Contengut suprimit Contengut apondut
Toku (discussion | contribucions)
Toku (discussion | contribucions)
Linha 111 :
Dins lei [[Tretze Colonias]] anglesas d'[[America dau Nòrd]], son origina foguèt lei despensas importantas de la [[Guèrra de Sèt Ans]]. Principalament menada per defendre lei colonias còntra [[França]], aviá entraïnat de problemas financiers en [[Anglatèrra]]. [[Londres]] decidèt donc de crear d'[[impòst]]s especiaus dins sei colonias mai se turtèt au refús dei colons. En cambi d'aquelei taxas novèlas, volián obtenir una representacion au Parlament. En 1775, de trèbols menèron a una guèrra entre lei colonias, que se declarèron independentas sota lo nom d'[[USA|Estats Units d'America]], e [[Anglatèrra]]. Sostenguts per [[França]], [[Espanha]] e lei [[Províncias Unidas]], leis Estatsunidencs ganhèron. Puei, amb lei guèrras revolucionàrias e [[Guèrras napoleonencas|napoleonencas]], un movement similar aguèt luòc en [[America dau Sud]]. Entre 1810 e 1825, la quasi totalitat dei colonias espanhòlas de la region venguèron independentas. Brasil l'imitèt entre 1821 e 1824.
 
Dins lei tres cas, l'[[independéncia]] foguèt una volontat deis elèits politics dei colonias<ref>Una excepcion foguèt [[Haiti]] que veguèt la presa dau poder per l'elèit negre de l'illa. Pasmens, de guèrras civilas o de regims dictatoriaus entraïnèron de divisions intèrnas importantas e un afebliment de l'Estat, totjorn ben visible au començament dau sègle XXI.</ref>. Laissèron en plaça leis estructuras socialas en plaça, coma l'[[esclavatge]] o l'[[economia]] d'[[exportacion]]s vèrs Euròpa. Dins l'èx-Empèri Espanhòu, lo vuege politic causat per la disparicion de la tutèla de [[Madrid]] entraïnèt una instabilitat politica quasi permanenta marcada per la multiplicacion dei còps d'Estat. L'excepcion unica foguèt lo nòrd deis [[USA|Estats Units]] que s'industrializèt. Dins aquò, lei tensions entre l'elèit industriau dau Nòrd e aquela dei plantaires dau Sud venguèt la fònt d'un conflicte que foguèt reglat en 1865 per la victòria dei Nordistas durant la [[Guèrra de Secession]].
 
=== Lo periòde imperialista ===