Reialme visigòt : Diferéncia entre lei versions

Lo '''Reialme visigòt de Tolosa''' foguèt un estat dirigit pels [[visigòts]] qu'existèt entre [[475]] e la desfacha a la [[Batalha de Vouillé]] en [[507]].

== Antecedents ==

En [[412]] lo cap [[visigòt]] [[Ataülf]], successor d'[[Alaric I]], venent del nòrd d'[[Itàlia]] (ont aviá ja saquejat Roma), ocupèt [[Provença]] e [[Aquitània]] e cap a 413 [[Narbona]], [[Tolosa]] e [[Bordèu]], amb la màger part de lq [[Septimània]] e gaireben tota l'[[Occitània]]. En [[414]] establiguèt una cort a [[Narbona]] e se maridèt amb la princessa romana [[Galla Placídia]], sòrre de l'emperaire [[Onori]]. Coma responsa, lo general roman [[Constanci III|Constanci]] bloquèt los pòrts de Narbonesa, causa qu'obliguèt Ataulf a passar los Pirinèus e s'establir a [[Barcelona|Barcino]], qu'i foguèt assassinat per [[Sigeric]], cap del partit antiroman, que se proclamèt rei dels visigòts.

Lo sieu successor, [[Teodoric I]] (419-451) assetèt las basas de l'estat visigòt de Tolosa; trenquèt lo pacte amb Roma e assetjèt [[Arle]] en 425 e [[Narbona]] en 436, ben defendudas pel roman [[Aeci]], mas dominèt Tolosa (439) e recuperèt la situacion anteriora. Mantenguèt una aligança amb lo rei dels [[vandal]]s [[Genseric]] fins en 445, e amb los [[sueus]] fins en 449. Foguèt un dels paucs governants amb un domèni efectiu sus la totalitat de l'actual territòri occitan. A la fin del sieu règne s'aliguèt tornarmai amb los romans e moriguèt en luchar amb [[Aeci]] contra los [[huns]] d'[[Atila]] a la [[Batalha dels Camps Catalaunics]].

Après del règne del sieu filh grand [[Turismon]] (451-453), li succediguèt lo sieu autre filh [[Teodoric II]] (453-466), qui renovelèt lo ''foedus'' amb lo roman [[Marc Mecili Avit|Avit]]. Ataquèt los [[bagaudes]] de la ''Tarraconensis'' en 454 e luchèt contra los sueus en 456. Quand moriguèt Avit, trenquèt definitivament amb los romans e ocupèt Narbona e tota la ''Narbonensis'', mas capitèt pas d'ocupar ''Arelate'' malgrat un long sètge. Per pas mancar a la tradicion, foguèt assassinat pel sieu fraire [[Euric]].

Se sap pas exactament quora Euric efectuèt la resta de las conquistas, mas sabèm que cap a l'an [[480]] (abans de [[481]]) lo comte gòt [[Gauteric]], mandat per Euric, traversèt los Pirenèus e ocupèt [[Pampalona (Navarra)|Pampalona]] e [[Saragossa]]. A la meteissa epòca Euric mandèt una autra expedicion jol comandament del comte [[Eldefred]] cap a la part costièra de la Tarraconesa. La conquista de la [[Cartaginesa]], [[Lusitània]] e [[Bètica]] son pas documentadas.

Aquesta expedicion cap a la Tarraconesa comptèt amb la collaboracion del general roman Vicenç, que se sap pas se èra passat al servici d'[[Euric]], o se èra lo governador militar provincial roman de la Tarraconesa o de l'autra província d'Ispània (dins las cronicas s'i titola ''Dux Hispaniae''). Euric aguèt de se servir de la collaboracion d'un general roman per s'assegurar la sobmission dels ispanoromans de la Tarraconesa, ont trapèt una resisténcia, probablament dirigida pels grands propietaris romans o ispanoromans opausats a la remesa de dos terces de la tèrra als gòts segon la lei de l'''hospitalitas'' modificada pels visigòts (d'un terç pasava a dos terces). Se sap que [[Tarraco]], la capitala provinciala, aguèt d'èsser assetjada e presa violentament, provocant sa decadéncia al benefici de [[Barcino]] (Barcelona), decadéncia completada d'ans pus tard per l'òbra dels musulmans.

Per contra sembla que Gauteric trobèt pas de resisténcia. Mas davant lo temor d'un nòu vuèg de poder i aguèt un periòde d'agitacion.

