Aeronau : Diferéncia entre lei versions

Contengut suprimit Contengut apondut
m ligam a ca:Aeronau
Vivarés (discussion | contribucions)
m correccions divèrsas
Linha 1 :
Una '''aeronau''' es un [[mejan de transpòrt]] capable de se desplaçar dins l'aire terrèstre. Se distinguís doas categorias d'aeronaus : l'[[aerostat]] e l'[[aerodina]].<br/>
L'utilizacion d'aqueles aparelhs es l'[[aeronautica]], lolos practicants son los [[aviator]]s e las [[aviatriza]]s.
 
== L'aerostat ==
{{Article detalhat|Aerostat}}
[[Imatge:Montgolfiere.jpg|thumb|150px|right|Una montgolfièra]]
Aquel aparelh es comunament nomenat « pus leugièr que l'aire », sa massa essent pus flaca qu'aquelaque dla de l'aire desplaçat. La [[sustentacion]] es assegurada mercé a la [[butada d'Arquimèdes]]. Per produire aquela fòrça, un aerostat utilisautiliza una envelopa contenent un gas pus leugièr que l'aire ambient: d'aire caud per la [[montgolfièra]], d'[[èli]] pels glòbes de gas. Dins lo plan orizontal, l'aerostat es immobil ala respècte ambde l'aire ambient: se desplaça mercé als vents. Lo contraròtle de la trajectòria se pòt solament far en cambiant d'altitud per cercar desde corrents dins la direccion desirada.
 
Lo [[glòbe dirigible]] es un glòbe de gas equipat de motors que loli permeton de contraròtlar sa trajectòria.
 
== L'aerodina ==
{{Article detalhat|Aerodine}}
[[Imatge:Fairey Swordfish on Airfield.jpg|thumb|150px|right|Avion [[Fairey Swordfish]] sul camp d'aviacion.]]
Comunament nomenat « pus pesucs que l'aire », sa [[sustentacion]] es assegurada per una fòrça [[aerodinamica]], la [[fòrça portadoira]], producha mercé a de [[Velas (aeronautica)|velas]]. Las velas demandan un [[vent relatiu]] per produire de launa fòrça portadoira.
 
Aquel vent relatiu es creat pel movement de las velas dins la massa d'aire.
*Los [[avion]]s e los [[Ultra leugièr motorisatmotorizat|ULM]] produsent aquel movement mercé a un propulsadorpropulsor ([[eliç]]) entrainadaentrainat per un motor o per un [[reactor]].
*Los [[planaire]]s, lpslos [[parapenda]]s e los [[deltaplanaire]]s produson aquel movement mercé a lor [[énergiaenergia potenciala gravitacionala]].
 
*lo movement de las velas pòt èsser obtengut per un aerodina a l'arrèst. Dins lo cas dels girodinas per exemple l'[[elicoptèr]] e l'[[autogira]], qu'an de velas tornejantas.
 
De notar, que al debutscomençament de l'aviacion, se cerquèt d'imitar los aucèls amb de maquinas alatejant : leslos [[ornitoptèr]]s.
 
== Usatges de las aeronaus ==
[[Imatge:AirTractor_402.jpg|thumb|Avionet pulverisadorpulverizador en operacion]]
=== Usatge Civil ===
Dins aquela categoria i a las aeronaus que fan de vòls regulars ie puntalspontals de transpòrt de merças e de passatgièrs, e d'autres usatges pus puntalspontals coma per susvelhar, pels secors, per s'entrenar o per l'usatge recreatiu.
 
[[Imatge:A380 dsc04393.jpg|thumb|Avion A380 s'enlairant]]
Linha 32 :
Son los vòls de las aeronaus que cobrisson subretot lo transpòrt de passatgièrs o de merças.
 
Los vòls de linha pòdon ligar de vilas d'un meteis país fins a de longs vòls internacionals, segon lolos tipes d'avion.<ref name=Pavcnik>Trade disputes in the commercial aircraft dispute[http://www.clt.astate.edu/randyk/trade/external%20stuff/boeingvairbus.pdf], Pavcnik, N.</ref> Las linhas aerianas abitualament utilisanutilizan sassos aeronaus pròpriaspròpris o atribuidasatribuits mesameses a la dispausiciondisposicion dels clients e pòdon far partitpartida d'alianças o acòrds amb d'autras linhas aerianas.
 
