|
[[Imatge:Visigoth_Kingdom.jpg|thumb|280 px|Mapa del Reialme Visigòt de Tolosa]]
Lo '''Reialme visigòt de Tolosa''' foguèt un estat dirigit pels [[visigòts]] qu'existètexistiguèt entre [[475]] e la desfacha a la [[Batalha de Vouillé]] en [[507]].
== Antecedents ==
En [[412]] lo cap [[Visigòts|visigòt]] [[Ataülf]], successor d'[[Alaric I]], venent del nòrd d'[[Itàlia]] (ont aviá ja saquejat Roma), ocupèt [[Provença]] e [[Aquitània]] e cap a 413 [[Narbona]], [[Tolosa]] e [[Bordèu]], amb la màger part de [[Septimània]] e gaireben [[Occitània]] tota. En [[414]] establiguèt una cort a [[Narbona]] e se maridèt amb la princessa romana [[Galla Placídia]], sòrre de l'emperaire [[Onori]]. Coma responsa, lo general roman [[Constanci III|Constanci]] bloquèt los pòrts de Narbonesa, causa qu'obliguèt Ataulf a passar los Pirinèus e s'establir a [[Barcelona|Barcino]], qu'i foguèt assassinat per [[Sigeric]], cap del partit antiroman, que se proclamèt rei dels visigòts.
[[Sigeric]] foguèt lèu assassinat per [[Walia]] (415-419), qu'establiguèt un ''foedus'' amb lo nòu emperaire [[Constanci III]]. Tornèt la princessa [[Galla Placídia]] e obtenguèt gaireben tota la ''Viennensis'', qu'implicava lola domènidominacion efectiuefectiva de tota Aquitània, amb comaper capitala [[Tolosa]] e [[Bordèu]] en alternància. IncorporiáIncorporava tanben [[Agen]], [[Engoleime]], [[Santas]], [[Periguers]] e [[Peitieus]], e s'i establiguèron aperaquí {{formatnum:80000}} visigòts.
Lo sieu successor, [[Teodoric I]] (419-451) assetèt las basas de l'estat visigòt de Tolosa; trenquèt lo pacte amb Roma e assetgèt [[Arle]] en 425 e [[Narbona]] en 436, ben defendudas pel roman [[Aeci]], mas dominèt Tolosa (439) e recuperèt la situacion anteriora. Mantenguèt una aligança amb lo rei dels [[vandals]] [[Genseric]] fins en 445, e amb los [[sueus]] fins en 449. Foguèt un dels paucs governants amb un poder efectiu sus la totalitat de l'actual territòri occitan. A la fin del sieu règne s'aliguèt tornarmai amb los romans e moriguèt en luchar amb [[Aeci]] contra los [[huns]] d'[[Atila]] a la [[Batalha dels Camps Catalaunics]].
Après lo règne del sieu filh grandainat [[Turismon]] (451-453), li succediguèt lo sieu autre filh [[Teodoric II]] (453-466), que renovelèt lo ''foedus'' amb lo roman [[Marc Mecili Avit|Avit]]. Ataquèt los [[bagaudes]] de la ''Tarraconensis'' en 454 e luchèt contra los sueus en 456. Quand moriguèt Avit, trenquèt definitivament amb los romans e ocupèt Narbona e tota la ''Narbonensis'', mas capitèt pas d'ocupar ''Arelate'' malgrat un long sètge. Per pas mancar a la tradicion, foguèt assassinat pel sieu fraire [[Euric]].
== Règne d'Euric ==
[[Imatge:Eurico 01.jpg|100px|left|thumb|Estatua d'Euric a Madrid]]
En l'an [[476]] lo rei dels visigòts [[Euric]], que se podiá ja considerar independent dempuèi [[475]], dominava las províncias [[Narbonesa|Narbonense Prima]], [[Viennense]], [[Narbonesa|Narbonense Secunda]] ([[Provença]]) e [[Aquitània|Aquitània Prima]] ([[Auvèrnhe]] e [[Berric]]), e lo pòble visigòt èra establit dempuèi [[418]], nominalament coma ''foederatis'', endins las províncias de [[Novempopulània]] e [[Aquitània|Aquitània Secunda]]. La seuna capitala eraèra [[Tolosa]]. Los visigòts avián espandit son poder. En [[457]] dominavan probablament las províncias de Novempopulània e d'Aquitània Secunda; en 462 dominavan ja la totalitat de la província Narbonense Prima; en 466 dominavan la província d'Aquitània Prima; cap a 470 dominaràn la ''Viennense'' e la ''Narbonense Secunda'' e en 475 seràn reconegudas totas aquestas possessions e de fach la seuna independéncia.
De províncias coma la [[Tarraconesa]], que dispausavan d'una independéncia ''de facto'', amb de ligams febles amb l'Empèri, venguèron a s'autogovernar en 476.
