Version del 11 genièr de 2010 a 23.48 Modificar TXiKiBoT (discussion \| contribucions) Bòts 124 997 modifications m robot Ajoute: qu:Aachen ← Cambiament precedent		Version del 13 genièr de 2010 a 12.26 Modificar desfar Vivarés (discussion \| contribucions) 57 567 modifications mCap resum de modificació Diferéncia seguenta →
Linha 42 : == Etimologia == [[Fichièr:Aachener Dom.jpg\|250px\|thumb\|La catedrala d'Aquisgran]] Lei [[~~empèri~~Empèri Roman\|romans]] nommèron ''Aquis Granum'' o ''Aquisgranum'' lei [[fònt termala\|fònts termalas]] sulfurosas localas. D'aquí ven lo nom occitan ''Aquisgran'', qu'es de formacion culta e qu'es similar ai noms dins d'autrei lengas romanicas. La ciutat es coneguda per de noms diferents segon lei lengas: ''Aachen'' en [[alemand]] estandard, ''Oche'' dins lo dialècte locau, ''Aquisgrà'' en [[catalan]], ''Aix-la-Chapelle'' en [[francés]], ''Aken'' en [[neerlandés]], ''Aquisgrán'' en [[espanhòu]], ''Aguisgrão'' en [[portugués]], ''Aquisgrana'' en [[italian]], ''Akwizgran'' en [[polonés]], ''Cáchy'' en [[chèc (lenga)\|chèc]], etc. Linha 48 : Tocant l'origina de ''Granus'', de teorias divèrsas an corregut, mai encuei s'accèpta largament que deriva dau mot [[celtic]] que designa lo dieu de l'aiga e la santat. E dempuei l'epòca romana, lei fònts d'aiga cauda son estadas canalizadas en banhs termaus (qu'encara s'utilizan actualament). La sillaba ''aa-'' iniciala d'Aachen es un ancian tèrme [[alemand]], ''Ahha'', emparentat amb lo [[latin]] ''aqua'', totei dos amb lo meteis sens d'"aiga". Dins lei zonas uei [[occitan\|occitanofònas]] de l'ancian [[~~empèri~~Empèri ~~roman~~Roman]] lo mot d'''aquis'' (ablatiu plurau d'"aquae") ~~se convertiguèt en~~venguèt ''ais'' o ''ax'' en [[occitan]]. Ansin ''Ais d'Alemanha'', ''[[Ais de Provença]]'', ''[[Ax]]'' de Lengadòc e ''[[Dacs]]'' de Gasconha an la meteissa etimologia. == Istòria == Après lei romans, l'endrech foguèt abandonat fins au [[sègle VIII]], quand foguèt mençonat amb lo nom d'''Aquis Villa''. En [[768]], [[Carlesmanhe]] arribèt a Aquisgran per lo primier còp. Li agradèt lo luòc e, vint ans puei, comencèt de i construire un palais. La magnifica capèla palatina venguèt pus tard la [[catedrala d'Aquisgran]]. [[Carlesmanhe]] passèt la majoritat deis ivèrns a Aquisgran entre [[800]] e sa mòrt en [[814]], per gausir dei fònts d'aiga termala. Pus tard enterrèron Carlesmanhe dins la capèla, ont se pòt veire encara sa tomba uei. En [[936]], l'emperaire alemand [[Oton I]] foguèt coronat rei dins la catedrala. A partir d'aquò, Aquisgran foguèt lo luòc de coronament deis emperaires dau [[Sant Empèri Roman Germanic]] durant lei 600 ans seguents. Lo darrier emperaire que lai coronèron foguèt [[Ferrand I]] en [[1531]]. A l'[[Edat Mejana]], Aquisgran èra una dei vilas mai grandas de l'Empèri; sempre se mantenguèt coma ciutat liura dins lo Sant Empèri. A l'Assemblada dei Districtes Imperiaus de la ''Reichsreform'' (reforma imperiala) qu'aguèt luòc a [[Worms]] en [[1495]], Aquisgran i foguèt representada dins lo districte de la Bassa Renània-Vestfàlia. Après la [[Guèrra de Trenta Ans]] la ciutat tenguèt ren qu'una importància regionala.

Aquisgran : Diferéncia entre lei versions