Espanha : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
Cap resum de modificació |
m Anullacion de las modificacions de 201.83.100.134 (Discussion) vèrs la darrièra version de Synthebot |
||
Linha 1 :
<!--Article redigit en lengadocian-->
<!-- Article redigit en lengadocian -->
{| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="290px" style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|+<font size="+1">''Reino de España'' (castelhan)<br>Reialme d'Espanha (occitan)<br> ''Regne d'Espanya'' (catalan)<br>''Reino de España'' (galèc)<br>''Espainiako Erresuma'' (basc)<br>''Reinu d'España'' (Asturian)</font>
|-
| style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" |
{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0"
|-
| align="center" width="140px" | [[Image:Flag of Spain.svg|140px]]
| align="center" width="140px" | [[Image:Escudo de España.svg|90px]]
|-
| align="center" width="140px" | Bandièra d'Espanha
| align="center" width="140px" | Armas d'Espanha
|}
|-
| align="center" colspan="2" style="border"-bottom:3px solid gray; | <font size="-1">''[[Devisa]] : Plus Ultra''</font>
|-
| [[Lenga|Lengas]] oficialas
| [[castelhan]] (dins tot lo país)<br>[[catalan]]/valencian (en [[Catalonha]], [[Illas Balearas]] e dins la [[Comunitat Valenciana]]); [[galèc]] (en [[Galícia]]); [[basc]] (dins la [[Comunautat Autonòma Basca]] e dins la [[Comunautat Forala de Navarra]]), [[occitan]] (lenga mairala de la Val d'Aran e oficiala en tota Catalonha)
|-
| [[capitala]]<br><small>populacion (an)</small>
| [[Madrid]]<br><small> 3 128 600 abitants ([[2006]])</small>
|-
| align=center colspan=2 | [[Image:EU location ESP.png|290px]]
|-
| [[Lista dels monarcas d'Espanha|Rei]]
| [[Joan Carles I d'Espanha]]
|-
| [[Lista dels primièrs ministres d'Espanha|Primièr ministre]]
| [[José Luis Rodríguez Zapatero]]
|-
| [[Superficia]]
| 504 782 km<sup>2</small></sup>
|-
| [[Populacion]]<br>[[Densitat de populacion|Densitat]]
| 45 116 894 <small>([[2007]])</small><br>79 ab/km<small><sup>2</small></sup>
|-
| [[Moneda]]
| [[Èuro]]
|-
| [[Zòna orària]]
| [[UTC]] +1 (Continent, Balearas, Ceuta e Melilla), [[UTC]] 0 (Canàrias), [[DST]] +1
|-
| [[Imne nacional]] || ''Marcha Real''
|-
|Còde ISO-3166 (Internet) || .es
|-
|Còde telefonic
| 34
|-
|}
'''Espanha''' (en [[castelhan]] ''España'') es un [[país]] de l'[[Euròpa]] del sud-oèst qu'ocupa la màger part de la [[peninsula Iberica]]. Forma un estat ont lo pòble espanhòl a una posicion preeminenta. Confronta [[Portugal]] a l'oèst e [[França]] e [[Andòrra]] al nòrd-èst. Es limitada per l'[[ocean Atlantic]] al nòrd e al sud-oèst e per la [[mar Mediterranèa]] a l'èst e al sud-èst. Tanben ne fa partida l'archipèla african e nòrd-atlantic de las [[illas Canàrias]].
Sa capitala es [[Madrid]].
Lo gentilici es '''espanhòl -òla''' (reg. '''espanhòu -òla''').
Es devesida, dins l'òrdre del mai grand al mai pichon, en [[Comunautats autonòmas d'Espanha|Comunautats autonòmas]], en [[Províncias espanhòlas|províncias]] e en [[comarcas]].
== Comunautats autonòmas (Autonomias) ==
''Article detalhat : [[Comunautats autonòmas d'Espanha]]''
Espanha es devesida en 17 regions, apeladas ''[[Espanha, comunautats autonòmas|comunautats autonòmas]]''. Son de menas d'Estats federats dispausant d'un cèrt gras d'independéncia, quitament se las competéncias acordadas per l'Estat central pòdon variar fòrça e se los tèrmes « independéncia » e « federal » son un pauc tabós. Las comunautats autonòmas son compausadas d'una o mai d'una província. De mai, doas vilas an un estatut especial.
