America del Nòrd : Diferéncia entre lei versions

L'L’'''America del Nòrd''' (var. '''America dau Nòrd''', '''America deu Nòrd''') es una partida del continent american o, segon certans geografs, un continent a despart, entre l'l’[[ocean Atlantic]] a l'oèstl’oèst, l'l’[[ocean Pacific]] a l'èstl’èst, l'l’[[ocean Artic]] al nòrd e l'l’[[America del Sud]] al sud.

L'AmericaL’America del Nòrd compta los païses seguents :

* [[Canadà]] al qualqu’i apertenon las grandas illas situadas al larg de sas còstas :

** l’[[archipèla arctic canadian]] amb l'l’[[illa d'Ellesmere]], l’[[illa de Baffin]], e l’[[illa Victoria]] al nòrd ;

* al larg de las còstas de Canadà, l'l’[[archipèla]] de [[Sant Pèire e Miquelon]], territòri restacat a [[França]] ;

Eretatge de las diferentas èrsas d'imigraciond’imigracion de son istòria, l'Americal’America del Nòrd presenta dos grops etnoculturals plan diferenciats.

Lo primièr al nòrd, es l'ensemblel’ensemble anglosaxon, compausat de Canadà e dels Estats Units. Los amerindians i son totjorn presents, mas dins una proporcion menèla. La majoritat de la populacion i es d'origina europèa (sens desbrembar los apòrts de l'immigracion recenta, los afroamericans e los ispanics). La lenga mai utilizada es l'anglésl’anglés amb una fòrta minoritat francesa en Canadà.

Lo segond al sud, ont la majoritat de la populacion i es mestissa (espanhòls e amerindians), la part dels amerindians i es fòrça mai granda en [[Mexic]] (6,7% de la populacion). Ça que la emplegan las lengas europèas (mai que mai l'espanhòll’espanhòl), lo tot mestissat amb las culturas amerindianas e africanas tanben.

Segon los darrièrs desvolopaments de la recerca istorica, les primièrs europèus que acostèronqu’acostèron en America del Nòrd foguèron los [[Viking]]s (amb lo famós [[Eric lo Roge]]) en l'anl’an [[1000]]: escandinaus venguts de [[Groenlàndia]] que temptèron una colonizacion de [[Tèrra Nòva]] (vestigis arqueologics de l’''[[Anse-aux-Meadows]]'').

La region se compausa d'ensembles diferenciats que se succedísson d’èst en oèst. La part orientala es dominada per de planas costièras estrechas al nòrd ([[Canadà]] e [[Nòva Anglatèrra]] e pus largas al sud ([[Florida]]). Darrièr aquestes espacis planièrs se troban de cadenas montanhosas pauc nautas, ancianas e erodadas : los [[Apalaches]] mens de 2000 m de naut. Lo calm de las [[Laurentidas]] constituís l'essencial de la peninsula de [[Labrador]]. Anant cap a l’oèst, se trapan d'espacis relativament planièrs e pauc nauts, escampilhats de lacs ([[grand lac de l'Orsa|lac de l’Orsa]], [[grand lac dels Esclaus]], [[lac Winnipeg]] et los [[Grands Lacs (America del Nòrd)|Grands Lacs]]). Mai al sud, la val del riude [[Mississipí (riu)|Mississipí]] constituís l’esquina del centre de l’America del Nòrd. Puèi, la region de las [[Grandes Planas]] e lo piemont de las [[Montanhas Rocosas|Rocosas]] se succedisson amb d'altituds de mai e mai nautas. L’oèst de l’America del Nòrd es una succession de cadenas mai o mens parallèlas que constituisson un arrestador a la circulacion. Aqueste ensemble montanhós, pus larg als Estats Units qu'en Canadà, es entrecopat per replanats e combas. Los darrièrs espacis abans l’ocean Pacific se caracterizan per una granda activitat [[volcan]]ica e [[seïsme|sismica]] : es una part importanta de la [[cencha de fuòc del Pacific]].