Africa del Nòrd : Diferéncia entre lei versions

Contengut suprimit Contengut apondut
Vivarés (discussion | contribucions)
Vivarés (discussion | contribucions)
mCap resum de modificació
Linha 9 :
* [[Sodan]]
* [[Tunisia]]
Las illas [[Açòres]], [[Illas Canàrias|Canàrias]] e [[Archipèla de Madèira|Madèira]] e las vilas [[Espanha|espanhòlas]] de [[Ceuta]] e [[Melilla]] tanben en son partida, e a vegadas s'inclusiinclutz [[Etiopia]] e [[Eritrèa]], que puslèu apartenon a l'[[Africa Orientala]].
 
Lo [[Magrèb]] es la partida de l'Africa del Nòrd qu'enclusís Marròc, lo Sahara Occidental, Argeria, Tunisia, Libia e Mauritània (es a dire, fins a la valada delde [[Nil]]). L'usatge abitual –e subretot en [[francés]]– restrenh aquel tèrme als tres primièrs païses. En [[arabi]], se pòt referir solament a Marròc.
 
Qualques estats al nòrd d'Africa, en particular Egipte e Libia, sovent s'encluson dins l'[[Orient Mejan]], malgrat que qualques aspèctes los ligan pus a l'[[Asia]] occidentala qu'al Magrèb. Malgrat que la peninsula de [[Sinai]], apartenent a Egipte, geograficament fa partida d'Asia, aquò fa de l'estat egipcian un país transcontinental, coma [[Russia]] e [[Turquia]], per exemple.
Linha 19 :
La populacion de l'Africa del Nòrd se diferéncia abitualament en tres grands gropes: los [[berbèr]]s del Magrèb, los [[toarèg]]s a d'autras etnias associadas, d'origina los berbèrs negres, e los pòbles [[nilotic]]s, o negres de la valada del Nil. Aqueles gropes de populacion ocupan a tres grandas regions culturalas: [[Magrèb]], [[Sahara]] e la valada del [[Nil]].
 
La cultura delde Magrèb e delde Sahara combina d'elements autoctòns berbèrs amb d'elements arabis. La majora partida dels magrebins e saharians a de racina berbèra e aràbia e, a vegadas, de l'Africa negra. Parlan [[arabi]] o [[tamazight]] (la lenga dels berbèrs), e practican l'[[islam]]; los dialèctes arabis e berbèrs de Sahara son, en general, pus conservats qu'aqueles de la còsta. Aquelas doas lengas an de punts comuns, perque son de [[lengas afroasiaticas|familia lingüistica afroasiatica]]. Aqueles pòblepòbles foguèron influenciat per d'autres culturas coma lo: [[Núbia|nubians]], [[Grècia Antica|grècs]], [[Fenicia|fenicians]], [[Egipte antica|egipcians]], [[Empèri Roman|romans]], [[Vandal]]s, [[arabi]]s e, finalment, [[Euròpa|europèus]]. Dins lo desèrt delde Sahara, i a una distincion fòrt evidenta entre los abitants sedentaris dels [[oasi]]s e los [[bedoin]]s e [[toarèg]]s nomads.
 
La valada delde Nil, amb un patrimòni cultural que remonta al temps dels [[faraon]]s, pus tard serà abitada pels pòbles de [[arabi|lenga aràbia]], laen majoritat que foguèron [[musulman]]a, malgrat que qualques –los [[còpte]]s– foguèron [[cristianisme|crestians]]. En [[Nubia]], país a caval entre Egipte ae Sodan, un percentatge significatiu de la populacion parla [[lengas nubianas]]. Pus aval pelper Nil, al Sodan meridional comença lo monde cultural totalament diferent dels pòplespòbles [[nilotic]]s e [[noba]]s, majoritàriament non musulmans.
 
L'Africa del Nòrd aviá una importanta populacion [[Judaïsme|josieva]], qu'una granda partida quemigrèt va a migrar aen [[França]] o aen [[Israèl]] quanquand los païses de la region obtenguèron l'independéncia. Abans de l'establiment modèrnmodèrne de l'estat d'Israèl, dins la region nòrd -africana i aviá entre {{formatnum:600000}} e {{formatnum:700000}} josieus, tant [[Sefarda]]s (expulsats de la [[Peninsula Iberica]] al sègle XV]]) coma autoctòns, nomenats ''mizrāḥîm''. Uèi, dins la region ne demòran mens de {{formatnum:15000}}, e la majoritat aperten a l'elèit urban francofòn.
 
== Istòria ==
 
A l'origina, la majora partida delde Sahara foguèt abitada per de negres africans autoctòns de la region, coma en Egipte, tal coma se pòt veire dins l'[[Art rupèstre]] dind desèrt saharian. La region èra dominada per las [[lengas afroasiaticas]].
 
Aprés l'[[edatEdat Mejana|epòca medievala]], la region passèt jos lo contraròtle de l'[[Empèri Otoman]], salvatlevat Marròc. Fins a la fin del sègle XIX, va començar acomencèt d'èsser colonizada per [[França]], la [[Reialme Unit|GrandaGrand Bretanha]], [[Espanha]] e [[Itàlia]]. Pendent laslos deceniasdecennis de 1950 e de 1960, totes los territòris nòrd -africans venguèron d'estats independents, salvatlevat las ancianas ciutats colonialas espanhòlas de [[Ceuta]] e [[Melilla]], sus la còsta nòrd de Marròc e lo [[Sahara Occidental]], que un còp abandonat per l'administracion espanhòla passèt jos lo contraròtle efectiu de Marròc, en un contenciós que encara dura e qu'es jos l'arbitratge de las [[Nacions Unidas]].
 
== Ligams extèrnes ==