[[Imatge:CGKilogram.jpg|thumb|Imatge d'artista del '''Prototip internacional del quilogramquilograma''', qu'es fattfat d'un [[aliatge]] amb 90% de [[platin]] e de 10% d'[[iridi]] e aen forma de [[cilindracilindre]] de diamètre de 39,17 mm. Aquel prototip esse conservatconsèrva al ''Bureau International des Poids et Mesures'', a [[Sèvres]], prèp de [[París]].]]
[[Imatge:Poids fonte.jpg|thumb|Joc de peses. Imatge del "Dictionnaire encyclopédique de l'épicerie et des industries annexes" publicat elen 1904.]]
Lo '''quilograma''' (simbòl: '''kg''') es la l'unitat basa de [[massa]] del [[Sistèma Internacional d'Unitats]] (SI). Lo quilograma se definís coma la massa del prototip internacional del quilograma<ref>{{en}} http://www.bipm.org/en/CGPM/db/1/1/ Resolution of the 1st CGPM (1889)</ref><ref>Tanben conegut per son nom en francés ''Le Grand K''.</ref> qu'es gaireben identica a la massa d'un [[litre]] d'[[aiga]]. Es l'unica unitat de basa del SI que pòrta un prefixprefixe a son nom. Tanben es l'unica unitat del SI que qu'encara se definís en relacion a un artefacte .
== Definicion ==
Lo quilogramquilograma es l'unica unitat basa del SI que encara se definís en relacion a un artefacte material, e pas amb de constantas fisicas.
Originalament, un quilogramquilograma se definissiá coma la [[massa]] d'un [[litre]] d'[[aiga]] pura a la [[temperatura]] de 4 gras [[Gra Celsius|Celsius]] e [[pression]] atmosferica estandard. Aquela definicion èra pauc practica, perque la [[densitat]] de l'aiga despensdepend de la pression, e que las unitats de pression incluson la massa coma a unitat basa, del biais que s'introdusiá una dependéncia circulairacirculara dins la definicion.
Per evitar aqueles problèmas, se tornèt definir lo quilogramquilograma en referéncia a un objècte qu'auriá la massa approximativaaproximativa exprimida dins la definicion originala. Dempuèi de 1899, lo ''prototip internacional del quilogramquilograma'' es una barra cilindre d'un [[aliatge]] que se tròba aal l'[[Burèu Internacional dedels Peses e Mesuras]]. Tanben n'existisson de còpias oficialas, que se comparan amb lo prototip cada 10 ans. Aquelas comparasons permetèron d'establir que l'error endins la reproductibilitat de la definicion actualactuala es aproximativament de 2 microgramas. De fach, sembla que lo prototip original perdèt unsaperaquí 50 microgramas dins los darrièrs 100 ans, sens que se ne sàpia la causa.
Los problèmas de la definicion actuala fan que se trabalhanttrabalha en la recercarecèrca d'alternativas basadas en qualques constantas fisicas.
== Multiples ==
S'utilizan divèrses prefixes per melhorar multiples o submultiples del quilogramquilograma.
{| class="wikitable" style="text-align:center;margin:0em auto 0em auto;"
|+ Multiples del quilogramquilograma (kg)
|----- style="color:#fff;"
! colspan="3" style="background:#3e3e3e;" | Submultiples
|}
La L'unitat equivalenta a 1.0001000 kg nomenada ''megagrammegagrama'' es paucs'utiliza utilizadagaire se li preferissèm utilisarutilizar la [[tona (unitat)|tona]] ('''t''').
== Istòria ==
Lo [[grama]] foguèt introduch al temps de l’unificacion de las mesuras regionalas decididas pendent la [[Revolucion francesaFrancesa]] per la lei del ''18 germinal an {{III}}'' (lo 7 d'avril de 1795). Es un dels elements de la triada « longor-massa-volum » : deci[[mètre]]-(kiloquilo)grama-[[litre]] d'aquela unificacion.
Lo grama foguèt inicialament definit coma la massa d’un centimètre cubic d’[[aiga]] a la [[temperatura]] de {{unitat|4|[[Gra Celsius|°C]]}}, que correspond a un maximum de [[massa volumica]].
Lo 22 de juinjunh de 1799, un patron en [[platin]] d’un kilogramaquilograma (lo nom ala l'origina foguèt lo ''grave''), o la massa d’un decimètre cubic d’aiga, foguèt despausat (atal coma un patron del [[mètre]]) auxals Archius de França, gràcias als precedents trabailhstrabalhs de divèrs sabents, en particular [[Antoine Lavoisier|Lavoisier]].
Aquel patron venguèt per definicion la representacion d'un quilogramequilograma per la lei del 10 de decembre de 1799.
Foguèt solament en 1875 que l’unitat de massa tornèt èsser definitadefinida coma « quilograma », venent atal la sola unitat del SI inclusent un prefixe multiplicator<ref>{{fr}} {{en}} [http://www.bipm.org/fr/si/si_brochure/chapter3/3-2.html « Le kilogramme »], sul site del BIPM, bipm.org</ref>.
Un novèl patron en platin iridiat de massa gaireben identicidentica al ''Quilograma de lasdels Archius'' foguèt realizat dempuèi 1875, mas la colada foguèt refusada per çò que la proporcion d’[[iridi]], {{unitat|11.1|%}}, se trobava al delasdelà de los 9 - 11 % specificatsespecificats. E solament en 1889 lo ''Quilograme deQuilograma lasdels Archius'' foguèt remplaçat per aquel internacional, conservat dempuèi al ''[[pavillon de Breteuil]]''.
== Nòtas e Referénciasreferéncias ==
<references>
|