Densitat : Diferéncia entre lei versions

La '''densitat''' o ''densitat relativa'' '''d'un còscòrs''' es lo repòrt de sa [[massa volumica]] a la massa volumica d'un còscòrs pres coma referéncia. Lo còscòrs de referéncia es l'[[aiga]] pura a {{tmp|4|°C}} pels [[liquid]]s e los [[estat solid|solid]]s. Dins lo cas de [[gas]]es o de vapor, lo còscòrs de referéncia gasós es l'[[aire]], a la meteissa temperatura e jos la meteissa pression. La densitat es una [[grandor sens dimension]] e sa valor s'exprimís sens [[unitat de mesura]]<ref>{{Ligam web|url=http://www.bipm.org/fr/si/si_brochure/chapter2/2-2/2-2-3.html|títol=Unité des grandeurs sans dimension|autor=Burèu Internacional dels Peses e Mesuras (BIPM)}}</ref>.

La densitat d'un còscòrs es una nocion de [[fisica]] anciana, apareguda al [[sègle XVII]]. Aquesta grandor caracteristica d'un còscòrs, exprimida per un nombre sens dimension a un usatge comun. Es sovent definida succintament dins los diccionaris sabents o enciclopedics<ref>J.P. Mathieu, A. Kastler, P. Fleury, ''Dictionnaire de Physique'', 2{{nda}}edicion, Masson Eyrolles, París, 1985 {{ISBN|2-225-80479-6}} o simplament ''[[Le Petit Larousse]]'' 2008, ed. Larousse, París {{ISBN|978-2-03-582503-2}}, {{p.}}303</ref>.

Son origina es lonhdana e [[alquimia|alquimica]], coma o suggerís [[Gaston Tissandier]] dins sos corses a la societat polimatica de París aprèp 1865. Lo mot occitan de ''densitat'' proven del latin ''densitas'', que designa l'espessor, la compacitat, o quitament l'opacitat. Los alquimistas, fanatics de la puretat dels còssescòrses e de las correlacions [[astrologia|astrologicas]] e numericas, cerquèron de comparar per de critèris reproductibles l'aiga, los metals, e totas las substàncias que podián purificar, distillar, sublimar.

[[Émile Littré]] definís la densitat coma lo « repòrt de la massa d'un còscòrs a son volum », es a dire coma la [[massa volumica]]. Lo scientific racionalista [[Pierre-Simon Laplace]], admirator de Newton, citat en referéncia<ref>{{Ligam web|url=http://littre.reverso.net/dictionnaire-francais/definition/densit%C3%A9|títol=Définition du mot densité|autor=''Littré'' }}</ref>, utiliza en 1810 la densitat per sinonim de « massa volumica ». Lo quite [[BIPM]] associa encara, en 1960, los tèrmes de ''densitat'' e de ''massa'' volumica<ref>[http://www.bipm.org/jsp/fr/ViewCGPMResolution.jsp?CGPM=11&RES=12 « Resolucion 12 del 11{{e}} acamp de la CGPM (1960) »], sul site ''bipm.org''</ref>.

Enfin, cal pas confondre la '''densitat d'un còscòrs''', sens dimension, amb la densitat particulara, definida per una unitat, perque aquesta darrièra '''densitat d'una grandor''' es un repòrt estatistic d'una populacion donada sus un element d'espaci (longor, superfícia o volum) utilizat per descomptar aquesta populacion, coma es lo cas per la densitat superficiala de populacion, la densitat de carga, la concentracion molara.

<math>d= \frac{\rho_{\rm coscors}}{\rho_{\rm ref}}</math>

ont <math>\rho_{\rm coscors} </math> es la [[massa volumica]] del còscòrs considerat, e <math>\rho_{\rm ref} </math> es la massa volumica del còscòrs de referéncia.

Lo mai sovent, l'[[aiga]] s'utiliza coma còscòrs de referéncia per la densitat dels [[liquid]]s e dels [[estat solid|solids]]. Dins aquel cas, la [[massa volumica]] de l'aiga se pren egala a {{unitat|1000|kg.m{{exp|-3}}}} (o a {{unitat|1|kg.dm{{exp|-3}}}} o a {{unitat|1|kg/L}}). S'agís de la massa volumica de l'aiga a {{tmp|3.98|°C}}<ref name="Giacomo"/> e a [[pression atmosferica]]. En efièch, l'aiga a una particularitat demest los liquids : sa densitat e sa massa volumica son maximalas, non pas a sa temperatura de fusion ({{tmp|0|°C}}) coma la màger part dels liquids, mas a {{tmp|3.98|°C}}. Òr en metrologia, lo fach de prene coma referéncia una proprietat fisica que passa per un [[extremum]] es fòrça interessant : al vesinatge d'aquel extremum la proprietat fisica varia fòrt pauc. Atal, al vesinatge de {{tmp|3.98|°C}}, una imprecision sus la determinacion de la temperatura exacta afècta fòrt pauc la massa volumica de l'aiga e doncas lo resultat d'una mesura de densitat.

:<math>d= \frac{\rho_{\rm coscors}}{\rho_{\rm aiga}}</math>

ont <math>\rho_{\rm coscors} </math> es la massa volumica del còscòrs considerat e <math>\rho_{\rm aiga} </math> es la massa volumica de l'aiga (1000 kg/m{{exp|3}}).

[[Imatge:Densité liege et métal.jpg|thumb|right|Comparason de dos còssescòrses amb densitats superiora e inferiora a un.]]

La densitat pòt indicar la [[flotabilitat]] d'un còscòrs a respièch de l'aiga doça. En efièch, se la densitat d'un còscòrs es superiora a 1 coma per un vis metallic (vejatz illustracion) lo còscòrs en question cola dins l'aiga. A l'invèrse, se la densitat d'un còscòrs es inferiora a 1 coma per un tap de siure (vejatz illustracion) lo còscòrs en question flòta sus l'aiga. Dins l'aiga de mar o una solucion salina a gradient de salinitat, aquestas chifras son d'ajustar.

D'un bias general, quand un còscòrs liquid se refregís, sa densitat aumenta e ven maximala a la temperatura de solidificacion. A mai, lo còscòrs solid es generalament pus dens que lo còscòrs liquid. L'aiga fa excepcion : sa densitat maximala es atencha non pas a {{tmp|0|°C}} mas a {{tmp|3.98|°C}} e lo glaç es mens dens que l'aiga liquida. Aquesta particularitat permet a l'aiga tebesa, a l'aiga fòrça freja e al glaç de flotar sus d'aiga a {{tmp|3.98|°C}}. Se l'aiga se comportava coma la màger part dels autres còssescòrses, lo glaç tombariá al fons dels [[lac]]s, dels [[riu]]s e dels [[ocean]]s, ont la vida seriá alara practicament impossibla, almens, jos la forma que coneissèm.

D'autres minerals, pus leugièrs, pòdon èsser renduts flotables amb l'ajuda de [[sabon]]s o còscòrses [[tensioactius]] especifics dins de banhs mai o mens agitats. Son los procediments industrials de [[flotacion]].