Familha (parentèla) : Diferéncia entre lei versions

Contengut suprimit Contengut apondut
Argenç (discussion | contribucions)
Argenç (discussion | contribucions)
Cap resum de modificació
Linha 7 :
=== Lo linhatge, lo clan e la tribü ===
 
Tres tèrmes de basa permèton de definir lei diferents sistèmas de parentat presents dins la màger part dei societats : lo [[linhatge]], lo [[clan]] e la [[tribü]]. Lo linhatge es lo grop d'individús que descendon d'un meteis rèire comun. De còps, un linhatge pòupòt èsser despartit entre de brancas multiplas e, dins certanei societats, pòupòt èsser fòrça estendut. Per exemple, es possible de remontar fins a la 8{{a}}, la 9{{a}} ò la 10{{a}} generacion e conéisser fòrça collateraus dins leis autrei brancas d'un meteis linhatge.
 
Lo clan es un grop d'individús que dison descendre d'un meteis rèire comun e mai s'es pas possible d'identificar tota l'aubre genealogic. Dins certanei cas, l'existéncia d'aqueu rèire es fòrça ipotetica ([[eròi]] [[legenda|legendari]], [[dieu]]...). Aqueleis individús son generalament liats entre elei per de tradicions comunas (rites, [[tabó|tabós]], restriccions alimentàrias...) ò per de simbòls comuns ([[patronim]], [[totèm]], [[Tomba|sepultura]] comuna...).
Linha 39 :
=== Lei foncions de basa dau maridatge ===
 
Lo maridatge a per foncion fondamentala de liar dos linhatges ò doas familhas qu'an pas de liames. Dins la màger dei societats, es la [[Femna|frema]] qu'assegura la liason entre aquelei doas familhas ò aquelei dos linhatges. Tèn lo ròtle de liame sociau que recampa dins una meteissa societat lei linhatges diferents. PòuPòt alora èsser l'objècte de cambis, d'una maniera quasi identica a la [[moneda]] dins lei rapòrts economics. Dins lei societats que practican aquelei cambis, cambiar de fremas permet d'entretenir de rapòrts sociaus coma cambiar de sòus permet de mantenir de relacions economicas. Dins mai d'una region, un cambi de fremas pòupòt egalament èsser compensat per un cambi de bens.
 
Dins aquelei societats, lo ròtle de la frema es donc liat a l'exogamia. L'[[òme]] es obligat de trobar una companha dins un linhatge exterior per establir de rapòrts amb d'autrei linhatges. Aquò permet tanben de respòndre au tabó de l'incèste. D'efiech, l'[[exogamia]] permet pas totjorn de protegir leis èssers umans còntra lei problemas causats per la consanguinitat. En revènge, permet d'establir de liames de solidaritat amb au mens un autre linhatge.
Linha 73 :
La familha « indivisa » (ò familha « estenduda ») comprèn dos grands, seis enfants maridats e sei [[Felen|felens]] eissits d'aqueleis unions. Totei aquelei gents vivon ensemble per oposicion a la « parentèla » qu'es lo grop dei gents liats entre elei per lo sang. Lo « grop domestic » designa l'ensemble constituit per la familha indivisa e per lei domestics eventuaus que vivon dins la familha. La familha « soca » es pus reducha. Comprèn tres a quatre generacions mai amb un pareu unic a cada generacion. Dins aqueu sistèma, la màger part deis enfants maridats quitan l'ostau familhau. Enfin, la familha conjugala es la pus pichona. Modèl predominant en Occitània, es compausada dei parents e deis enfants pas encara maridats.
 
Dins lo premier cas, la familha es nombrosa car pòupòt aisament contenir un vintenau d'individús. Lei dos grands li son unics. Dins lei generacions seguentas, lei parents son d'enfants dei grands qu'an agut d'enfants. A cada generacion, mai d'un individú ocupa donc una meteissa posicion de paire, de maire, d'oncle ò de tanta. Dins la darriera, totei leis enfants son tanben fraires, sòrres, cosins, nebòts ò felens d'un autre membre de la familha. Dins un tau quadre, la familha conjugala presentada dins lo tresen cas existís gaire. D'efiech, lei liames d'un enfant amb son paire son quasi identics amb aqueleis entretenguts amb son [[oncle]]. De mai, si lei generacions si cavaucan, es possible d'observar de situacions onte leis enfants de la tresena e de la quatrena generacion ocupan de posicions similaras au sen de la familha.
 
