Nacionalisme : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
m Wikipedia python library |
Cap resum de modificació Balisa : Liens d’homonymie |
||
Linha 1 :
{{1000 fondamentals}}
Lo '''nacionalisme''' es una doctrina [[politica]] que legitima l'existéncia d'una [[nacion]] per cada [[pòble]]. Eiretiera dau sentiment d'apartenància a una comunautat exprimit per mai d'un èsser uman durant l'[[istòria]], es aparegut a partir de la fin de l'[[Edat Mejana]] amb l'establiment de liames dirèctes entre lo [[sobeiranetat|sobeiran]], pauc a pauc remplaçat per l'[[Estat]], e cada individú d'una comunautat donada. Venguèt un aspècte important de la [[politica]] internacionala durant lo sègle XVIII en [[Euròpa]] avans de se difusar dins lo rèsta dau monde.
Es una [[ideologia]] proteïfòrma qu'es estructurada a l'entorn de dos principis diferents. Lo premier es basat sus lo concèpte d'[[Estat-nacion]], una entitat [[politica]] [[Independéncia|independenta]] e [[sobeiranetat|sobeirana]] centrat sus un pòble donat. Importanta dempuei lo sègle XIX, aquela idèa foguèt a l'origina de la formacion de la màger part deis [[Estat]]s actuaus, especialament amb la desintegracion deis empèris [[feudalisme|feudaus]] e [[colonialisme|coloniaus]]. Lo segond es basat sus una vision mitica e [[tradicion]]alista de l'Estat e dei valors aguent permés sa grandor. Sovent pròche dau [[conservatisme]], pòu menar a la [[xenofobia]], au [[racisme]] e a la [[reaccion (politica)|reaccion]].
Dins totei lei cas, lo nacionalisme es sovent considerat amb un sentiment mesfisant car es a l'origina de mai d'una [[guèrra]]. D'efiech, la formacion d'un [[Estat-nacion]] es en partida un procès guerrier que necessita de conquistar e de protegir un territòri donat còntra leis ambicions deis Estats vesins. De mai, es necessari d'unificar la populacion d'aquelei regions a l'entorn d'elements politics, culturaus e economics comuns.
== Istòria ==
=== Lei premícias dau nacionalisme ===
De premícias dau nacionalisme existiguèron durant de periòdes vièlhs de l'[[istòria]] coma l'[[Antiquitat]] o l'[[Edat Mejana]]. Son de manifestacions d'un sentiment d'apartenéncia a una comunautat [[politica]] o morala. Per exemple, foguèt lo cas en [[Grècia antica|Grècia]] onte lei [[ciutat-estat|ciutats-estats]] de la region avián un sentiment d'unitat [[cultura]]la en fàcia dei « barbars » que parlavan pas lo [[grèc]]. Un autre exemple caracteristic d'aqueu fenomèn foguèt l'union dei pòbles [[cèlta]]s de [[Granda Bretanha]] per resistir a l'invasion dei Saxons e deis Angles après la casuda de l'[[Empèri Roman]] ai sègles V e VI<ref>Aquela union foguèt celebrada per l'aparicion de la [[legenda]] dau [[rèi Artús]]. Pasmens, en realitat, aquela union foguèt pas totala.</ref>. En [[Occitània]], se pòu citar lo cas de [[Ramon VI de Tolosa]] que menacèt d'execucion totei lei ''« gents de [[occitan|nòstra lenga]] »'' qu'ajudavan lei [[Crosada|Crosats]].
Pasmens, veire un nacionalisme dins aquelei manifestacions es considerat coma un [[anacronisme]] per leis [[istòria|istorians]]. D'efiech, lei limits dins lei comunicacions laissavan sovent una autonòmia importanta ai pòbles somés au poder d'un pòble pus poderós. Per exemple, en [[Iran|Pèrsia]], l'[[Empèri Aquemenida]] poguèt unificar un territòri fòrça estendut gràcias a de mesuras permetent ai populacions dei país conquistats de gardar la gestion d'una partida de seis afaires. De mai, l'unitat dei comunautats dau periòde èra generalament incomplèta coma lo mòstra la chausida de [[Tebas (Grècia)|Tebas]] de sostenir [[Iran|Pèrsia]] durant lei [[Guèrras Medicas]]<ref>Avans lei [[Guèrras Medicas]], lei [[ciutat-estat|ciutats-estats]] [[Grècia antica|grègas]] situadas en [[Anatolia]] avián acceptat sensa dificultat majora la dominacion [[Iran|pèrsa]] durant 50 ans.</ref>.
