Annada bissextila
Una annada bissextila es una annada comportant 366 jorns e non pas 365 jorns per una annada non bissextila. Lo jorn suplementari, lo 29 de febrièr, es plaçat après lo darrièr jorn d'aquel mes que compta abitualament 28 jorns dins lo calendièr gregorian. Levat escasenças particularas precisadas çai jós, las annadas son bissextilas cada quatre ans. Exemple d'annadas bissextilas : 2016, 2020, 2024, 2028 o 2032.
Règla actuala modificar
Dempuèi l'ajustament del calendièr gregorian, l'annada serà bissextila (aurá 366 jorns)[1]:
- se l'annada es divisibla per 4 e non divisibla per 100, o
- se l'annada es divisibla per 400.
Senon, l'annada es pas bissextila (a 365 jorns).
Atal, 2017 es pa bissextila. L'an 2008 èra bissextil segent la primièra règla (divisibla per 4 e non divisibla per 100). L'an 1900 èra pas bissextil car divisible per 4 mas tanben per 100 e non divisibla par 400. L'an 2000 èra bissextil car divisibla per 400.
Lo calendièr julian, qu'èran de cors abant lo calendièr actual, destriava pas las fins de siègles (annadas divisiblas per 100). Una annada èra bissextila totes los 4 ans, sens autre excepcion. Lo calendrièr julian aviá atal una annada mejana de 365,25 jorns, puslèu que 365,2422 jorns necessaris al cicle terrèstre. Çò que donèt un comol d'una desena de jorns de retard en quinze sègles.
L'instauracion del calendièr gregorian permetèt d'un costat de ratrapar lo retard suprimissent de jorns, e d'un autre costat d'alentir lo ritme suprimissent 3 annadas bissextilas cada 400 ans. Aquel calendrièr gregorian ofrís segon las règlas enoniadas una annada mejana de 365,2425 jorns, çò qu'es encara un pauc tròp long, mas provocara qu'una avançada de 3 jorns en 10 000 ans.
Istòria de las annadas bissextilas modificar
Los meses intercalars de l'annada de Numa modificar
L'abitud d'apondre una jornada intercalària per ratrapar los retards pres par l'annada civila sus l'an solar ven dels Romans. Aqueles, abant lo calendièr julian, utilizavan l'annada dicha « de Numa » de 355 jorns, sus dotze meses lunars. Lo retard amb lo calendièr solar èra compensat per de meses intercalars d'una durada variabla fixada pel grand pontife. Aquel sistèma s'èra pasmens cependant desreglat al moment de las guèrras civilas.
Los Calendrièrs lunisolar (s) de tipe chinés, encara utilizats dins fòrça païses de l'Asia del Sud-Èst e de l'Èst per fixar las fèstas tradicionalas, adoptan tanben aquel principi: apond d'un mes intercalar 7 còps en 19 ans.
Lo jorn intercalar de Juli Cesar modificar
En 45, abant l'èra crestiana, Juli Cesar, alara dictator (al sens latin del tèrme) e grand pontife de la Republica romana, crida l'astronòm grèg Sosigèn d'Alexandria, per reglar la diferéncia tròp importanta que se constatava entre las annadas solaras e civilas dempuèi las guèrras civilas. Sosigèn d'Alexandria deguèt cercar dins lo calendièr egipcian e se remembrar lo decret de Canòpe per prepausar una solucion. Atal, Juli Cesar fixa la nòstra annada de 365 jorns, mai una jornada intercalara cada quatre ans
Aquel jorn « addicional » se plaçava justa abant lo 24 de febrièr. S'agissiá donc d'un « 23 febrièr bis ». Se nomenava lo 24 de febrièr a. d. VI Kal. Mart., es a dire ante diem sextum Kalendas Martias, que vòl « lo seisen jorn abant las calendas de març » (los Romans comptavan los jorns a rebors, bornas inclusidas, a partir de tres datas de referéncias presentas dins cada mes, a saber las calendas, lo 1èr del mes, las idas, lo 13 o lo 15 segon los meses, e las nonas, nòus jorns bornas inclusidas abant las idas, coma lor nom l'indica, es a dire lo 5 o lo 7); lo « 23 de febrièr bis » se disiá donc tot naturalament a. d. bis VI Kal. Mart., o ante diem bis sextum Kalendas Martias : « lo siesen jorn bis abant las calendas (lo primièr jorn) de març». Una annada bissextila compren dos còps lo siesen jorn abant lo primièr de març; « dos còps [lo] siesen » se dich bis sextus en latin; per l'apond del suffixe -ilis, ven l'adjectiu bissextilis, d'ont « bissextil ».
Mai tard, lo jorn intercalar fuguèt plaçat lo 29 del mes de ferièr, a partir del moment ont lo metòde latin de comptar los jorns foguèt remplaçat per aquel qu'utilizam fins ara.
29 de febrièr modificar
Las personas nascuda un 29 de febrièr festejan abitualament lor anniversari lo 28 de febrièr los ans non bissextils. Dins unes païses, per exemple a Taïwan, una persona nascuda un 29 de febrièr o es legalament lo 28. Per exemple, una persona nasuda lo 29 de febrièr de 1980 faguèt los 18 ans lo 28 de febrièr de 1998.
30 de febrièr modificar
En 1700, la Suècia ensejava d'utilizar un calendièr julian modificat per passar gradualament del calendièr julian al gregorian. Lo procediment deviá reduire gradualament un jorn cada an, pendent 11 ans. Sola l'annada 1700 foguèt atal modificada e en 1712 per ratrapar lo calendièr julian calguèt apondre un jorn suplementari en febrièr que ven doblament bissextil e possedava un 30 de febrièr. En 1929, l'Union sovietica introduguèt un calendrièr revolucionari que cada mes auriá 30 jorns, e los cinc o sièis jorns de mai èran de jorns de conjat fasent partida de pas cap autre mes. Los ans 1930 e 1931 auguèron donc un 30 de febrièr, mas en 1932 aquel calendièr foguèt parcialament abandonat e los meses tornèron a lor longor precedenta.
Diferéncias actualas modificar
La diferéncia minima observada entre lo calendièr Gregorian 365,2425 jorns e la realitat 365,2422 jorns pòt èsser supprimida contunhant las règlas d'excepcions als ans bissextils.
La formula actuala permet de gerir l'escart de 0.2425 jorns sus un cicle de 400 ans :
Una formula mai precisa permetriá de gerir l'escart de 0.2422 jorns sus un cicle de 20000 ans :
Atal los ans multiples de 2000 deurián pas èsser bissextils, aqueles 4000 o deurián, e aqueles de 20000 o deurián pas.
Nòtas e referéncias modificar
- ↑ Error en títol o url.