'''1914''' : assassinat dau prince eiretier d'[[Àustria]]-[[Ongria]] per un [[nacionalisme|nacionalista]] sèrbe (28 de junh). Decidits a sometre [[Serbia]], leis Austrians mandèron un ultimatum a [[Belgrad]] per exigir de participar a l'enquista e per obtenir de sancions duras còntra lei foncionaris sostenent lo terrorisme paneslau. Sostenguda per [[Russia]], [[Serbia]] refusèt, çò qu'entraïnèt una declaracion de guèrra. En causa deis alianças entre país europèus, aquò entraïnèt una guèrra generalizada opausant dos blòts centrats a l'entorn de l'Ententuda ([[França]], [[Russia]], [[Reiaume Unit]], [[Serbia]] e [[Belgica]]) e de la Tripla Aliança ([[Alemanha]] e [[Àustria]]-[[Ongria]]). Lei combats comencèron en aost e tre novembre, l'[[Empèri Otoman]] jonhèt leis Empèris Centraus. En revènge, [[Itàlia]] chausiguèt de demorar neutra.
<br/>
'''1914''' : premiera partida de la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. Lei dos camps assaièron d'organizar d'atacas generalas de seis adversaris. Pasmens, aquò menèt a de combats saunós mai indecís e totei lei frònts s'estabilizèron a la fin de l'annada.
<br/>
'''1915''' : après d'acòrds secrèts amb [[França]] e lo [[Reiaume Unit]], [[Itàlia]] jonhèt lo camp de l'Entenduda en cambi dau contentament futur de sei revendicacions territòrialas dins lei [[Balcans]] e dins leis [[Aups]].
<br/>
'''1915-1917''' : segonda partida de la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. Marcada per l'intensificacion dau conflicte amb la mobilizacion totala de l'economia de totei lei país en guèrra, veguèt pauc d'evolucions sus lo frònt occidentau maugrat de batalhas murtrieras ([[batalha de Verdun (1916)|Verdun]]...). En revènge, a l'èst, lei [[Russia|Rus]] conoguèron de problemas creissents amb una crisi intèrna grèva qu'entraïnèt lo reversament dau tsar e de la monarquia absoluda (→ [[1917]]).
<br/>
'''1917''' : intrada en guèrra deis [[USA|Estats Units d'America]] dins lo camp de l'Entenduda après l'extension de la guèrra sosmarina alemanda a totei lei naviris intrant dins lei zònas de guèrra maritima.
<br/>
'''1918''' : tresena partida de la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. Assaiant d'aprofichar sa superioritat numerica liada a la fin de la guèrra còntra [[Russia]], leis Alemands capitèron d'enregistrar quauquei succès còntra lei Francobritanics. Pasmens, l'arribada dau còrs expedicionari estatsunidenc permetèt ai fòrças de l'Entenduda de resistir avans d'atacar. Rompèron ansin la resisténcia deis Otomans e deis Austrians que demandèron un armistici en octòbre. Puei, [[Alemanha]] foguèt a son torn obligada de renonciar au combat (11 de novembre).