En [[478]] Euric e los visigòts combatèron los [[burgondis]] en [[Vivarés]], e mai tard ([[481]] a [[484]]) ocupèron [[Provença]] inclús [[Arle]] e [[Marselha]]
Se sap pas exactament quora Euric efectuèt la resta de las conquistas, mas sabèm que cap a l'an [[480]] (abans [[481]]) lo comte gòt [[Gauteric]], mandat per Euric, traversèt los Pirenèus e ocupèt [[Pampalona (Navarra)|Pampalona]] e [[Saragossa]]. A la meteissa epòca Euric mandèt una autra expedicion jol comandament del comte [[Eldefred]] cap a la part costièra de la Tarraconesa. La conquista de la [[Cartaginesa]], [[Lusitània]] e [[Betica]] son pas documentadas.
Aquesta expedicion cap a la Tarraconesa comptèt amb la collaboracion del general roman Vicenç, que se sap pas s'èra passat al servici d'[[Euric]], o se s'èra lo governador militar provincial roman de la Tarraconesa o de l'autra província d'Ispània (dins las cronicas s'i titola ''Dux Hispaniae''). Euric aguèt de se servir de la collaboracion d'un general roman per s'assegurar la somission dels ispanoromans de la Tarraconesa, ont trapèt una resisténcia, probablament dirigida pels grands proprietaris romans o ispanoromans opausats a la remesa de dos tèrces de la tèrra als gòts segon la lei de l'''hospitalitas'' modificada pels visigòts (d'un tèrç passava a dos tèrces). Se sap que [[Tarraco]], la capitala provinciala, aguèt d'èsser assetjada e presa violentament, provocant sa decadéncia al benefici de [[Barcino]] (Barcelona), decadéncia completada d'ans pus tard per l'òbra dels musulmans.
Per contra sembla que Gauteric trobèt pas de resisténcia. Mas davant la temor d'un nòu vuèg de poder i aguèt un periòde d'agitacion.
Se sap pas se tota la província Tarraconense se sometèt lèu lèu, mas lo fach certan es que en [[506]] encara se luchava per ocupar [[Tortosa]]. La resisténcia a Tortosa èra dirigida per un ispanoroman nomenat Pèire, que se li autreja lo títol de ''tiranus'' (es a dire {{cita|rei sens títol legal}}).
Pèire foguèt vençut e tuat en 506 e la ciutat de Tortosa ocupada, e en aquel moment los visigòts dominavan la totalitat de la Tarraconense e probablament la Cartaginense.
Gauteric conquistèt la Tarraconense orientala e probablament arribèt en Lusitània, mas se supausa que la zona èra disputada tanben pels sueus, ara probablament identificats amb las populacions localas, e que amenaçavan la rèiregarda visigota per las calçadas romanas qu'anavan de [[Braga]] a [[Cesaraugusta]], e per la qu'anava de ''Ocelum Durii'' fins a Cesaraugusta en seguir la linha del riu [[Duero]]. Probablament entre [[480]] o [[481]] e [[490]] la zona centrala d'Ispània foguèt disputada ferotjament entre visigòts e sueus, daissant als primièrs un domenipoder precari. Sembla que los visigòts avancèron sens trobar fòrça resisténcia e poguèron dominar tota la Cartaginense abans [[483]], e tanben tota o part de [[Lusitània]]. En [[483]] lo visigòt Salla e l'avesque de Mèrida Zenó tornèron bastir un pont roman sus lo [[Guadiana]] a [[Mèrida]] (Emerita Augusta), capitala provinciala de Lusitània (que amb Requiari èra estat la capitala del [[reialme dels sueus]]), segurament après d'un periòde de luchas entre visigòts e sueus, de banditisme e de govèrn pauc eficaç dels proprietaris locals; aquesta inauguracion demostrèt que lo domènipoder visigòt demorava ben assetat, e que benlèu èra pas mal aculhit per la populacion. Simultanèament (periòde [[476]]- [[510]]) un nombre relativament important de gòts coloniza las tèrras entre los rius de [[Tage]] e Duero, e entre la frontièra de Galícia (al poder dels sueus) e la Val d'Èbre. En aquesta region foguèron excavadas de nombrosas necropòlis gòtas.
Simultanèament (periòde [[476]]- [[510]]) un nombre relativament important de gòts coloniza las tèrras entre los rius [[Tajo]] e Duero, e entre la frontièra de Galícia (al poder dels sueus) e la Val d'Ebre. En aquesta region foguèron excavadas de nombrosas necròpolis gòtas.
== Règne d'Alaric II ==
[[Imatge:Anneau sigillaire Alaric II.jpg|100px|left|thumb|Anèl a l'efigia d'Alaric II]]
Euric moriguèt en setembre de [[484]] e li succediguèt lo sieu filh [[Alaric II]].
En [[486]] los francs de [[Clodovèu]] (filh de [[Khilderic I]] e de la reina turíngia Bisina) desrabèron a [[Siagri]] los sieus domenis en Gàllia septentrionala (al nòrd de [[Léger]]). [[Siagri]] se refugièt a Tolosa, mas Alaric II lo liurèt als francs, e foguèt executat. Amb aquò visigòts e francs venguèron vesins. L'òbra de consolidacion del domenipoder en Ispània foguèt facha jos lo règne d'Alaric II. Mas benlèu foguèt mai problematica que çò que se podiá pensar. Ocupat amb aquesta tasca, Alaric II considerèt imprudent de s'afrontar als francs per defendre Siagri.
