Marqués de Pombal : Diferéncia entre lei versions

Tenent grands projèctes per son país, temptèt de tractar una patz europèa mas aboquèt. Lo rei [[Joan V de Portugal|Joan V]] non apreciava pas plan Pombal e lo rapelèt a [[Lisbona]], mas aprèp la mòrt del rei, en [[1750]], lo seu filh venguèt rei ([[Josèp Ièr de Portugal|Josèp Ièr]]).

Lo 1èr de novembre de 1755 un [[Tèrratremol 1755|tèrratremol]] de magnitud 8.75 estralhèt Lisbona, provocant d'incendis, d'ondas de mar, de scènas de panicas. TendraI aurà {{formatnum:15000}} mòrts e 85% de las abitacions destuidas, amb lo palais reial, la bibliotèca e sus archius.

Pombal prend sulcòp las causas en man tre que la familha reiala a fugiguèt Lisbona. Tot es fach per tornatornar menar l'òrdre, assanir la vila, conservar los abitants en plaça, far calar los profetasprofètas marrits.

Sustot, foguèt responsable de la reconstruccion de la vila bassa (''a Baixa'') taltala coma òm la coneissísconeis encoraencara avuèi. Faguèt apèl a des d'arquitèctes portugués amb que cerca acèrca d'aplicar los principis de las [[Luses]]: simplicitat, coëréncia e fonctionalitat animan aquel projècte. Las activitats son reagropadas per quartièr. Per s'aparar dels incendis se privilegia l'[[azulejo]] que ten sonsa grandgranda expancionexpansion. S'experimenta solucions de construccions antisismicas.

Aquel eveniment li permetèt, enfin, dins lo domeni politic d'alunhar tots sussos opausants (la noblessa e los jesuitasjesuistas) e d'exerçarexercir un poder absolut. Pendent vint anadasans foguèt l'òme fòrt del país, lo rei [[Josèp Ièr de Portugal|Joseph Ièr]] tenent una personalitat suava. Redrecèt lo país economicament e politicament e li faguèt recobrar son retard.

En diplomacia e economia, contunhèt amb l'aliança britanica, organisètorganizèt la colonizacion de [[Brasil]], estimulèt lo desvolopament de las manufacturas e creèt fòrça monopòlis que la companhiá per la cultura de las vinhas del naut [[Douro]] que reglamenta la produccion del [[Porto (vin)|Porto]].

Luchèt tanben amb acarnament contra los [[jesuista]]s. SuprimètSuprimiguèt l'anciana distincion entre ancians e novèls crestians en aplicacion dempuèi mai de dos sègles. Enebiguèt l'esclavatge en 1761. Sometèt l'[[Inquisicion]] a l'autoritat reiala. D'un biais, se pòt dire que prepara la laïcitat del sègle seguent.

Foguèt tanben a l'origina d'una importanta reforma de l'ensenhament que permetrà al país d'obténer desde quadres e des d'administrators dignes d'un Estat modèrnamodèrne centralizant lo poder al prejudici de la noblessa. Desvolopèt l'universitat de [[Coimbra]]. Metèt en plaça un sistèma de polícia modèrna.