Reconquèsta : Diferéncia entre lei versions

Ath [[sègle V]] er afeblit [[Empèri Roman de Cogant]] demanèc as [[visigòtvisigòts]]s, un pòble barbar fòrtament romanizat e qu'ère federat ar empèri, qu'expulsèssen es [[vandal]]s e [[alan]]s de [[Hispània]]. Coma pagament pera sua leiautat, es visigòts arreceberien aguesta [[província romana]] e eth sud de [[Gàllia]] coma ''foedus''. Damb era deposicion deth darrèr emperaire roman per [[Odoacre]] çò [[476]] es visigòts governèren aguesti territòris coma reiaume independent, prumèr coma [[Reialme de Tolosa|Reiaume de Tolosa]] e, dempús dera desbranda a mans des franqui çò [[507]] ara [[Batalha de Vouillé]], unicament a [[Hispània]] coma [[Reiaume de Toledo]]. Atau e tota era aportacion de poblacion des visigòts ara peninsula siguec fòrça redusida.

[[Imatge:Reconquista4.jpg|thumb|Guerrers Crestiani e musulmani]]Ara mòrt deth rei [[Visigòts|visigòt]] [[Vítiza]], çò [[710]], se produsic un conflicte entre es partidaris dera monarquia ereditària damb es hilhs deth rei mòrt deuant, e es partidaris dera monarquia electiva en favor deth nau rei [[Rodrigo]], un conflicte qu'auie, atau madeish, un hons religiós entre [[catolicisme|catolics]] e [[arrianisme|arrians]]. Eth [[711]] eth comde de [[Ceuta]], Julian, que refugiar era familha e es partidaris de Vítiza e que mantiege relacions damb eth governador de [[Tingis]], [[Tàriq ibn Ziyad]], e eth sòn [[emir]] [[Mussa ibn Nussayr]], demanèc ajuda as poblacions arabes e [[berber]]es deth nòrd d’[[Africa]] entà intervier ath conflicte e sostier-li er era sua luta contra Roderic. Es istorians difereixen en çò que tanh ara intencion de Mussa er aguest moment dera istòria; ja sigue que planejava ua conquista complèta, ua invasion limitada entà confirmar ua aliança, o sonque un atac entà afeblir es fòrces de visigotiques. Es fòrces musulmanes derrotèren Roderic que segons es legendes aurie mòrt ara [[batalha de Guadalete]] çò [[711]], a causa en partida pera desercion des tropes jos eth sòn comandament a peticion der avesque Oppas (eth nebot que, [[Àquila II|Àquila]], n'ère hilh de Vítiza). Dempús dera batalha, eth domeni visigòt se va desmembrar, e Àquila rendec es sues tèrres çò [[712]]. Pendent es tres ans següents es musulmani aucupèren era rèsta de l’anciana Hispània mejançant pactes damb era noblesa visigotica. Eth [[713]] queiguec [[Toledo]] e çò [[714]] [[Saragossa]]. L’exercida araba-[[berber]] contunhèc cap ath nòrd fins èster derrotat per Eudes d'Aquitània apròp de [[Tolosa|Tolosa de Lengadòc]] çò [[721]], e fin finau per [[Carles Martèl]] çò [[732]] ne la [[batalha de Tors]]. Es musulmani, alavetz, se van assentar tara peninsula iberica, en tot establir un emirat subordinat, nominalment, ath [[califa]] de [[Damasc]]. Era major part des nòbles visigòts mantengueren es sues proprietats e eth sòn estatut sociau en tot convertir-se ath [[islam]], atengut qu'eth cambiament de govèrn non afectaue seriosament es sues activitats quotidianes. Es divisions comtaus se mantengueren, mès era administracion locau cambièc; es musulmani aucupèren es lòcs clau atengut que cap non-musulman podie governar un musulman. Era poblacion de crestians e josivi les calie someter-se ath [[Còdi d'Umar]], qu'asseguraue era supremacia der islam sus es autes religions. Dempús d'alavetz se coneishec ath territòri musulman dera peninsula coma ath-Andalós. Era region nòrd de Hispània, trauessada pera [[sarrada Cantabrica]], ère demorada pendent eth prumèr millenni aC per grops tribals qu'es estrangèrs nomentauen [[asturs]], [[cantabres]] e [[vascons]]. Non poderen èster conquistadi pes romans e ath [[sègle I]] [[August]] les isolèc en tot entornejar-les damb campaments romans, d’a on dempús sorgirien ciutats coma [[Leon (vila)|Leon]] e [[Pampalona (Navarra)|Pampalona]]. Aguestes poblacions de montanha non romanizades resistiren tanben a l’aucupacion musulmana, en tot crear-se atau es prumèrs grops de resisténcia ath nòrd dera peninsula.