Ans 1910 : Diferéncia entre lei versions

'''1914''' : assassinat dau prince eiretier d'[[Àustria]]-[[Ongria]] per un [[nacionalisme|nacionalista]] sèrbe (28 de junh). Decidits a sometre [[Serbia]], leis Austrians mandèron un ultimatum a [[Belgrad]] per exigir de participar a l'enquista e per obtenir de sancions duras còntra lei foncionaris sostenent lo terrorisme paneslau. Sostenguda per [[Russia]], [[Serbia]] refusèt, çò qu'entraïnèt una declaracion de guèrra. En causa deis alianças entre país europèus, aquò entraïnèt una guèrra generalizada opausant dos blòts centrats a l'entorn de l'Ententuda ([[França]], [[Russia]], [[Reiaume Unit]], [[Serbia]] e [[Belgica]]) e de la Tripla Aliança ([[Alemanha]] e [[Àustria]]-[[Ongria]]). Lei combats comencèron en aost e tre novembre, l'[[Empèri Otoman]] jonhèt leis Empèris Centraus. En revènge, [[Itàlia]] chausiguèt de demorar neutra.

<br/>

[[Fichièr:German infantry 1914 HD-SN-99-02296.JPEG|thumb|right|Infantariá alemanda en [[1914]].]]

'''1914''' : sus lo frònt de l'Oèst, leis Alemands capitèron de blocar leis atacas francesas còntra [[Alsàcia]] e [[Lorena]]. De son caire, passèron per [[Belgica]] per assaiar d'enceuclar l'armada francesa e de menaçar [[París]]. Pasmens, la manòbra se turtèt a la resisténcia bèlga e a problemas de comunicacion. Lei Francés poguèron ansin organizar una importanta còntra-ataca ([[batalha de Marna (1914)|batalha de Marna]]) e rebutar l'invasion de son territòri. Puei, lei dos camps assaièron sensa succès de desbordar per l'[[oèst]] entraïnant l'extension dei combats fins a la [[Mar dau Nòrd]]. Fin finala, amb l'arribada de l'[[ivèrn]], lei doas armadas, escagassadas, cavèron un ret de trencadas per tenir sei posicions. Dins lei dos camps, lei pèrdas agantèron de nivèus sensa precedents ({{formatnum:227000}} Francés tuats, bleçats ò dispareguts durant lei sièis de la [[batalha de Marna (1914)|batalha de Marna]] còntra {{formatnum:256000}} Alemands).