Gauteric conquistèt la Tarraconense orientala e probablament arribèt en Lusitània, mas se supausa que la zona èra disputada tanben pels sueus, ara probablament identificats amb las populacions localas, e que amenaçavan la rèiregarda visigota per las calçadas romanas qu'anavan de [[Braga]] a [[Cesaraugusta]], e per la qu'anava de ''Ocelum Durii'' fins a Cesaraugusta en seguir la linha del riu [[Duero]]. Probablament entre [[480]] o [[481]] e [[490]] la zona centrala d'Ispània foguèt disputada ferotjament entre visigòts e sueus, daissant als primièrs un domeni precari. Sembla que los visigòts avancèron sens trobar fòrça resisténcia e poguèron dominar tota la Cartaginense abans [[483]], e tanben tota o part de [[Lusitània]]. En [[483]] lo visigòt Salla e l'avesque de Mèrida Zenó tornèron bastir un pont roman sus lo [[Guadiana]] a [[Mèrida]] (Emerita Augusta), capitala provinciala de Lusitània (que amb Requiari èra estat la capitala del [[reialme dels sueus]]), segurament après d'un periòde de luchas entre visigòts e sueus, de banditisme e de govèrn pauc eficaç dels propietaris locals; aquesta inauguracion demostrèt que lo domèni visigòt demorava ben assetat, e que benlèu èra pas mal acuelhit per la populacion.

Per defendre las zonas conquistadas a l'occident de la Tarraconesa e de la Cartaginesa, pròchas las posicions dels sueus, se desplacèron de colonizaires visigòts de Gàllia, e se creèt los nombroses poblaments de la region, que las necròpolis excavadas an fach conéisser. La Cronica Cesaraugustà situa una granda emigracion de gòts dins lo darrièr decenni del sègle, e lo fach es plenament confirmat per les excavacions realizadas dins tot l'airal situat entre Pamplona (al nòrd-èst), la font del [[Tage]] (al sud-èst), Carpio de Tage a l'oèst de [[Toledo]] (al sud-oèst), e la Tèrra de Campos, (al nòrd-oèst). Precisament la comarca de la tèrra de Campos, a l'oèst de [[Pisuerga]], recep son nom de ''Campi Gothorum'' (Camps dels Gòts). La quasi totalitat de l'emigracion s'establiguèt de l'autre costat d'[[Èbre]]. Aquestes poblamments aurián sorgit doncs entre [[490]] e [[500]], assegurant tota la zona fàcia al [[reialme dels sueus]], mentre que las fòrças visigotas dirigián la seuna activitat cap a la Lusitània e la Bètica.

Teodoric dirigiguèt totas sas fòrces contra [[Dalmàcia]], que foguèt ocupada ([[489]]) e dintrèt en Itàlia ([[490]]) en véncer [[Odoacre]] e los sieus Eruls en riba del [[Isonzo]], pròche de [[Verona]], e per la segonda vegada en riba del riu [[Adda]]. Teodoric dintrèt a [[Pavia]], ont foguèt atacat pels Eruls jol comandament d'Odoacre ([[490]]) qu'assetjèt la ciutat. Segurament los assetjaires aguèsson exterminat los ostrogòts sens una oportuna intervencion d'Alaric II, qu'obligèt Odoacre a se retirar cap a [[Ravena]] (agost de [[490]]) ont se daissèt assetjar per Teodoric durant tres ans ([[490]]-[[493]]). A partir de [[493]], Odoacre e Teodoric arribèron a un accòrd, en se partejar lo poder. Teodoric dintrèt a Ravena ([[27 de febrièr]]) e i comencèt una breva època de govèrn conjunt, que culminèt amb l'assassinat d'Odoacrw de las pròprias mans de Teodoric (principis de març), que a mai i faguèt tuar la familha, e ordonèt un chaple general per surpresa de las tropas èrulas. Teodoric ja assumiguèt pas lo títol d'Emperaire. Probablament en pagament de l'ajuda prestada pels visigòts, la filha de Teodoric, Tiudigota, se maridèt amb Alaric II (entre e [[490]] e [[495]]), union que donèt un filh nomenat Amalaric (cap a l'an [[500]]).

La tension entre visigòts e francs venguèt creissenta a la debuta del sègle VI, e evidenta en [[504]]. Teodoric lo grand, rei dels ostrogòts, faguèt lo mediator entre lo franc Clodovèu e lo visigòt Alaric II, per evitar la guèrra, en capitar que los dos reis s'entrevistesson en una illa del riu Léger (que marcava la frontièra) pròche [[Amboise (França)|Amboise]]. S'evitèt amb aquò l'esclatament de la guèrra mas la tension se demesiguèt pas.

[[de:Tolosanisches ReichWestgotenreich]]