Per defendre las zonas conquistadas a l'occident de Tarraconesa e de Cartaginesa, pròchas las posicions dels sueus, se desplacèron de colonizaires visigòts de Gàllia, e se creèt los nombroses poblaments nombroses de la region, que las necròpolisnecropòlis excavadas an fach conéisser. La Cronica Cesaraugustà situa una granda emigracion de gòts dins lo darrièr decenni del sègle, e lo fach es plenament confirmat per leslas excavacions realizadas dins tot l'airal situat entre Pamplona (al nòrd-èst), la font de [[Tage]] (al sud-èst), Carpio de Tage a l'oèst de [[Toledo]] (al sud-oèst), e la Tèrra de Campos, (al nòrd-oèst). Precisament la comarca de la tèrra de Campos, a l'oèst de [[Pisuerga]], recep son nom de ''Campi Gothorum'' (Camps dels Gòts). La quasi totalitat de l'emigracion s'establiguèt de l'autre costat d'[[Èbre]]. Aquestes poblaments aurián sorgit doncs entre [[490]] e [[500]], assegurant tota la zona fàcia al [[reialme dels sueus]], mentre que las fòrças visigotas dirigián la seuna activitat cap a Lusitània e Betica.
En [[489]] [[Zenó (emperaire)|Zenó de Bizanci]], per desviar los [[ostrogòts]] qu'amenaçavan l'Empèri Oriental, cediguèt al sieu rei [[Teodoric lo Grand]], l'Empèri d'Occident, aitale comamai lo títol juridic d'Emperaire, renonciant de fach a la ficcion d'èsser l'unic Emperaire.
Teodoric dirigiguèt totas sas fòrcesfòrças contra [[Dalmàcia]], que foguèt ocupada ([[489]]) e dintrèt en Itàlia ([[490]]) en véncer [[Odoacre]] e los sieus Eruls en riba del [[Isonzo]], pròche de [[Verona]], e per la segonda vegada en riba del riu d'[[Adda]]. Teodoric dintrèt a [[Pavia]], ont foguèt atacat pels Eruls jol comandament d'Odoacre ([[490]]) qu'assetgèt la ciutat. Segurament los assetjaires aguèsson exterminat los ostrogòts sens una oportuna intervencion d'Alaric II, qu'obliguèt Odoacre a se retirar cap a [[Ravena]] (agost de [[490]]) ont se daissèt assetjar per Teodoric durant tres ans ([[490]]-[[493]]). A partir de [[493]], Odoacre e Teodoric arribèron a un acòrd, en se partejar lo poder. Teodoric dintrèt a Ravena ([[27 de febrièr]]) e i comencèt una brèva època de govèrn conjunt, que culminèt amb l'assassinat d'Odoacre de las pròprias mans de Teodoric (començament de març), que a mai i faguèt tuar la familha, e ordonèt un chaple general per suspresa de las tropas erulas. Teodoric ja assumiguèt pas lo títol d'Emperaire. Probablament en pagament de l'ajuda prestada pels visigòts, la filha de Teodoric, Tiudigota, se maridèt amb Alaric II (entre [[490]] e [[495]]), union que donèt un filh nomenat Amalaric (cap a l'an [[500]]).
La tension entre visigòts e francs venguèt creissenta a la debutacomençança del sègle VI, e evidenta en [[504]]. Teodoric lo grand, rei dels ostrogòts, faguèt lo mediator entre lo franc Clodovèu e lo visigòt Alaric II, per evitar la guèrra, en capitar que los dos reis s'entrevistèsson en una illa del riu de Léger (que marcava la frontièra) pròche [[Amboise (França)|Amboise]]. S'evitèt amb aquò l'esclatament de la guèrra mas la tension se demesiguèt pas.
Clodovèu (qu'èra catolic) s'aliguèt al rei burgondi [[Gundebald]] (que eraqu'èra arrian com Alaric II). Fin finala la guèrra esclatèt e s'acabarà a la [[batalha de Vouillé]], pròche [[Peitieus]] en [[507]], que Alaric II i foguèt batut e tuat. [[Franc]]s e [[burgundis]] avancèron cap als domenis visigòts, mas l'[[ostrogòt]] Teodoric mandèt de fòrças jol comandament del general Ibbas que capitèron d'ocupar [[Provença]], en empachar que l'ocupèsson los burgondis (que ja i avián penetrat), los derrotant al riu de [[Durença]]. De Provença, lo general Ibbas dintrèt en [[Narbonesa]] o [[Septimània]], ont francs e visigòts luchavan ferotjament, especialament a l'entorn de [[Narbona]] ([[508]]).
En 508 los ostrogòts descobriguèron vivent entre los visigòts un nòble nomenat Eutaric, que se pensa, èra descendent dirècte del rei ostrogòt [[Videric]]. Eutaric recebèt la man de la princessa [[Amalasunta]], filha de Teodoric.
|