Una autra caracteristica de la familha indivisa es sa continuitat. Gràcias a son nombre, pòupòt perdre quauquei membres sensa disparéisser. La situacion es identica s'una branca decidís de quitar l'ostau : lo grop serà demenit mai sa subrevida dirècta serà pas menaçada. Pasmens, la [[mòrt]] dei grands pòupòt pausar de problemas. D'efiech, es lo problema fondamentau d'aqueu tipe de familhas. A lor disparicion, lei diferentei brancas pòdon decidir de venir independentas, çò que causa la separacion dau grop. Dins aquò, es tanben possible que l'ainat sieche reconegut coma « patriarca » ò « matriarca ». Dins aqueu cas, pòupòt tenir lo ròtle d'autoritat ocupat per lei grands e mantenir l'unitat de la familha. Lei doas autrei tipes de familha presentan pas de solucion de continuitat. En particular, la familha conjugala si forma per lo maridatge dei parents e si complèta amb la naissença deis enfants. Si desagrega amb lo maridatge deis enfants e disparéis a la [[mòrt]] d'un dei dos espós.
 
=== Lo patrimòni e lei liames afectius ===
 
Lo « patrimòni » es un ben transmissible per lei parents ais enfants. Basa economica de la familha, permet d'assegurar sa subrevida e sa possession e sa gestion son normalament fisadas ai grands dins la familha indivisa e dins la familha soca. Aquò es normalament fòrça important dins lei mitans païsans, artesans e [[Borgesiá|borgés]]. La continuitat de la familha indivisa e la partença de la màger part deis enfants maridats permèton d'assegurar l'unitat e la continuitat d'aqueu patrimòni<ref>Aquelei familhas son consideradas coma d'unitats de produccion e de consumacion.</ref>. En revènge, dins lei familhas conjugalas, es puslèu l'activitat dei parents que permet d'obtenir lei revenguts necessaris au foncionament ordinari de la cellula familiala<ref>Aquelei familhas son unicament consideradas coma d'unitats de consumacion.</ref>. La continuitat de la familha i es pauc importanta car cada membre adulte es capable de trabalhar. Per aquò, la mobilitat pòupòt èsser un aspècte important.
 
Dins una familha conjugala, lei liames d'afeccion son normalament importants. D'efiech, dins lei país onte leis espós pòdon liurament si chausir, la fondacion d'una familha es basada sus de liames d'aqueu tipe. Puei, aqueu liame afectiu s'estend ais enfants. Dins lei familahs indivisas, aquelei liames son, en revènge, sovent pauc desvolopats en causa de l'autonòmia febla dau pareu dins una tala estructura. De mai, l'amor es pas sovent a l'origina d'un maridatge. En plaça, si tròban de consideracions foncionalas coma la cèrca d'una fòrça de trabalh ò d'una extension dau patrimòni. La centralizacion de l'autoritat entre lei mans dau patriarca ò de la matriarca accentua sovent aqueu fenomèn. De mai, dins un sistèma de familha indivisa, l'educacion es donc una carga dei grands e dau rèsta dau grop familhau. Coma leis enfants son nombrós, lor socializacion es collectiva. Totei leis adultes, compres lei [[Domesticitat|domestics]] eventuaus, educan totei leis enfants e lei grands son lo darrier recors de l'autoritat. L'educacion essent fondada sus un rapòrt sociau collectiu, l'afeccion es pas necessària. La situacion es, de segur, totalament opausada dins la familha conjugala. L'autoritat e l'educacion li son individualizadas e fondadas sus l'afeccion.
 
Entre aquelei doas situacions, la familha soca es dins una posicion intermediària. Coma la familha indivisa, lo patrimòni es sa basa economica e lei logicas afectivas dèvon donc normalament pas èsser importantas. Pasmens, en causa dau nombre de membres pus pichon, l'[[educacion]] collectiva es pas possible. Lo rapòrt paire-enfant li es donc important. Dins aquò, es tanben lo cas per lo rapòrt grand-felen. La posicion dau [[paire]] li es donc ambigua. D'una maniera simetrica, pòupòt i aver de questions similaras a prepaus de la relacion entre la maire e seis enfants, la grand e sei felens e la granda e sa nòra<ref>Dins l'ipotèsi d'una familha de tipe patriarcala. Dins un sistèma matriarcau, lei meteissei problemas s'obsèrvan amb d'adaptacions per tradurre la posicion dei diferents [[sèxe]]s.</ref>. Lei familhas soca son donc sovent l'objècte de tensions importantas (conflicte economic entre lei grands que tènon lo patrimòni e lei parents qu'asseguran lo trabalh efectiu, conflictes sus l'educacion deis enfants...). Son generalament compensadas per lo respècte de nòrmas estrictas de [[disciplina]].
 
