s'attribua a una sifilis ereditària, e endurèt pendent 20 ans de sonhs a basa d'arsenic, de bismut e mercuri[2]. Solas las demorànças dins sa patria mairala, amb la mamèta, lo solaçan. La dolor fisica demorava malgrat de sejorns repetats en ostal de santat, levat quand preniá du laudanum per la sedacion de las dolors fisicas e ànsia. A uèit ans, moriguèg una pichona sòrra de uèit meses. Aquel primièr contacte amb la mòrt lo pertoquèt fòrça. A detz ans, manca de se negar per accident que gardèt una fòbia de l'aiga. De son educacion religiosa pels Maristas li ven una prigonda coneissénça de la teologia catolica que pòt veire dins l'estetica de son òbra. Manifèsta un gost pel grèc, lo latin e l'istòria anciana. A quatorze ans, decobriguèt Charles Baudelaire.
Debuts a París modificar
En 1920, arribèt a París e comencèt escriure. Son primièr recuèlh es refusat en 1923 per Jacques Rivière, director de la NRF, e una correspondéncia comencèt entre eles. Artaud li explica que son escritura es una luta contra la pensada que l'abandona, lo neient que l'envadís. Rivière publica la correspondéncia dins la NRF.
En 1923, publiquèt, a compte d'autor e jol pseudonim d'Eno Dailor, lo premièr numèro de la revista « Bilboquet », una fuèlha compausada d'une introduccion e de dos poèmas: «Totas las revistas son las esclavas d'un biais de pensar, e, pel fach, mespreson la pensada.[…] Pareisserem quand aurem quicòm a dire»[3].
En 1924, André Breton confisèt al poèta la direccion de la Centrala del burèl de las recèrcas surrealistas. Pendent aquel periòde, escriviá de scenarios de filmes e de poèmas en prosa, e mai d'un tèxtes foguèron publicats dins La Révolution surréaliste, l'organ del grop surrealista. Lo 10 de decembre de 1926, pendent una reünion del grop, l'adesion al Partit Comunista Francés es envisajada. Artaud refusèt e daissèt lo grop, pensant que la revolucion deu èsser esperitala, e non politica.
Artaud e lo teatre modificar
Amb Roger Vitrac fondèt lo teatre Alfred Jarry e entre 1927 e 1929, montèt quatre espectacules. L'escac de sas primèras ralizacions lo menèron a se refugiar dins la teoria, atal fondèt lo Teatre de la crudeltat.
- «Aquel que s'engatja per un impacte violent cap al spectator. Per el, las accions, gareben totjorn violentas, venon abans los mots, liberant atal l'inconscient contra de la rason e la logica.»
- Antonin Artaud - Lo teatre e son doble.
Sejorns a l'espital psiquiatric modificar
En 1936 Artaud viatjèt cap a Mexico a viviá amb los Tarahumaras, un pòble indigèna, per encontrar l'antica cultura solara e s'ensajèt al peïot.
- «Amb los Tarahumaras dintram dins un mondo terriblament anacronic e qu'es un desfís a nòstre temps. Ausa dire qu'es pièger para nòtre temps e melhor pels Tarahumaras.»
A son retorn de Mexico, al començament de 1937, Artaud passèt de meses estudiant de l'astrologia, la numerologia e lo Taròt. Anèt a Brussèlas per jònher sa promesa Cécile Schramm. Pendent una conferéncia amb lo paire d'aquela, director dels tramvias de Brussèlas, faguèt çò que los psiquiatres nomenon un barratge declinèt subte, suls efèctes de la masturbacion pels paires jesuistas. Se rompèron las acordalhas[4].
Lo 23 de setembre de 1937, Antonin Artaud foguèt arrestat a Dublin per vagabondatge e trobla de l'òrdre public foguèt luirat a la autoritats francesa en camisa de fòrça, jujat violent, dangerós per el meteis e pels autres e patiguent d'allucinacions e d'idèas de persecucion[5], Foguèt transferit jos plaçament d'ofici a l'esital psiquiatric Les Quatre-Mares de Sotteville-les-Rouen.
Sonque en decembre sa maire, ajudada de Jean Paulhan, aprenguèt lo luòc de son internament, e aprèp tres meses obtenguèt lo transferiment, lo 1èr d'abril de 1942[6], al centre psiquiatric Sainte-Anne de París.
Artaud refusèt tota visita inclutz de sa familha.
Lo 22 de febièr de 1939, Artaud es transferit a l'espital de Ville-Évrard (prèp de Neuilly-sur-Marne, Sèina Saint Denis).
