Wikipèdia

Cometa : Diferéncia entre lei versions

Navigar dins l'istoric
← Cambiament precedentDiferéncia seguenta →
Contengut suprimit Contengut apondut
VisualWikitext
Luckas-bot (discussion | contribucions)
Bòts
80 820 modifications
m robot Ajoute: br:Kometenn
Vivarés (discussion | contribucions)
57 567 modifications
m correccions divèrsas
Linha 3 :
En [[astronomia]], una '''cometa''' es un pichon [[astre]] brilhant constituit de glaç e de posca del [[Sistèma Solar]], que son [[orbita]] a generalament la forma d'una [[ellipsa]] fòrça alongada, e sovent acompanhada d'una longa traïnada luminosa deguda a l'interaccion de velocitat elevada entre la cometa prèp del [[Solelh]] e de divèrsas fòrças venent del Solelh : vent solar, pression de radiacion e gravitacion.
 
Le mot ''cometa'' ven del grèc Κομήτης (komêtês) que significa {{cita|cabelut}}, ;en degutrason ade l'immensa coa facha de gas e de poscas de 30 a 80 milions de quilomètres.
 
== Lo nom d'una cometa ==
Linha 14 :
 
=== Biais de far intermediari ===
Abans 1995, una novèla cometa possedissiá sovent una dobla dominacion. La primièra, provisòria. Dos ans aprèp sa descobèrta, lo nom definitiu li èra atribuit segon de critèris seguent : l'annada del passatge al perièli, seguit d'un numèro d'ordre notat en chifras romanas indicant sa plaça dins l'annada en question (exemple : 1994 IV). I aviá tanben fòrça desavantatges (notablamenten particular per las cometas de cort periòde). Per aquelas, se balhava un numèro d'ordre davant lo P/ : comète [[19P/Borrelly]].
 
=== Novèl biais de far ===
Linha 20 :
 
Atal lo nom oficial de la cometa Hale-Bopp es C/1995 O1 :
*C/ indica que s'agísse tracta d'una cometa de long periòde long (eventualament non periodica) ; i auriá P/ per una cometa de cort periòde, o D/ per una cometa dispareguda ;
*1995 indica que la cometa foguèt descobèrta en 1995 ;
*O indica que foguèt descobèrta pendent la segonda quinzena de julhet (cada letra de l'alfabet, levat I e Z, correspond a un mièg mes) ;
Linha 49 :
Lo nuclèu e la cabeladura constituisson la tèsta de la cometa.
 
LorsAl moment del darrièr passatge de la [[cometa de Halley]] en 1986, sièis sondas espacialas (ICE, Vega-1, Vega-2, Sakigake, Suisei e Giotto) freguèron la cometa e enregistrèron de donadas e imatges precioses per nòstra coneissença de las cometas.
 
=== Lo nuclèu ===
L'ipotèsi de constitucion del nuclèu pus comunament admesa e confirmada per las recentas experiéncias espacialas recentas, es que seriá un còrs solide constituit de glaces (aiga, monoxid de carbòni, dioxid de carbòni) e de matèrias meteoriticas aglomeradas (modèl dich de la « bola de nèu bruta » prepausat per [[Fred Lawrence Whipple|Fred Whipple]]). Aqueles glaces se [[sublimacion (fisica)|subliman]] jos l'accion de l'irradiacion solara e fan nàisser la cabeladura, puèi a las coas.
 
Lo diamètre del nuclèu (qu'es pas esferic) es estimat entre qualques centenas de mètres e qualques desenas de quilomètres.
 
La pus granda dimension del nuclèu de la cometa de Halley, de forma oblonga, es de gaireben {{Unitat|15|km}} ; lo volum de son nuclèu foguèt estimat a {{Unitat|500|km{{|3}}}}, per una massa de {{Unitat|10{{Exp|14}}|kg}}, çò que correspond a una massa volumica mejana de {{Unitat|200|kg/m{{3}}}}.
 
=== La cabeladura ===
Linha 73 :
* Una coa pus larga constituida de poscas espoussadas per la pression de radiacion solara, e corbada dins lo plan de l'orbita. Gràcias als trabalhs de Michael Finson e Ronald Probstein (1968), qu'avancèron las ipotèsis de [[Fiodor Bredikhine]] (1885) qu'aquelas meteissas foguèron la seguida d'aquesta de Bessel, se pòt modelizar la coa de poscas. Las trajectòrias (keplerianas) dels grans se poguèron atal analisar en foncion de la durada d'emission ([[sincrònas]]) o en foncion de lor grandor (sindinas).
 
* Una tresena envelopa, invesibla amb d'instruments optics, mas descobèrta gràcias a la [[radioastronomia]], es la coa d'idrogèn que s'espandestend sus de dimensions considerablas.
 
De cometas (Arend-Roland, en abril de 1957) presentavan una « contra coacontracoa » que se pòt explicar. S'agísSe tracta d'una partida de la coa de poscas (prèp del nuclèu) constituida de gròsses grans que, amb efièit de perspectiva quand la [[Tèrra]] travèrsa lo plan de l'orbita cometara, sembla de puntar cap al [[Solelh]].
 
Lors dimensions son immensas : de longors de 30 a 80 gigamètres (miliards de mètres) son frequentas.
Linha 171 :
*La sonda americana [[Stardust (sonde)|Stardust]], lançada en 2004, foguèt destinada a recoltar e a tornar menar sua Tèrra de posca cometària venent de la [[81P/Wild|cometa Wild 2]] ;
*La sonda europèa [[Rosetta (sonda espatiala)|Rosetta]] lançada en 2005 cap a la [[67P/Churyumov-Gerasimenko|cometa 67P/Churyumov-Gerasimenko]] que l'atenherà en novembre de 2014.
*La sondesonda europèa [[SoHO]] destinada a estudiar lo [[Solelh]] en contunh e que permetèt de descobrir de cometas que terminanqu'acaban lor vida en « tombant » dins lo Solelh, nomenadas [[cometa rasanta|cometas rasantas]] ;
 
== Nòtas e referéncias ==
Linha 185 :
 
=== Ligams extèrnes ===
* {{fr}} [http://www.lesia.obspm.fr/~crovisier/promenade/pro_comete_nuls.html LesLas cometas pourper leslos nulsqu'i coneisson pas res]
* {{fr}} [http://www.cite-sciences.fr/francais/ala_cite/spectacles/planetarium/ressources/popups/anim-comete-esa.php La vie d'une cometa (animation Flash)]
 
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/wiki/Cometa »