=== Lei foncions dei diferents tipes de familha ===
 
Cada tipe de familha es capable de cumplir certanei foncions. Gràcias a son nombre, la familha indivisa es aquela que ne'n realiza lo maximom. D'efiech, pòupòt protegir pus aisament seis enfants còntra lei menaças exterioras, assegurar l'educacion de sei membres gràcias a l'observacion dau ròtle tengut per cada [[adult|adulte]]<ref>L'educacion complèta deis enfants pÚupòt èsser diferenta de l'instruccion.</ref> e metre en plaça lei lesers necessaris a cada generacion. Au bot opausat de l'espèctre familhau, la familha conjugauconjugala es capablecapabla de realizar un nombre limitat de pretzfachs. Aquò necessita donc la creacion d'institucions particularas per educar leis enfants ([[escòla]]...), per assegurar lei lesers necessaris ais enfants e ais enfants e per protegir lei diferents membres.
 
Dins la societat occitana tradicionala onte la familha conjugala es venguda la nòrma, lo paire es generalament encargat de trabalhar e la maire s'ocupa de la gestion de l'ostau e de l'educacion deis enfants. Lo paire es alora la figura d'autoritat e la maire la figura de l'afeccion. Pasmens, dempuei la fin dau sègle XX, aquelei ròtles classics conoisson d'evolucions amb l'extension progressiva dau trabalh dei fremas (sovent una necessitat per assegurar de revenguts sufisents a la familha). De mai, dins certanei cas, la maire aquista una posicion d'autoritat au sen de la familha en causa de son ròtle dins la gestion de l'ostau e de l'educacion de l'ostau. Dins aquela mena de « matriarcat », lo paire pòupòt alora ocupar la figura de la comprenença e de l'afeccion.
 
Dins fòrça societats modèrnas, si fau egalament nòtar l'aumentacion dau nombre de familhas recompausadas e de parents celibataris<ref>La situacion de parent celibatari es generalament provisòria. Per aquela rason, aqueu modèl es considerat coma una variacion de la familha conjugala.</ref>. Aquò es una consequéncia de l'aumentacion dau nombre dau divòrci. Entraïna de variacions de la familha conjugala causada per l'abséncia d'un parent e per la preséncia eventuala d'un autre adulte. L'autoritat li es generalament gardada per lo parent originau e lei rapòrts amb l'autre adulte varian generalament entre l'[[afeccion]] e l'[[agressivitat]]. En revènge, dempuei la fin dau sègle XX, la legalizacion progressiva dau maridatge omosexuau s'es globalament inscricha dins lo quadre dau modèl familhau tradicionau amb un parent que tèn la figura de l'autoritat e un autre aquela de l'afeccion.
Linha 95 :
== Familha, parentat e societat ==
 
Lei relacions entre leis estructuras familialas e leis estructuras socialas globalas pòdon èsser fòrça variadas. En particular, es una error de considerar que l'industrializacion entraïna lo desvolopament de la familha conjugala. Pasmens, d'una maniera generala, pòupòt s'observar quauquei trachs pus frequents. Dins lei societats tribalas, la familha conjugala es sovent la nòrma mai s'intègra dins un sistèma de parentat fòrt. L'unitat familiala pòupòt ansin èsser descricha coma una unitat restrenha integrada dins un sistèma de parentat estenduda. Dins lei mitans paisans e artesanaus, generalament caracterizats per una confusion entre la cellula de produccion e la cellula de consumacion, la familha indivisa e la familha soca es relativament importanta. Enfin, dins lei societats industrialas e urbanas, la familha conjugala es fòrça comuna. Es sovent acompanhada per un sistèma de parentat feble. Pasmens, aquelei trachs frequents son l'objècte de fòrça adaptacions. Per exemple, dins la societat occitana, lei pareus joves pòdon demorar dins l'ostau dei parents durant d'annadas, especialament dins lei familhas borgesas e obrieras. La proximitat de grands ò de parents (per gardar leis enfants, mantenir un contacte afectiu...) es tanben un paramètre important dins la chausida d'un trabalh.
 
La familha permet tanben de definir l'estatut sociau de seis individús. Un còp de mai, aquela definicion varia fòrça segon lo modèl familhau en vigor. Per la familha indivisa, l'estatut sociau globau deis individús es comandat per l'estatut de la familha ela meteissa. En revènge, dins la familha conjugala, es determinada per l'estatut dau parent que trabalha (pus generalament lo paire). A sa naissença, leis enfants i an generalament l'estatut d'aqueu parent. Pasmens, coma dèvon intrar dins d'estructuras situadas en defòra de la familha per l'educacion ò lei lesers, dèvon rapidament aquistar un autre estatut dins aquelei quadres. Puei, quand quitan la familha, son obligats d'aquistar un estatut novèu a partir de lor trabalh ò de lor maridatge. Aquela tension entre la seguretat intèrna a la familha e l'inseguretat e la conquista d'un estatut a l'exterior marca fòrça leis adolescents. Dins aquò, li permet egalament d'aprendre a rompre sei liames amb sa familha d'origina e explica l'importància de la « civilizacion dei joves » dins aqueu tipe de societat.