=== Lo nacionalisme modèrne ===
==== L'aparicion de l'Estat-nacion ====
La premiera basa dau nacionalisme modèrne, l'[[Estat-nacion]], s'es desvolopada amb la mesa en plaça d'[[Estat]]s [[centralisme|centralizats]] engatjats dins un procès d'unificacion territòriala, [[economia|economica]] e [[cultura]]la a partir de la fin de l'[[Edat Mejana]]. [[Euròpa]] foguèt lo luòc privilegiat d'aquela evolucion. D'efiech, la [[Guèrra de Cent Ans]] (1337-1453) favorizèt l'emergéncia de sentiments d'[[vassalitat|aleujança]] dirècta entre lo [[sobeiranetat|sobeiran]] e sei subjèctes en [[França]], en [[Anglatèrra]] e en [[Castelha]]. Aqueu liame venguèt inicialament se subrepausar ais autreis aleujanças eissidas de la [[feudalitat]] ([[senhoriá|senhor]], [[Glèisa Catolica|Glèisa]]...) mai creèt pauc a pauc una relacion entre lo sobeiran – pauc a pauc remplaçat per l'[[Estat]] – e leis abitants d'un país donat<ref>Aquela transformacion progressiva es illustrada per la devisa dau [[ministre]] [[França|francés]] [[Jean-Baptiste Colbert]] (1619-1683). Artesan major de la politica de [[Loís XIV de França|Loís XIV]], adoptèt la devisa ''« Pro rege, saepe, pro patria semper »'' (« Per lo rèi sovent, per la patria totjorn ») que mòstra l'aparicion d'un concèpte d'[[Estat]] superior a la persona dau rèi.</ref>.
L'aparicion de l'Estat-nacion modèrne se debanèt durant lo sègle XVIII coma consequéncia deis idèas emesas durant la [[Restauracion Anglesa de 1689]], la [[Guèrra d'Independéncia deis Estats Units d'America]] (1775-1783) e, subretot, la [[Revolucion Francesa]] (1789-1799). D'efiech, aguent abolit la [[monarquiá]] [[tradicion]]ala, lei [[revolucion]]aris [[França|francés]] deguèron trobar d'arguments novèus per mantenir l'unitat de [[França]] e mobilizar lei ressorsas necessàrias ai guèrras revolucionàrias. Durant aqueu procès, foguèron clarament afiermats lei principis de l'Estat-nacion coma entitat [[independéncia|independenta]] e [[sobeiranetat|sobeirana]] organizada a l'entorn d'un pòble unificat<ref>Aquò marquèt lo començament d'una politica activa per impausar lo [[francés]] coma la [[lenga]] unica dau territòri [[França|francés]].</ref>. Puei, amb lo succès deis [[armada]]s [[França|francesas]], aqueu nacionalisme primitiu se difusèt dins lo rèsta d'[[Euròpa]] au sègle XIX. Au sègle XX, l'amplor dau fenomèn venguèt mondiala amb la [[colonizacion]].
