Civilizacion : Diferéncia entre lei versions

Contengut suprimit Contengut apondut
FoxBot (discussion | contribucions)
m robot Ajoute: mwl:Cebelizaçon
Xqbot (discussion | contribucions)
m robot Ajoute: lb:Zivilisatioun; changement de type cosmétique
Linha 1 :
[[ImageFichièr:Manhattan panorama under clouds.jpg|thumb|right|la formacion de ciutats es la caracteristica principala de las civilizacions]]
[[ImageFichièr:ac.parthenon5.jpg|thumb|right|Lo [[Partenon]] d'[[Atenas]], de la [[Grècia Antica]]]]
[[ImageFichièr:Machu-Picchu.jpg|thumbnail|right|Las roïnas de [[Machu Picchu]], de la [[civilizacion inca]]]]
Lo tèrme '''civilizacion''' a una varietat granda de significacions ligadas amb la societat umana. Se'n fa emplec majoritàriament per designar las societats complèxas o avançadas: aquelas que practican l'[[agricultura]] e qu'an una [[division del trabalh]] significativa e una [[densitat de populacion]] pro granda per formar de [[ciutat]]s. Alternativament, "civilizacion" se pòt tanben usar per designar la soma, l'extension o l'avanç de l'[[umanitat]] e dels assolidatges dels umans en totes los òrdre, o la [[cultura]] d'una comunautat determinada. Fin finala, en un sens pus larg, "civilizacion" pòt designar la societat umana mondiala.
 
Lo tèrme ''civilizacion'' ven del [[latin]] ''civis'' 'ciutadan' o 'abitant d'una ciutat', e del sieu adjectiu ''civilis''. En aqueste sens, "civilizat" significava d'èsser un [[ciutadan]], una persona governada per las leis del sieu pòble, ciutat o comunautat.
 
== Caracteristicas d'una civilizacion ==
La civilizacion, coma societat complèxa, possedís de caracteristicas especificas que la distinguisson d'una societat o cultura simpla. Istoricament, las civilizacions an partejat mantuna o totas las caracteristicas seguentas:
* Tecnicas agricòlas per la [[cultura]] intensiva, coma l'emplec de la man d'òbra, lo virament de culturas, e l'irrigacion. Aquò a permés que los agricultors produsiscan mai de [[noiridura]]s que pas los de besonh per a lor subsisténcia immediata.
Linha 17 :
* lo desvolopament de las [[art]]s, sustot de l'[[escritura]].
 
Segon las definicions anterioras, las culturas de la [[Grècia Antica]] son de civilizacions mentre que fòrça culturas dels [[amerindians nòrd-american|amerindians nòrd-americans]]s o son pas. Ça que la, aquesta distincion es pas sempre pro clara. Al nòrd-oèst dels [[Estats Units]], per exemple, l'abondància de [[peis]]ses garantissiá l'excedent alimentari sens lo desvolopament de l'[[agricultura]]; los pòbles s'installèron permanentament, e s'i formèt una ierarquia sociala aital coma l'acumulacion de [[riquesa]] e lo desvolopament de las arts. Per contra, la cultura [[Pueblo]] del sud-oèst nòrd-american desvolopèt l'agricultura avançada, l'irrigacion e las implantacions permanentas comunalas, coma la de [[Taos]]. Malgrat aquò, la cultura Pueblo desvolopèt pas jamai las institucions complèxas que s'assòcian a las civilizacions.
 
Totas las civilizacions, coma de culturas sedentàrias, s'afrontan al problèma de l'esgotament de las ressorsas localas pròplèus als primièrs implantaments. Las civilizacions son inerentament expansivas, e per subreviure, an de besonh aténher las ressorsas essencialas per lor subrevivença cada viatge mai luènh de lor centre. Aital, los teorics dels sistèmas mondials, coma Immanuel Wallerstein,<ref>Wallerstein, Immanuel, ''The Modern World-System, vol. I: Capitalist Agriculture and the Origins of the European World-Economy in the Sixteenth Century'' (Academic Press, 1974); ''The Modern World-System, vòl. II: Mercantilism and the Consolidation of the European World-Economy, 1600-1750'' (Academic Press, 1980), and ''The Modern World-System, vòl. III: The Second Great Expansion of the Capitalist World-Economy, 1730-1840s ', (Academic Press, 1989).</ref> An prepausat que las civilizacions pòdon èsser divididas geograficament entre lo "centre" o "còr", la "semi-periferia" o "interiora", e la "periferia", e en qué lo centre obten las ressorsas basa dels dos autres airals.
 
== Evolucion de las civilizacions ==
L'evolucion de la majoritat de las civilizacions se pòt esquematizar:
* Totas las civilizacions començan amb l'establiment de sistèmas de govèrn per la mantenença dels elèits.
Linha 68 :
[[ko:문명]]
[[la:Civilizatio]]
[[lb:Zivilisatioun]]
[[lt:Civilizacija]]
[[lv:Civilizācija]]