Es una activitat fòrça larga que lo trabalh es de mantenir los servicis aèriansaerians amb lo personal, lo carburant, los avions, la distribucion e logistica, lo servici de restauracion, los motors, rotacions, assegurança, gestion de las operacions a tèrra, etc.
 
==== Avions per s'entrenar ====
L'usatge d'aeronaus per entranarentrenar los pilòts es una necessitat per far de professionals experimentats que pilotanpilòtan los aparelhs.
 
Abitualament se servisson pichons d'avions monomotormonomotors pichons e d'eliç coma per exemple los [[Cessna]] 172.<ref> id AOPA</ref> En aquest cas sontson a usatge de léser, a causa de sa simplicittsimplicitat e de son prètz accessible. Es doncas facil d'en logar per s'entrenar o pel lèserléser.
 
==== Vols en globusglòbes ====
''Vegeu l'article principal [[GlobusGlòbe]]''
 
S'utilisautiliza las aeronaus mens leugièras que l'aire per transportar de passatgièrs en vòls recreatius. Aqueles aparelhs an un compartiment en forma de panièra pels passatgièrs, lo pilòt, l'equipatge necessari per mantenir las condicions permetent la sustentacion de l'aeronau. AquestaAquest [[panièr]] es mantengudamantengut a la l'envolopa principala d'aire per de tirants resistents al pes de carga.<ref name=Baulis>Baulis, N.[http://www.tip.sas.upenn.edu/curriculum/units/2008/04/08.04.07.pdf]| Science Through Science Fiction in a Hot Air Balloon</ref>
 
 
==== Vòls de planador ====
[[Imatge:Astir_und_LS_4.JPG|thumb|Dos planadors sus una pista d'aterriment, cal notar la forma prima del dessenh e la grandor de las alas]]
LoLos planadors s'utilisanutilizan pel léser e los passionats. Per començar a volar cal que ello planador siá sufisentament naut, perque aja l'[[energia potencialpotenciala]] iniciala necessària e profèite d'autres mejans naturals per far son vòl. Lo pilòt alara que se servís de las variacions de nautor per ganhar en [[velocitat]], tanben aprofèita delslos corrents atmosferics e termics. La practica per trobar unaun corrent consistís ena volar en espiralespirala per obtenir la nautor fins a aténher de vòls longs en temps e distància.<ref> id AOPA</ref>.
 
==== Vòls acrobatics ====
Consistís ena far las acrobacias amb las aeronaus dessenhadas exprès. An de caracteristicas de resisténcia especialas dins son [[estructura]], perque atenhon nauts nivèls d'[[acceleracion]] (mesurada en mai d'un g). <ref>AOPA</ref>
 
==== Idravions ====
 
Son d'avions capables de s'envolar e amarir. Los pòrts se pòdon trobar sus gransde grands lacs o sus la mar.
 
Per los far sostenir sus l'aiga, aquelas aeronaus son equipadas de flotadors [[amfibisanfibis]], que dispausan de ròdas amb atal pòdon s'adaptar a totes tipes de pistas d'aterratge.<ref>AOPA</ref>
 
Se pòdon utilisarutilizar per largar d'aiga suls encendis
 
==== Vòls amb ultra leugièr ====
Linha 66 :
Son leugièrs e amb de plans fòrça simples de l'estructura, facha de [[tube]]s metallics d'un aliatge leugièr.
 
La forma pòt èsser tan simplesimpla com aquela d'un delta o ben la d'una aeronau carenada e instrumentada. En fach se distinguisson seimplament pel nombre de [[sèti]]s, o se es tracta simplament de paracasudas o parapentas qui sián motorisats o pas.<ref >{{en}}AOPA [http://www.aopa.org/letsgoflying/dream/takeflight/types.html], Let's Go Flying Types of Flying, Aircraft Owners and Pilots Association </ref>
 