D'eleccions municipalas dins totas las vilas e dins 13 comunautats autonòmas se tenguèron lo [[25 de mai]] de [[2003]]. Las comunautats autonòmas ont se renovelèt los deputats dels parlaments son : [[Comunautat autonòma d'Aragon|Aragon]], las [[Astúrias]], [[Castelha-La Mancha]], [[Castelha e Leon]], [[Extremadura (Espanha)|Extremadura]], [[La Rioja]], [[Comunautat autonòma de Madrid|Madrid]], [[Comunautat autonòma de Múrcia|Múrcia]], [[Comunautat Forala de Navarra|Navarra]] e [[Comunautat autonòma de Valéncia|Valéncia]].
Las 17 comunautats autonòmas<ref>{{es}} [http://www.map.es/enlaces/administraciones_autonomicas.html http://www.map.es/enlaces/administraciones_autonomicas.html]</ref> :
* [[Andalosia]]
* [[Comunautat autonòma d'Aragon|Aragon]]
* [[Astúrias]]
* [[Illas Balearas|Balearas]]
* [[Canàrias]]
* [[Cantàbria]]
* [[Castelha e Leon]]
* [[Castelha-La Mancha]]
* [[Catalonha]]
* [[Extremadura (Espanha)|Extremadura]]
* [[Galícia]]
* [[La Rioja]]
* [[Comunautat autonòma de Madrid|Madrid]]
* [[Comunautat autonòma de Múrcia| Region de Múrcia]]
* [[Comunautat Forala de Navarra|Navarra]]
* [[Comunautat Autonòma Basca]]
* [[Comunautat autonòma de Valéncia|Valéncia]]
''Veire tanben : {{nwl|Províncias d'Espanha}} ~ {{nwl|Lista de las comunautats espanhòlas per superficia}} ~ {{nwl|Lista de las comunautats espanhòlas per populacion}}
== Lengas ==
Las lengas territorialas utilizadas en Espanha an d'estatuts divèrses.
* L'''[[espanhòl]]'' o ''[[castelhan]]'' es la sola lenga oficiala dins tot l'estat. Domina las autras lengas dins un rapòrt de [[diglossia]].
* I a de lengas cooficialas amb l'espanhòl, dins certanas comunautats autonòmas:
**L'''[[occitan]] ([[aranés]])'' dins la [[Val d'Aran]] e tanben, teoricament, dins l'ensems de la [[Generalitat de Catalonha]] (qu'englòba Aran).
**Lo ''[[catalan]]'' dins la [[Generalitat de Catalonha]], lo [[País Valencian]] e las [[illas Balearas]]. Es pas oficial dins de territòris ont es parlat perifericament, coma Aragon ([[Franja de Ponent]]) e la region de Múrcia ([[El Carxe]]).
**Lo ''[[basco]]'' dins la [[Comunautat Autonòma Basca]] e dins la [[Comunautat Forala de Navarra]].
**Lo ''[[galèc]]'' en [[Galícia]]. Es pas oficial en Astúrias, ont es parlat perifericament.
* D'autras lengas an pas cap d'estatut oficial:
**L'''[[aragonés]]'', parlat al nòrd d'[[Aragon]], amb de projèctes regionals de "proteccion" que se son pas gaire concretizats.
**L'''[[asturleonés]]'' (nomenat ''[[asturian]]'' en [[Astúrias]], ''[[leonés]]'' en [[Província de Leon|Leon]] e ''[[mirandés]]'' en [[Portugal]]), amb una "proteccion" parciala per l'asturian en [[Astúrias]].
** L'[[estremeñu]], parlat al nòrd d'[[Extremadura_%28Espanha%29|Extremadura]].
**Lo ''[[berbèr]]'', a [[Mrich|Mrich o Melilla]] (dialècte [[rifenc]]) e amb de traças a las [[illas Canàrias]] (dialècte [[guanche]]).
**L'''[[arabi]]'' a [[Ceuta|Sabta (Ceuta)]].
== Istòria ==
Vejatz tanben:
* [[Empèri colonial espanhòl]].
* [[Guèrra Civila Espanhòla]]
== Geografia ==
[[Image:Espagne carte.png|right|thumb|250px|Mapa d'Espanha]]
''Article detalhat : [[Geografia d'Espanha]]''
Al {{1èr de genièr}} de [[2005]] [http://www.ine.es/inebase/cgi/um?M=%2Ft20%2Fe260%2Fa2005%2F&O=pcaxis&N=&L=0], Espanha compta {{formatnum:44108530}} abitants.
