Dál Riata : Diferéncia entre lei versions

[[ImageFichièr:Dalriada.png|right|thumb|200px|Imatge satellit d'[[Escòcia]] e del nòrd d'[[Irlanda]] que mòstra l'airal aproximatiu del Dál Riata.]]

'''Dál Riata''' (tanben '''Dalriada''' o '''Dalriata''') foguèt un reialme [[Gaels|Gaelic]] qu'èra situat a l'encòp sus las còstas oèst de l'[[Escòcia]] actuala e las còstas nòrd de l'[[Irlanda]] actuala, dins los territòris nomenats uèi [[Argyll e Bute]], [[Lochaber]], [[County Antrim]]. La vista tradicionala de Dál Riata coma una colonia irlandesa en [[Escòcia]] foguèt tornar mesa en question sus de basas arqueologicas, mas es pas clar qu'un consensús siaga trapat e los istorians demòran devesits sus lo subjècte. Los abitants de Dál Riata son sovent apelats ''Scots'', del [[latin]] ''scotti'', un mot que ven del bas latin ''scottis'', que ven del mot [[Grèc (lenga)|grèc]] ''σκοτοσ'' que significa "foscor", e que pus tard designarà los "gaelic-parlants", si que non escocés, irlandés o autre. Son tanben sonats [[Gaels]], un terme plan mai clar, o Dál Riatans.

Lo reialme atenhèt son desvolopament maximal jos [[Áedán mac Gabráin]] (574-608), mas son expansion foguèt arrestada a la [[Batalha de Degsastan]] en 603 per [[Æthelfrith de Northumbria]]. De desfachas seriosas en Irlanda e Escòcia al temps de [[DomnBrecc]] (m. 642) acabèron l'edat d'aur del Dál Riata, e lo reialme devenguèt un client de [[Northumbria]], alara assubjectida als [[Pictes]]. I a una brega sus la destinada del reialme al sègle VIII, ont d'unes veson pas de reviscòl del Dal Riata aprèp la longa passa de dominacion estrangièra, d'aprèp 637 fins a a pauc près 750 o 760, alara que d'autres veson una respelida del Dal Riata jos [[Áed Find]] (736-778) e l'usurpacion de la reialtat de [[Fortriu]] per lo Dál Riata, un parelh de generacions pus lèu que lo que n'es creditat abitualament: [[Cináed mac Ailpín]] (800-858). Lo reialme desapareis fins finala a l'[[Edat Viking]].