Haití (estat) : Diferéncia entre lei versions

Contengut suprimit Contengut apondut
m r2.7.1) (Robòt Modificar: nah:Haiti (nci)
Cap resum de modificació
Linha 14 :
|-
| [[Lenga oficiala]]
| [[francés]], [[creòl haitianaïcian]]
|-
| [[capitala]]
Linha 21 :
| align=center colspan=2 | [[Imatge:LocationHaiti.png|290px]]
|-
| [[Lista dels presidents d'HaitíAïtí|President]]
| [[René Préval]]
|-
| [[Lista dels primièrs ministres d'HaitíAïtí|Primièr ministre]]
| [[Jean-Max Bellerive]]
|-
Linha 57 :
|}
 
'''HaitíAïtí''' (en [[creòl]] [[haitian]] ''[[Ayiti]]'') es un estat d'[[America Centrala]] e de la [[Cariba]] qu'ocupa l'oèst de l'illa d'[[HaitíAïtí (illa)|HaitíAïtí]].
 
Sa capitala es [[Port-au-Prince]].
 
Lo gentilici es '''haitianaïcian -a'''.
=== Istòria ===
[[Cristòl Colomb]] descobriguèt l'illa d'[[Hispaniola]] lo [[5 de decembre]] de [[1492]]. Al començament del [[sègle XVII]], a causa del grand comèrci informal dels colons creòls de l'illa e qu'anava en contra del monopòli de la metropòli, lo governador espanhòl Antonio de Osorio ordenèt entre [[1605]] e [[1606]] lo despòblament de las talveras nòrd e oèst de l'illa per fin de frenar aquesta practica. Amb lo temps, las zònas despobladas de la part oèst foguèron ocupadas per [[filibustièr]]s e [[corsari]]s franceses, òmes que vivián de la caça dels bovids e dels pòrcs salvatges, del comèrci de las pèls e la cultura del tabat. Ocupèron primièrament l'illa de la Tortuga e pus tard, aquestes pòblaments faguèron que la part oèst de l'illa foguèsse reclamada per [[França]]. En [[1697]], pel [[Tractat de Ryswick]], [[Espanha]] cediguèt a [[França]] aquesta part de l'illa, qu'anava constituir lo ''Saint Domingue'' francés.
 
Al [[sègle XVIII]], l'HaitíAïtí colonial, ocupat per França jos un sistèma [[esclavatge|esclavagista]] crusèl, comptava una populacion de {{formatnum:300000}} esclaus e a pena {{formatnum:12000}} personas liuras, principalament blancs e mestís.
 
Lo [[14 d'agost]] de [[1769]] se seriá produsit a Bois-Cayman una ceremonia de la religion vodó Boukman qu'es considerada coma lo començament de la Revolucion HaitianaAïciana. Lo long procès d'independéncia a per protagonista [[Toussaint Louverture|François Dominique Toussaint-Louverture]] que entre [[1793]] e [[1802]] dirigiguèt la revolucion haitiana en afrontant espanhòls, angleses e franceses, fins a la sieuna captura, e mòrt en [[França]].
 
En [[1803]], [[Jean Jacques Dessalines]] vencèt definitivament las tropas francesas a la Batalha de Vertierres e en [[1804]] proclamèt l'independéncia d'Haití, en se proclamant emperaire. En [[1822]], las tropas haitianasaïcianas ocupèron la part orientala de l'illa d'[[Hispaniola]] ([[Republica Dominicana]]), que recuperariá la siá independéncia en [[1844]]. La granda instabilitat politica del país serviguèt als [[Estats Units]] coma desencusa per l'ocupar e exercir aital un contraròtle absolut fins a [[1934]].
 
Los eveniments seguents rebatèron la lucha entre las autoritats mestissas e las massas popularas d'origina [[Africa|africana]].
Linha 78 :
===Geografia===
=== Economia ===
:''Veire l'article: [[Economia d'HaitíAïtí]].''
HaitíAïtí es un dels païses pus paures del monde.
=== Cultura ===
===Ligams extèrnes===
Linha 88 :
</div>
 
[[Categoria:HaitíAïtí| ]]
 
{{Ligam AdQ|ka}}