'''Las 15 comunas pus pobladas son''':
#[[Madrid]] 3 155 359
#[[Barcelona]] 1 593 075
#[[Valéncia]] 796 549
#[[Sevilha]] 704 154
#[[Saragossa]] 647 373
#[[Malaga]] 558 287
#[[Múrcia]] 409 810
#[[Las Palmas de Gran Canaria]] 378 628
#[[Palma de Malhòrca]] 375 773
#[[Bilbao]] 353 173
#[[Còrdoa]] 321 164
#[[Valhadolid]] 321 001
#[[Alacant]] 319 380
#[[Vigo]] 293 725
#[[Gijón]] 273 931
'''Las aglomeracions mai grandas son''' (en [[2005]]) :
#[[Madrid]] 5 843 041
#[[Barcelona]] 4 686 701
#[[Valéncia]] 1 623 724
#[[Sevilha]] 1 317 098
#[[Malaga]] 1 074 074
#[[Bilbao]] 947 581
#[[Astúrias]] ([[Gijòn]]-[[Oviedo]]) 855 199
#[[Alacant]] 711 215
#[[Saragossa]] 683 763
#[[Baia de Cadix]] ([[Cadix]]-[[Jerez de la Frontera|Jerez]]) 638 076
#[[Las Palmas de Gran Canaria]] 616 903
#[[Múrcia]] 563 272
[[Image:Spain topo.jpg|thumb|Relèu d'Espanha]]
Espanha compta 8 111 comunas, demest elas, 3 enclavas en territòris estrangièrs : los pòrts de [[Ceuta]] e [[Melilla]] adorsadas a [[Marròc]]; e [[Llívia]] dins los [[Pirenèus Orientals]] ([[Catalonha Nòrd]]). De contencioses d'importàncias divèrsas pertocant la sobeiranetat de las Illas [[Chafarinas]], [[Peñón de Alhucemas]], [[Peñón de Vélez de la Gomera]] e — pus recentament — l'[[illòt Perejil]] an refregit las relacions entre Marròc e lo Reialme d'Espanha. D'autra part, Espanha revendica lo ròc de [[Gibartar]].
'''Frontièras d'Espanha''' :
*[[Andòrra]] : 65 km
*[[França]] : 623 km
*[[Gibartar]] : 1,2 km
*[[Portugal]] : 1 214 km
*[[Marròc]] : 15,9 km
Mai d'un [[flume]] travèrsa Espanha; demest eles, [[Minho]], [[Douro]], [[Èbre]], lo [[Tage]], [[Guadalquivir]], [[Guadiana]], [[Júcar]] e [[Segura]] ; son relèu en planòls nombroses li balha fòrça flumes costièrs, per exemple la fòrça istorica [[Bidassoa]].
== Politica ==
== Economia ==
''Article detalhat : [[Economia d'Espanha]].''
== Ligams ==
{{Commons|Spain|Espanha}}
*[http://www.colegiosaofrancisco.com.br/novo/america_espanhola/america_espanhola_menu.html America Espanhòla]
*[http://www.casareal.es Casa Real de España]
==Nòtas==
<references />
{{Païses d'Euròpa (COE)}}
[[categoria:Espanha|*]]
{{Ligam AdQ|ia}}
{{Ligam AdQ|vi}}
{{Ligam AdQ|nah}}
[[af:Spanje]]
[[als:Spanien]]
[[am:እስፓንያ]]
[[an:España]]
[[ang:Spēonland]]
[[ar:إسبانيا]]
[[arc:ܐܣܦܢܝܐ]]
[[ast:España]]
[[ay:Ispaña]]
[[az:İspaniya]]
[[bar:Spanien]]
[[bat-smg:Ėspanėjė]]
[[bcl:Espanya]]
[[be:Іспанія]]
[[be-x-old:Гішпанія]]
[[bg:Испания]]
[[bi:Spain]]
[[bn:স্পেন]]
[[bo:སི་ཕན་ཉི་ཡ]]
[[bpy:স্পেন]]
