'''Thomas More''' ([[Londres]], 7 de febrièr de 1478 - 6 de julhet de 1535) èra [[jurista]], escrivan e òme politic [[Anglatèrra|anglés]]. Mòrt a causa de son oposicion a l'esquisma de l'la [[Glèisa Anglicana]], es considerat coma [[martir]] e venguèt [[sant]] de la [[Glèisa catolicaCatolica]] e de l'[[anglicanisme|anglicana]]. Thomas More èra un pensador, teologian, politic, umanista e escrivan anglés, que venguèt, poèta, traductor, cancelièr d'[[Enric VIII d'Anglatèrra]], professor de leis, jutge de negòcis civils e avocat. Son òbra maspus famosa es ''[[Utopia (libre)|Utopia]]'' ont relata l'organizacion d'una societat ideala.
==Biografia==
Nasquèt a [[Londres]] lo [[7 de febrièr]] de [[1478]], filh de John More, majordòm del Lincoln's Inn, jurista e de per aprèp nomenat cavalièr e jutge de la curiá reiala. En [[1486]], aprèp de cinc ans d'ensenhament primari a la ''Saint Anthony School'', considerada la melhora escolaescòla de gramatica de Londres, e mai de l'unica gratuita, foguèt elevat segon la costuma de las bonas familhas al Palais de Lambeth, serviguèt coma page del cardinal [[John Morton]], Arquevesque de Cantorbery e lord cancelièr d'Anglatèrra.
A catòrze ans, Thomas More integrèt en 1492 lo ''Canterbury College'' de l'[[Universitat d'Oxford]], ont passèt dos ans estudiant la doctrina escolastica e perfeccionant sa retorica. En 1494, sens recebre son diplòma, va estudiar lo drech a la ''New Inn'' de Londres e a la ''Lincoln's Inn'', institucion ont aviá trabalhat son paire. Benlèu que pendent aquela epòca aprenguèt lo francés necessari dins las corts de justícia anglesesanglesas e pel trabalh diplomatic, ja que coneissiá l'anglés e lo latin. En 1497, comencèt a d'escriure poësiaspoesias, amb una ironiá atal venguèt conegut. DinsA aquela epòca se liguèt amb los davancièrs de la [[Renaissença]], [[Erasme]] de Rotterdam, amb quinqui venguèt amic, e [[John Skelton]].
Vèrs 1501 integrèt lo [[Tresen ÒrdeÒrdre de SanSant Francés]], vivent coma laïc dins un convent chartrós fins [[1504]]. Alà se consacrèt a l'estudi religiós e en 1501 traduguèt d'epigramas grègas cap al latin e comentèt ''[[La ciutat de Dieu]]'', de [[Sant Agustin]]. Mejans los umanistas angleses foguèt en contacte amb [[Itàlia]]. Aprèp que realizèt una traduccion (publicada en 1510) d'una biografia de [[Giovanni Pico della Mirandola]] escricha per son nebot Gianfrancesco, tombèt enamorat del sentiment de l'òbra qu'adoptèt per el, e que marquèt definimentdefinitivament lo cors de sa vida.
En abandonant lo monastèri chartrós, en 1505, se maridamaridèt amb Jane Colt e aguèron una filha Margaret, que vendrà sa discipla. Exerciguèt coma avocat amb succès, en part mercé a son sens de la justícia e de l'equitat, mai vendrà jutge dins lo plaids civils e professor de [[Drech]]. En [[1506]] nasquèt sa segonda filha, Elizabeth. Traduguèt cap al [[latin]] ''Luciano'' amb [[Erasme]]. E un mai tard nasquèt Cecily, sa tresena filha. Thomas More es pensionat e majordòm de ''Lincoln's Inn'', ont realizèt de conferéncias entre 1511 e [[1516]]. En [[1509]] nasquèt son filh John. More participèt a la gestion de grandas companhiás de [[Londres]] e [[Anvèrs]]. Escriguèt de poèmas pel coronament d'Enric VIII. En [[1510]] foguèt nomenat membre del parlament e ''vicesheriff'' de Londres. Un an mai tard moriguèt son esposa Jane e se marida amb Alice Middleton, veusa setsèt ans abans e avent una filha, Alice.
En 1513 escriguèt ''History of King Richard III'', libre que qu'inspirèt [[William Shakespeare]]. En [[1515]] foguèt enviat coma ambaissada comerciala en [[Flandra]]. Escriguèt lo ''Libre segon d'Utopia''. Un an mai tard escriuètescriguèt lo ''libre primerprimièr d'Utopia'' e l'òbra complèta foguèt publicada a [[Lovaina]]. En [[1517]] foguèt enviat a [[Calais]] per resòlvre de problèmas mercands. Foguèt nomenat ''màstermaster of requests'' e membre del Conselh Reial. En [[1520]] ajudèt Enric VIII a escriure ''Asertio septem sacramentorum''. More foguèt fach cavalièr e ''vicetresorervicetresorièr''. Sa filha Margaret se maridèt amb William Roper, que vendrà lo primièr biograf de Thomas More.
