Pòl Nòrd : Diferéncia entre lei versions

Al pòl Nòrd, lo [[Solelh]] es en permanéncia en dessús de l'[[orizont]] pendent los meses d'estiu e en permanéncia en dejós de l'orizont pendent les meses d'ivèrn. La sortida del solelh se fa just abans l'[[Equinòcci|equinòcci vernal]] (vèrs lo 19 de març). Lo Solelh pren dempuèi tres meses per aténher son punt culminant, gaireben 23,5° d'elevacion, al [[Solstici|solstici d'estiu]] (vèrs lo 21 de junh). Puèi, comença torna descendre per aténher lo falit del solelh justejust aprèp l'[[Equinòcci|equinòcci d'autonautona]] (vèrs lo 24 de setembre). Quand lo Solelh es visible dins lo cèl polar, sembla de se desplaçar dins un cercle en dessús de l'orizont. Aquel cercle passa pauc a pauc pus prèp de l'orizont, just aprèp l'equinòcci vernal a son maximum d'elevationelevacion (en gras) en dessús de l'orizont al solstici d'estiu e torna descendre cap a l'orizont abans de passar a l'equinòcci d'automne<ref>{{fr}} [http://www.encyclopediefrancaise.com/Le_soleil_de_minuit.html Lo solelh de mièja nuèit] - Encyclopédie française</ref>{{,}}<ref>{{en}} [http://www.astro.uiuc.edu/~jkaler/celsph.html {{lang|en|''Measuring the sky''}}] - Université de l'Illinois</ref>.

L'[[ocean Artic]] es identificat dempuèi de detzenasdesenas d'annadas coma ric en [[petròli]] e en [[gas natural]]. Dins una publicacion de julhet de 2008, de ''[[United States Geological Survey]]'' dins lo sossòl artic i auriá 90 miliards de [[Barril|barril de petròli]], {{formatnum:1670}} miliards de pès cubics de gas natural ete 44 milions de barrils de gas natural liquid<ref>{{fr}} [http://www.france24.com/fr/20080724-larctique-renfermerait-90-milliards-barils-petrole L'Arctique renfermerait 90 milliards de barils] - [[Agence France-Presse]]</ref>. Aquò rend lo pòl Nòrd e l'Artic son fòrça cobejats per los païses limitròfs<ref>{{fr}} [http://www.lefigaro.fr/matieres-premieres/2008/06/30/04012-20080630ARTFIG00638-l-arctique-bientot-souille-par-le-petrole-.php Un trésor noir sous l'Arctique ?] - [[Le Figaro]]</ref>.

En vertut del [[drech internacional]], pas cap de país possedís actualament lelo pòl Nòrd o la region de l'[[ocean Artic]]. Los cinc Estats limitròfs de l'Artic, [[Russia]], [[Canadà]], [[Norvègia]], [[Danemarc]] (per [[Groenlàndia]]), e los [[Estats Units]] (per [[Alaska]]), son limitats a una [[zòna economica exclusiva]] de 200 [[Mila marinmarina|milas marinesmarinas]] (prèp de {{unitat|370|km}}) a l'entorn de lors còstas. Al delà d'aquelas ZEE, la zòna restant, mai d'un milion de quilomètres carrats, es pas atribuida es l'[[Autoritat Internacionala dels Fons Marins]] qu'administra aquel territòri<ref>{{fr}} [http://www.er.uqam.ca/nobel/cepes/spip.php?article948 A qui aparten l'Artic ?] - [http://www.cepes.uqam.ca/ Centre d'Estudis de las Politics Estrangièras e de Securitat]</ref>.

Lors de la signatura de la [[Convencion de las Nacions Unidas sul Drech de la Mar]], un país tena un periòde de dètz ans per far valer legalament sa zòna dels 200 milas marinesmarinas<ref>{{fr}} [http://www.un.org/News/fr-press/docs/2005/SEA1818.doc.htm Drech de la mar : Comission dels Limits del Plan Continental] - [[ONU]]</ref>. Per aquò, Norvègia, Russia, Canadà e Danemarc lancèron desde projèctes per afirmar que des de sectors de l'Artic deurián apartendreapartenir a lor territòri<ref>{{en}} [http://www.oxfordenergy.org/pdfs/comment_0807-3.pdf ''The Battle for the Next Energy Frontier'' {{pdf}}] - Oxford Institute for Energy Studies</ref>.

En [[1948]], una expedicion [[Russia|russa]] faguèt la descobèrta de la [[dorsala de Lomonossov]], una estructura geologica que s'espandestend sus {{unitat|1800|km}} dempuèi las [[illas de Nòva Siberia]] fins a l'[[illa d'Ellesmere]]<ref name="cbcnews">{{en}} [http://www.cbc.ca/world/story/2007/07/25/russia-arctic.html ''Broken ship halts Russian expedition to claim Arctic seabed''] - [[Canadian Broadcasting Corporation|CBC News]], lo 25 de julhet de 2007.</ref>. Es solament al començament de las annadas 2000 que la dorsala oceanica atira l'atencion de la [[comunautat internacionala]], a causa de la demanda oficiala de la Federacion de Russia davant la Comission de las Nacions Unidas sus lo limit del plan continental. Lo document prepausa d'establir un nòu limit periferic pel plan continental rus, en delà de la zòna de las {{unitat|200|milas}}.

* {{fr}} [http://www.thecanadianencyclopedia.com/index.cfm?PgNm=TCE&Params=f1ARTf0005796 Le pôle Nord] ([[L'enciclopediaenciclopèdia canadiana]])

== NotasNòtas e referéncias ==