==== Lei movements de liberacion nacionala ====
Lo premier aspècte dau nacionalisme modèrne es lo liame estrech establit entre un pòble e son [[drech]] a l'[[autodeterminacion]]. Ansin, durant lei sègles XIX e XX, lo nacionalisme foguèt a l'origina de la formacion de mai d'un movement de liberacion nacionala dins lei [[colonialisme|colonias]] o dins leis empèris eissits de l'[[Edat Mejana]] coma [[Àustria-Ongria]], l'[[Empèri Rus]] o l'[[Empèri Otoman]]. Visible durant lei [[guèrras napoleonencas]], lo fenomèn venguèt un element centrau de la [[politica]] [[Euròpa|europèa]] a partir de 1848. Dins leis empèris coloniaus, se pòdon destriar dos movements ben distints. Lo premier dura de la fin dau sègle XVIII au començament dau sègle XIX e mena a l'independéncia deis [[USA|Estats Units]] e de la màger part dei colonias [[America dau Sud|sud-americanas]]. Lo segond se debanèt après la [[Segonda Guèrra Mondiala]] e s'acabèt per la disparicion deis empèris coloniaus europèus conquistats a la fin dau sègle XIX.
Aqueu tipe de nacionalisme entraïnèt l'aparicion de movements particulars, çò que menèt a la defincion de concèptes especifics :
* lo nacionalisme [[cultura]]u designa lei movements qu'encoratjan l'estudi de la [[lenga]] e la produccion [[literatura|literària]] e [[art]]istica d'una comunautat.
* lo nacionalisme [[politica|politic]] designa la revendicacion de [[drech]]s politics particulars e, de còps, l'[[independéncia]]. Leis organizacions que sostènon aquelei demandas son sovent dei movements aguent permés d'estructurar lo nacionalisme culturau.
* lo nacionalisme [[economia|economic]] es un corrent pus rar que promòu una accion per favorizar d'interès economics donats. Es sovent utilizat dins lo quadre de boicòt o de movements destinats a sostenir lo teissut economic d'una comunautat.
Segon lei periòdes e lei luòcs, aquelei nacionalismes se mesclèron amb d'[[ideologia]]s pus largas coma lo [[comunisme]] (especialament lo [[marxisme]]), lo [[liberalisme]], lo [[faissisme]] o de movements politics tradicionaus basats sus l'apartenància a un grop [[etnia|etnic]] o [[religion|religiós]].
==== Lo nacionalisme reaccionari ====
Lo nacionalisme [[reaccion (politica)|reaccionari]] es lo segond aspècte principau dau nacionalisme modèrne. Se desvolopa generalament dins leis [[Estat]]s que son unificats dempuei lòngtemps. Es basat sus una volontat de defendre e de protegir lei valors [[tradicion]]alas (sovent la [[familha]], lo territòri e lei rèires) de l'Estat considerat. Dins mai d'un cas, es sostengut per l'existéncia d'una [[istòria]], mai o mens [[mitologia|mitica]], qu'establís la lista dei valors e dei racòntes aguent fondat la grandor de la [[nacion]].
Aqueu nacionalisme es dich [[reaccion (politica)|reaccionari]] car es opausat, e de còps ostil, ai cambiaments importants. Dins de cas extrèms, pòu menar a la formacion de movements [[xenofobia|xenofòbs]], [[racisme|racista]]s o opausats a d'evolucions socialas importantas. Aquela forma de nacionalisme es condamnada per mai d'un corrent politic car es accusat d'entraïnar de [[guèrra|conflictes]] illegitims entre pòbles. En particular, la [[Premiera Guèrra Mondiala]] es considerat coma l'illustracion d'aqueu perilh.
== Criticas dau nacionalisme ==
=== Criticas politicas ===
Lo nacionalisme es l'objècte de criticas de part de mai d'un autre corrent [[politica|politic]]. Per lei [[marxisme|marxismes]], èra una etapa normala dau desvolopament dei societats umanas. Pasmens, èra tanben necessari de lo despassar car lo combat còntra la [[borgesiá]] necessitavan l'union de la [[proletariat|classa obriera]] de totei lei [[país]] [[capitalisme|capitalistas]]. Aquò menèt a la publicacion d'un nombre important d'estudis sus lo nacionalisme e sa difusion mai lei [[marxisme|marxistas]] foguèron finalament pas capables de s'opausar au fenomèn.