En 1524 foguèt nomenat Administrator de l'Universitat d'Oxford, en [[1525]] Administrator de l'Universitat de Cambridge e Cancelièr de Lancaster. Mudèt a [[Chelsea]] e escriguèt ''carta a Iohannis Bugenhagen'' defendent la supremaciá papala. En [[1528]] l'evesque de [[Londres]] li permet de legir de libres eretics per que los refuten
En [[1530]] signèt pas la carta del nòbles e prelats que demandava al Papa l'anullacion del matrimòni reialareial. En [[1532]] renoncièt al sa carrièra de cancelièr. En [[1534]] refusèt de signar l'Acte de Supremaciá que pretendiá repudiar a la supremaciá papala. L'Acte establiguèt que seriáserián condemnatcondemnats los que l'acceptarián pas e lo [[17 d'abril]] foguèt empreisonatempresonat. E decapitat, lo [[6 de julhètjulhet]] de [[1535]].
== Carrièra politica ==
Membre del Parlament dempuèi [[1504]], foguèt elegit jutge e sosprefècte de la vila de [[Londres]]. En 1509, amb l'arribada al tron d'Enric VIII, protector de l'[[umanisme]] e de las sciéncias, More dintrèt a son servici e venguèt membre de son Conselh Privat. Enric VIII profeitèt de son eficaç diplomacia e tacte, e li confiètfisèt qualques missions diplomaticas dins lolos païses europèus. Tanben foguèt encargat la tasca de tresaurièr, e en 1529 de ''Lord Canceller''. Foguèt lo primièr cancelièr laïc.
En [[1521]] obtenguèt lo títol de ''knight'' (cavalièr). En [[1524]] foguèt nomenat ''High Steward'' (censor e patron) de la l'Universitat d'Oxford, ont aviá estat escolan. En [[1525]] foguèt tanben nomenat ''High Steward'' de l'Universitat de Cambridge.
== Condemnacion e mòrt ==
Lo Rei Enric VIII venguèt ostil amb Thomas More quand volètvolguèt divorciar de son esposa [[Catarina d'Aragon]] e Thomas, coma Cancelièr, aprovèt pas. Enric VIII aviá demandat al Papa de concedir al divòrci e lo refús d'aquel provoquèt l'esquisma d'Anglatèrra amb l'la [[Glèisa Catolica Romana]].
Insistissiá per obtenir lo divòrci eclesiastic, çò per far taire las petòfias de sas facècias d'alcòva, objèctes dels parladisesparladisses de la Còrt, e dels que lo rei se sentiá ofensat. Lo divòrci auriá escafat l'infidelitat, e auriá tornar l'afar sens consequéncias.
LasLos refuses succesiussuccessius de Thomas More per acceptar los desirs del rei, provoquètprovoquèron la rancuna d'Enric VIII, e Thomas More foguèt empreisonantempresonant a la [[Torre de Londres]], aprèp qu'aquel refusèt lo jurament que reconeissiá Enric VIII coma cap suprèm de la Glèisa d'Anglatèrra qu'aviá romput amb Roma.
Fin finala lo rei, enrabiat, faguèt jutjar More que, dins un procès somari, foguèt acusat de nauta traïson e condemnat a mòrt. D'autres dirigents europèus coma lo Papa o l'emperador [[Carles Quint]], que vesián en el lo melhor pensador del moment, faguèron pression perque li salvar la vida e que la condemnacion siá commutatcommudada en castig perpetual o exili, mas serviguèt pas a res e foguèt decapitat una setmana aprèp, lo [[6 de julhet]] de [[1535]].
Gardèt fins ala finalla fin son sens de l'umor, confiant plenament al Dieu misericordiós que lo recepte quand passarà lo lindal de la mòrt. En s'agenolhant al cadafalc diguèt: {{cita|Notatz que la barba cresquèt en prison, es a dire, ela foguèt pas desobesissent al rei, alara cal pas la talhar. Permetètz que la còpe}}. Fin finala, al-delà de l'ironia, s'adreçèt als presents: «''I die being the King's good servant-but God's first''» (Morissi abans essent bon servent del Rei, mas primièr de Dieu).
== Canonizacion ==
Thomas More foguèt beatificat ensems amb autres cinquanta etres tresautres martirs, que [[John Fisher]], pel papa [[leon XIII]] en [[1886]], e finalament proclamat sant per la Glèisa Catolica lo [[19 de mai]] de [[1935]] (amb John Fisher), pel Papa [[Pius XI]]. [[Joan Pau II]], lo [[31 d'octobre]] de [[2000]], o foguèt proclamat patron dels politics e dels governants, respondent a la demanda que, en [[1985]], presentèt lo President de la Republica Italiana, [[Francesco Cossiga]].
== Òbras ==
===''Utopia''===
{{article detalhat|Utopia (libre)}}
LaL'òbra principal òbraprincipala de More foguèt ''[[Utopia (libre)|Utopia]]'', ont fa una critica de la [[societat]] de son epòca, subretot l'anglesa.
* Denóncia la pauretat de bona part de la populacion.
* Censura de la concentracion del poder e de l'expansionisme de l'estat, que son causas de guèrras.
|