Pesca a la pinassa : Diferéncia entre lei versions

<!--Article redigit en gascon-->

La [[pesca]] a la pinassa qu’es un mòde de pesca au hilat, practicat sus la còsta gascona, dab un vaishèth aperat « pinassa ».

En 2010, aquera pesca n’es pas mei practicada sonque au « Cap de l’Òmi » (comuna de [[Lit e Micse]]) e a « Contis » (comuna de [[Sent Julian de Bòrn |Sent Delian]]).

 

==Los ostilhs==

* '''La pinassa''' : qu’es un galup de hons juste plat, dab la proa arrelhuvada.Ua de las darrèras enqüèra en servici a Lit e Micse, que hèi 10,50&nbsp;m deu bèc au cuu, 2,50&nbsp;m de large, e 0,80&nbsp;m de hons ; que pesa 1 tòna haut o baish.

* '''Lo hilat''' : qu’es ua traina (o tragina) de 250 a 300&nbsp;m de long. Los estrems que hèn 3&nbsp;m de haut e que s’eslargeish dinc a 6 o 7&nbsp;m dens la part centrau on hèi lo « sac ». La malha que hèi 65&nbsp;mm.

 

==La pesca==

Entà poder pescar, cau que la mar sii bèra, de l’avís deu pilòt. Aqueth òmi qu’a tanbei la carga de velhar a l’entertien deu materiau : lo hilat, la pinassa e lo parc. Que susvelha a contunar l’evolucion de la configuracion de la còsta : on se fòrman las hòchas e los bancs.

Quèn la mar es com cau, que se’n va de quartièr en quartièr, aperar a la pesca en bohant dens la burna.<br>

[[Image:Halada hilat.JPG|thumb|150px|right|Lo sac deu hilat]]

Lo pilòt que causeish los 7 avironaires ; los dus permèrs, los mei experimentats que balharàn la cadéncia, e lo darrèr, l’ancrèir, qu’ajudarà au pilòt tà las manòbras. Lo vaishèth qu’es dravat dinc a l’aiga a fòrça de braç. Lo pilòt que balha los òrdis : « Òh hissa ! », aiga dinc a la cinta, los òmis de tèrra que dan ua darrèra honhada tà har passar la pinassa darrèr lo permèr vagat, puish los ramaires contunan a avançar. Un còp eslunhats de la còsta, que güeitan lo senhau deu garge qui’us muisharà l’indret on deut anar la pinassa. Si la pesca e’s debana la nueit, lo garge que’s mèrca dab ua lutz. Quèn es pro pròcha deu bòrd, lo pilòt, en manejant lo govèrn, que comanda : « Arrèir ! Viratz ! Arrèir nòrd, naja sud ! ». Aubedissenta, la pinassa que s’arrevira. « Arrèir ! Arrèir pertot ! ». La pinassa qu’arrecula, e lo pilòt que lança lo malhòc ad un òmi de tèrra qui s’es avançat dens l’aiga. Lo malhòc e lo hilat au quau es arreligat per ua còrda d’un centenat de mètres, que son tirats suu sable, mentre que lo vaishèth e’s torna alunhar en desvirolant lo hilat. Quèn la mieitat deu hilat es desplegada, la pinassa que vira de man, de cap a la plaja, mei entau nòrd. Lo garge que hèi signa tà mercar l’endret on deut acostar. Dens las vagadas, los avirons mantienuts dens l’aiga, l’equipatge qu’aten la bèra (la calma), e l’andada portaira qui miarà d’un pos la pinassa suu sable. Aquera, qu’es deishada au bòrd de l’aiga, dab l’ancra plan arrapada.<br>

Gahats en cada estrem de la còrda, los pescadors que shirgan lo long hilat desplegat en miei cerc. Chic a chic, lo tracanard que’s sarra. « Tiratz suu plom ! » ce ditz lo pilòt qui’s hèi en davant dens l’aiga quèn la pòcha e s’apressa deu bòrd. <br>

Lo hilat a tèrra, tots qu’arriban d’aviada, e lavetz que shisclan crits de gaujor o de desapuntament. Sii çò que sii, cadun qu’i va deu son avís. Shens pérder temps, lo peish qu’es hicat dens cistèras e embarcat.

 

Que s’i pòden tornar mantruns còps, aquò que depen si la mar damòra bèra e s’i a peish a gahar.<br>

Entà acabar la partida de pesca, que tornan miar la pinassa dovant lo parc, on hèn sovent un darrèr lanç : lo « lanç deu parc ». Los pescadors estadits qu’an enqüèra hòrt a har : pujar lo hilat trempe, tirar lo vaishèth de l’aiga, lo hicar suu carreton, lo halar suu sable. Dempuish 1979 la pujada dinc au parc qu’es assegurada pr’un motor pro gualhard qui hèi virar un trulh.