[[br:Spagn]]
[[bs:Španija]]
[[ca:Espanya]]
[[cbk-zam:España]]
[[ce:Испани]]
[[ceb:Espanya]]
[[ch:España]]
[[co:Spagna]]
[[crh:İspaniya]]
[[cs:Španělsko]]
[[csb:Szpańskô]]
[[cu:Їспані́ꙗ]]
[[cv:Испани]]
[[cy:Sbaen]]
[[da:Spanien]]
[[de:Spanien]]
[[diq:İspanya]]
[[dsb:Špańska]]
[[dv:އިސްޕެއިން]]
[[dz:སིཔཱེན་]]
[[el:Ισπανία]]
[[en:Spain]]
[[eo:Hispanio]]
[[es:España]]
[[et:Hispaania]]
[[eu:Espainia]]
[[ext:España]]
[[fa:اسپانیا]]
[[fi:Espanja]]
[[fiu-vro:Hispaania]]
[[fo:Spania]]
[[fr:Espagne]]
[[frp:Èspagne]]
[[fur:Spagne]]
[[fy:Spanje]]
[[ga:An Spáinn]]
[[gd:An Spàinn]]
[[gl:España]]
[[gn:Epaña]]
[[got:𐌷𐌴𐌹𐍃𐍀𐌰𐌽𐌾𐌰]]
[[gu:સ્પેઇન]]
[[gv:Yn Spaainey]]
[[hak:Sî-pân-ngà]]
[[haw:Sepania]]
[[he:ספרד]]
[[hi:स्पेन]]
[[hr:Španjolska]]
[[hsb:Španiska]]
[[ht:Espay]]
[[hu:Spanyolország]]
[[hy:Իսպանիա]]
[[ia:Espania]]
[[id:Spanyol]]
[[ie:Hispania]]
[[ilo:Espania]]
[[io:Hispania]]
[[is:Spánn]]
[[it:Spagna]]
[[iu:ᓯᐸᐃᓐ/sipain]]
[[ja:スペイン]]
[[jbo:sangu'e]]
[[jv:Spanyol]]
[[ka:ესპანეთი]]
[[kab:Spanya]]
[[kg:Espania]]
[[kk:Испания]]
[[ko:스페인]]
[[ks:Spēna]]
[[ku:Spanya]]
[[kv:Испания]]
[[kw:Spayn]]
[[ky:Испания]]
[[la:Hispania]]
[[lad:Espanya]]
[[lb:Spuenien]]
[[li:Spanje]]
[[lij:Spagna]]
[[ln:Espania]]
[[lt:Ispanija]]
[[lv:Spānija]]
[[mg:Espaina]]
[[mi:Pāniora]]
[[mk:Шпанија]]
[[ml:സ്പെയിന്]]
[[mn:Испани]]
[[mr:स्पेन]]
[[ms:Sepanyol]]
[[mt:Spanja]]
[[mzn:اسپانیا]]
[[na:Pain]]
[[nah:Caxtillān]]
[[nap:Spagna]]
[[nds:Spanien]]
[[nds-nl:Spanje]]
[[ne:स्पेन]]
[[new:स्पेन]]
[[nl:Spanje]]
[[nn:Spania]]
[[no:Spania]]
[[nov:Spania]]
[[nrm:Espangne]]
[[nv:Dibé bikéyah]]
[[os:Испани]]
[[pam:Espanya]]
[[pl:Hiszpania]]
[[pms:Spagna]]
[[ps:اسپانيا]]
[[pt:Espanha]]
[[qu:Ispaña]]
[[rm:Spagna]]
[[rmy:Spaniya]]
[[ro:Spania]]
[[roa-rup:Ispania]]
[[ru:Испания]]
[[rw:Espanye]]
[[sa:स्पेन]]
[[sc:Ispagna]]
[[scn:Spagna]]
[[sco:Spain]]
[[se:Spánia]]
[[sh:Španija]]
[[simple:Spain]]
[[sk:Španielsko]]
[[sl:Španija]]
[[sm:Spania]]
[[sq:Spanja]]
[[sr:Шпанија]]
[[ss:Sipeyini]]
[[st:Spain]]
[[sv:Spanien]]
[[sw:Hispania]]
[[szl:Hišpańijo]]
[[ta:ஸ்பெயின்]]
[[te:స్పెయిన్]]
[[tet:España]]
[[tg:Испониё]]
[[th:ประเทศสเปน]]
[[tl:Espanya]]
[[to:Sepeni]]
[[tpi:Spen]]
[[tr:İspanya]]
[[ts:Spaniya]]
[[ty:Paniora]]
[[udm:Испания]]
[[uk:Іспанія]]
[[ur:ہسپانیہ]]
[[uz:Ispaniya]]
[[vec:Spagna]]
[[vi:Tây Ban Nha]]
[[vls:Spanje]]
[[vo:Spanyän]]
[[war:Espanya]]
[[wo:Ispaañ]]
[[wuu:西班牙]]
[[yi:שפאניע]]
[[yo:Spain]]
[[zea:Spanje]]
[[zh:西班牙]]
[[zh-classical:西班牙]]
[[zh-min-nan:Se-pan-gâ]]
[[zh-yue:西班牙]]
|