En novembre de 1942, Robert Desnos demanda a son amic Gaston Ferdière, mètge en cap de l'espital psiquiatric de Rodés de lo transferir, en zona « non occupada » la carestiá devent èsser mendre. Mudèt lo 22 genièr de 1943. Sportèt alara cinquante e uèit electroterapias[7],[8].
Antonin Artaud sortiguèt de l'asili de Rodés lo 26 de mai de 1946.
Los darrièrs ans modificar
Pendent aquel periòde, es albergat dins une clinica d'Ivry-sur-Seine, mas liure d'anar e venir. Escriguèt sus mai de quatre cents quasèrns d'escolan, e dessinhèt d'autoretrachs e des retrachs d'amics. En novembre de 1947, enregistrèt per la ràdio Per n'acabar amb lo Jutjament de Dieu amb participacion de Maria Casarès, Paule Thévenin e Roger Blin. Programat pel 1èr de febrièr de 1948, la difusion es censurada pel director de la Radiodifusion francesa. L'òbra serà difusada, pel primièr còp, sus France Culture en 1973. Lo meteis an, Artaud publica "Van Gogh le suicidé de la société", ont afirma que lo pintre èra pas fòl e critica violentament los psiquiatres.
Malaut d'un càncer del moriguèt lo 4 de març de 1948.
Paule Thévenin se carguèt de far publicar sas òbras complètas pendent prèp de quarante ans.
Es enterrat al cementèri de Sant Pèire de Marselha.
Bibliografía modificar
- L'ombilic des limbes, Editions de La Nouvelle Revue Française, Paris, 1925.
- Le pèse-nerfs, Leibovitz, Paris, 1925.
- La coquille et le clergyman (1927)
- L'art et la mort, Denoël, Paris, 1929.
- Le moine, de Lewis, raconté par Antonin Artaud, Denoël & Steele, Paris, 1931.
- Héliogabale ou l'anarchiste couronné, Denoël & Steele, Paris, 1934.
- Les nouvelles révélations de l'être, Denoël, Paris, 1937.
- Le théâtre et son double, Gallimard, Paris, 1938.
- D'un voyage au pays des Tarahumaras, Editions de la revue Fontaine, Paris, 1945.
- Van Gogh le suicidé de la société, K éditeur, Paris, 1947.
- Artaud le Mômo, Bordas, Paris, 1947.
- Ci-Gît précédé de La culture indienne, K éditeur, Paris, 1947.
- Artaud le Mômo (1947)
- Pour en finir avec le jugement de Dieu, K éditeur, Paris, 1948.
- Les Cenci in Œuvres complètes, Gallimard, 1964.
- Nouveaux écrits de Rodez, Gallimard, 1977.
- Oeuvres, Quarto Gallimard, 2004.
Tanben loos 28 tomas de las òbras complètas, impreses per Gallimard.
Notes e referéncias modificar
- ↑ (fr)André S. Labarthe, entrevista amb Évelyne Grossman dins "Europe" n° 873-874, 80a annada, janvièr-febrièr de 2002, p.235.
- ↑ (fr)Antonin Artaud, L'òme e sa dolor, André Gassiot e Frédéric Raffaitin, 12 de febrièr de 2010 (18.13 minutas)
- ↑ (fr)Evelyne Grossman, Chronologie d'Antonin Artaud, in Artaud Œuvres, Gallimard, Quarto, París, 2004, p. 43
- ↑ (fr)Antonin Artaud, L'homme et sa douleur, André Gassiot e Frédéric Raffaitin, de 51 minutas
- ↑ «ditz que se li presenta de plats empeisonats, que se li envia de gases dins sa cellula, que li pausa de gats sus la cara, vei d'òmes negres prèp d'el, se crei perseguit per la Polícia,...», extrach del Certificat del 13 d'octobre de 1937.
- ↑ (fr)Antonin Artaud, L'homme et sa douleur, André Gassiot e Frédéric Raffaitin, à 55.21 minutes
- ↑ (fr)Florence de Mèredieu, Sur l'électrochoc, le cas Antonin Artaud,opus cité. André Roumieux, Artaud et l'Asile, Paris Séguier, 1996; Florence de Mèredieu,C'était Antonin Artaud, Fayard, 2009
- ↑ (fr)Antonin Artaud, L'homme et sa douleur, André Gassiot e Frédéric Raffaitin, entrevista amb son mètge, Gaston Ferdière