Nigèr (fluvi) : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
m Categoria:Riu de... (per coeréncia amb leis autrei categorias preexistentas) |
m Tomboctó |
||
Linha 18 :
== Etimologia ==
[[Imatge:Afrika Map 1660.JPG|thumb|left|Mapa d'Africa gravada e empresada a Amsterdam, 1660.]]
L'etimologia del nom del flume es incertana. Sus las ancianas mapas europèas, lo nom se balhèt al braç mejan del flume al Mali actual. Sus la mapa olandesa de 1660, a costat, Nigèr apareis coma identic al flume de [[Senegal (flume)|Senegal]] (''rio senega'') que lo prolonga aprèp [[
Es temptant, amb un pauc d'[[eurocentrisme]], de far del mot latin ''niger'' (« negre ») l'etimon del flume. Mas los Portugueses, primièrs explorators e colonizators de las còstas africanas, daissèron, sens aver recors al latin, un ''[[Rio Negro]]'' (coma o faguèron alhors, en Brasil, per exemple) en utilizant la lor lenga sus las mapas. E mai, las aigas del flume son pas negras (çò qu'explica pus sovent lo nom de ''rio negro''). Una temptativa d'explicacion seriá de dire que lo flume foguèt nomenat atal per lo designar coma lo {{cita|flume dels Negres}}. Mai pas cap d'autre riu african, asiatic<ref>Lo [[fluvi Jaune]] deu son nom a las alluvions que carreja e non als Chineses qu'abitan las ribas.</ref> o americana que prenguèt lo nom de la color del pòble qu'abitan las ribas.
L'explicacion plus probabla es que los Portugueses, coma o faguèron per Senegal, adoptèron lo nom local del flume e l'etimologia pus probabla, amb aquela ipotèsi, es lo [[toarèg]] ''gher n gheren'' (« flume dels flumes ») abreujat en ''ngher'' e en usatge lo long de las ribas a
En sosten de l'etimon d'origina [[berbèr]], la [[tabla de Peutinger]] menciona un flume african, le ''flumen Girin'' e la legenda : ''Hoc flumen quidam Grin vocant, alii Nilum appellant, dicitur enim sub terra Etyopium in Nylum ire Lacum'', {{cita|Aquel flume se nomena Grin, d'autres l'apelan Nil. Se ditz que corre al sud de (« jos ») Etiopia (« Africa ») e s'escampa dins lo lac de Nil.}} Se nòta, pasmens d'aquela explicacions, ''Girin'' e Nil son pas, topograficament parlant, religats pel cartograf.
Linha 32 :
=== L'enigma de Nigèr ===
Nigèr demorèt longtemps un enigma per los geografs. Las caravanas sahelianas que comerçavan amb l'[[Africa del Nòrd]] dempuèi
Qualques lo confondèron amb [[Senegal (flume)|Senegal]] o amb Còngo, d'autres ne faguèron una branca de Nil e per d'autres encara, foguèt un riu tributari d'un lac interior.
Linha 39 :
Imatge:Africae tabula nova.jpg|En 1570, sus aquela mapa olandesa, Niger es ligat amb Senegal. Lo Rio Real s'escampa dins lo golf de Benin.
Imatge:Guillaume Delisle North West Africa 1707.jpg|En 1707, aquela mapa francesa mòstra Nigèr que s'escampa encara dins Senegal, son dèlta interior es identificat clar. Lo Rio Formosa s'escampa dins lo golf de Benin.
Imatge:Africa 1808.jpg|Sus aquela mapa de 1808, lo cartograf alara sabent tot sus l'« enigma » de Nigèr pren de precaucions : un flume existís vèrs
</gallery>
Linha 45 :
[[Imatge:Africamap1812.jpg|thumb|En [[1812]], Nigèr es encara creditat d'un cors èst-oèst e son embocadura es situada {{cita|endacòm}} en Sierra Leone.]]
Al mitan del sègle XIV, lo viatjaire e geograf arabi, [[Ibn Battûta]], traversèt lo [[Sahara]], longa Nigèr que crei, el meteis, èsser Nil, per aténher [[Gao]], e l'[[emperaire de Mali]]. Remonta lo flume fins a
Un sègle pus tard, los explorators portugueses son los primièrs a explorar sistematicament e a colonizar las còstas africanas per securizar la rota maritima cap a Índia. Nigèr es tojorn mencionat sus lors mapas mas, gaireben tot temps, coma cap amont de Senegal. Es a dire que l'Africa interiora los interèssa pauc.
Linha 51 :
Aquò demòra vertadièr per las poténcias colonialas successivas que prenon la man nauta en mar : Olandeses, Franceses, Angleses, totas dessenhan de mapas e totas s'enganan al subjècte d'aquel flume.
A la fin del sègle XVIII, venguèt clar que Nigèr es pas Nil tanpauc Senegal e
Lo major Daniel Houghton (1740-1791) esatbliguèt que lo cors del flume orientat oèst-èst empacha que siá lo prolongament del flume Senegal. Moriguèt pendent una expedicion. Son successor, [[Mungo Park]], pendent una expedicion en 1805, seguèt lo flume sus {{Unitat|1600|km}} de [[Bamako]] a [[Bossa]] per trobar son camin exacte cap a l'[[ocean Atlantic]]. Demorava de ne trobar la font.
[[Alexander Gordon Laing]], militar britanic en pòste en [[Sierra Leone]], es lo primièr explorator que, al començament de las annadas 1820 estimèt amb precision las coordenadas geograficas de la font del flume (malgrat que poguèt aténher, la region essent dins las mans dels indigènas). Moriguèt, el meteis, a
=== Bacin idrografic ===
[[Imatge:Niger river mapfr.png|thumb|right|320px|Lo bacin del flume de Nigèr]]
A sa font prèp dels [[monts de Loma]], a la frontièra de [[Sierra Leone]] e de [[Guinèa]]. Pren una direccion nòrd-èst, traversant Guinèa e lo sud de [[Mali]], passa a [[Bamako]], [[
Entre KéMacina e
Vira apuèi capa al sud-èst, travèrsa l'oèst de [[Nigèr]] que la capitala [[Niamey]], longa la frontièra [[Nigèr]] [[Benin]], puèi [[Nigèria]] ont vira encara mai cap al sud, cap a un [[dèlta fluvial|dèlta]] palunós. Abans de s'escampar dins l'[[Atlantic]] a [[Port Harcourt]] aprèp un viatge de {{Unitat|4184|km}}, recep a [[Lokoja]] sus sa riba esquèrra son principal afluent, [[Benoe]], venent de [[Cameron]], que dobla son debit abans lo dèlta maritim.
Linha 90 :
*[[Djené]]
*[[Mopti]]
*[[
*[[Gao]]
*[[Tillaberi]]
| |||