Lei movements [[socialisme|socialistas]] s'opausèron tanben ai formas reaccionàrias dau nacionalisme e mantenguèron l'idèa d'una union dei pòbles. L'[[afaire Dreyfus]] es un exemple d'aquela evolucion. Aquò menèt a un destriament entre lo nacionalisme « ideologic » au servici dau poder e lo nacionalisme « naturau » qu'èra lo sentiment d'apartenància a una comunautat donada. Ansin, dins aqueu quadre, se l'[[internacionalisme]] [[marxisme|marxista]] demorèt l'objectiu d'agantar, lo [[patriotisme]] èra pas condamnat. Pasmens, coma lei marxistas, lei [[socialisme|socialistas]] poguèron pas empedir lo desvolopament dau nacionalisme reaccionari.
Pus recentament, lo nacionalisme es criticat per lei [[federalisme|federalistas]] [[Euròpa|europèus]] que lo considèran coma un obstacle a la construccion de l'[[Union Europèa]].
=== Criticas istoricas ===
Lo nacionalisme es tanben criticat per son ròtle dins l'entraïnament de mai d'un conflicte murtrier. D'efiech, l'afrontament entre de nacionalismes opausats pòu menar a de tensions [[diplomacia|diplomaticas]] importantas. Lo [[continent]] [[Euròpa|europèu]] deis ans 1848-1914 es un exemple d'exacerbacion dei sentiments nacionalistas que degenerèt, après divèrsei crisis internacionalas e guèrras regionalas, en un conflicte generalizat entre grandei poissanças.
Una autra critica dau nacionalisme es son ròtle dins l'emergéncia de mai d'un movement xenofòb o [[racisme|racista]]. Aqueu fenomèn es aparegut amb l'[[afaire Dreyfus]] que placèt lo nacionalisme dins lei valors de la drecha<ref>Existís de movements nacionalistas de senèstra mai, levat de quauqueis excepcions, an una influéncia marginala.</ref>.
== Liames intèrnes ==
<div style="-moz-column-count:3; column-count:3;">
* [[Civilizacion]].
* [[Cultura]].
* [[Estat]].
* [[Etnia]].
* [[Federalisme]].
* [[Imperialisme]].
* [[Lenga]].
* [[Independéncia]].
* [[Internacionalisme]].
* [[Nacion]].
* [[Nacionalisme occitan]].
* [[Pòble]].
* [[Racisme]].
* [[Sobeiranetat]].
</div>
== Bibliografia ==
* '''(fr)''' Mikael Bodlore-Penlaez, ''Atlas des nations sans État - Peuples minoritaires en quête de reconnaissance'', Yoran Embanner, 2010.
* '''(fr)''' Ernest Gellner, ''Nations et nationalisme'', Seuil, 1989.
* '''(fr)''' Raoul Girardet, ''Nationalismes et nation'', Complexe, 1996.
* '''(fr)''' Eric Hobsbawm, ''Nations et nationalisme depuis 1780 : programme, mythe, réalité'', Gallimard, 1992.
* '''(fr)''' Bernard Michel, ''Nations et nationalismes en Europe centrale : XIXe – XXe siècle'', Aubier, 1995.
* '''(fr)''' Gérard Noiriel, ''Immigration, antisémitisme et racisme en France : (XIXe – XXe siècle) Discours publics, humiliations privées'', Hachette, 2009.
* '''(fr)''' Edward Saïd, ''Nationalisme, colonialisme et littérature'', Presses de l'Université de Lille, 1994.
* '''(fr)''' Pierre de Senarclens, ''Le Nationalisme. Le passé d'une illusion'', A. Colin, 2010.
* '''(fr)''' Pierre de Senarclens, ''Nation et nationalisme'', Sciences Humaines Éditions, 2018.
* '''(fr)''' Pierre-André Taguieff, ''La revanche du nationalisme : Néopopulistes et xénophobes à l’assaut de l’Europe'', PUF, 2015.
* '''(fr)''' Anne-Marie Thiesse, ''La création des identités nationales : Europe XVIIIe – XIXe siècle'', Seuil, 1999.
== Nòtas e referéncias ==
<div style="-moz-column-count:3; column-count:3;">
<references/>
</div>
| |||