==== Usatge d'elicoptèrs ====
 
[[Imatge:Traumaheli_op_de_Dam.JPG|thumb|Elicòpter de l'equipa medicala mobila neerlandesa en servici d'urgéncia]]
Los elicoptèrs son las aeronaus fòrça utilisadasutilizadas pels vòls civils a causa de la sa polivaléncia. La capacitat de s'enlairar verticalament los rendon fòrça apropriats sus de pistas cortas o dempuèi espacid'espacis redusits com per exemple de terrassas d'envòl. Es abitual utilisard'utilizar los elicòpters pels servicis publics de las vilas, per de tascas de susvelhéncia o de secors al ferits o en casses d'encendi. Dins los casses d'urgéncia son utils peque son capables d'arribar lèu sus los luòcs ont efectuar las tascas de salvament, subretot per las catastròfas d'accès dificil.<ref name>[http://www.rotor.com/membership/rotor/rotorpdf/spring%2030.pdf], Emergency Helicopter Landing Facilities, Sanderson,B.</ref> Pòdon tanben servir en cassescases d'urgéncias quand cal una vision aèrianaaeriana de situacions complicadas e dels movements de las gents, pòt tambétanben transportar los expèrts e l'esquipament al luòc designat.<ref name=bbkbund>[Flyer Civil Protection Helicopter [http://www.bbk.bund.de/nn_1047878/SharedDocs/Publikationen/EN/booklets__leaflets/Flyer__Civil-Protection-Helicopter,templateId=raw,property=publicationFile.pdf/Flyer_Civil-Protection-Helicopter.pdf], BBK</ref>
 
==== Luta contra las calamitats agricòlas ====
Dins l'acriclturaagricultura, l'aeronau es un aparelh clau endins la luta contra las grandas calamitats, com és el cas de la [[langosta (insècte)|langosta]].<ref>Avions, ed: Perspectiva ambiental [http://www.ecoterra.org/data/pa22.pdf] Miralles, J.; Romero, J.}}</ref> L'inconvenient es las manòbresmanòbras d'avions pichons per pulverisarpulverizar an un risc pus grand que los autres tipes de vòl.
 
=== Usatge militar ===
[[Image:P-51 F-15.jpg|250px|right|thumb|Un [[F-15 Eagle]] e un [[P-51 Mustang]] volant en parelh.]]
ElLo nombre d'aeronaus d'usatge militar es petit, en comparason amb lo grangrand nombre d'aeronaus civilscivilas. Son los avions de caça, elicoptèrs a autres avions prevists per las armadas, sontson adaptats dempuèi lo civils o dessenhats especialament per a transportar cargas e soldats o entrenar los pilòts.
 
==== Avion de caça ====
Los [[Avion de caça|avions de caça]] servisson pel combat aire-aire amb d'autresautras aeronaus, aquò diferéncia del bombardièr, que visa los objectius fixes al sòl.
 
Es pauc grand e son dessenh valorisavaloriza la velocitat, l'agilitat, l'armament e los sistèmas qu'incorpora per fixar e perseguir ciblas.
 
==== Bombardièrs ====
Lo bombardièrs son dessenhats per atacar los objectius largant una carga de bombas. Se caracterisancaracterizan per son autonomia, la grangranda capacitat de carga e de sistèmas de navigacion de long cors e d'autoproteccion.
 
==== Usatges mixtes ====
Aqueles avions son capables per exemple de bombardar e son agençats per servir dins lo combat aire-aire.
 
==== Reconeissença ====
Aqueles avions de reconeissença e exploracion de terren amb l'objectiu de reculhir d'informacions. A vegadas servisson d'escota o per pistar dins las zònas ont se passa d'actes importants.
 
==== Rabentament en vòl ====
D'aeronaus militaras especialas, an per ròtle de trasferirtransferir la carga de carburant pendent lo vol, e tornar rempliremplir la resèrva sens que l'aeronau en plena mission sens aterrir.
 
==== Transpòrt ====
[[Imatge:C-130_Hercules_2.jpg|thumb|L'[[Hèrcules C-130]] es plan conegut dins lo domeni de la logistica militar]]
Son los avions que servisson per enviar de porgiment o personal.
Se pòt distinguir entre las activitats estrategicas e tacticas, segon la mission assignada. Fan de movements estrategics de carga de materials sus de grandas distàncias per porgirprovesir de basas militaras o ben fan de movements tactics quand la prosicionposicion dins lo temps e espaci venganvenon critiquescriticas per reüssir la mission.
 
== Vejatz tanben ==