Ans 1830 : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
Cap resum de modificació |
Cap resum de modificació |
||
Linha 6 :
<br/>
'''1831''' : ais [[USA|Estats Units]], creacion dau jornau ''The Liberator'' (1{{èr}} de genier) de [[Boston]] per [[William Lloyd Garrison]]. Son projècte èra de luchar còntra l'[[eslavatge]] mai transformèt rapidament son movement en crosada<ref>'''[[francés|(fr)]]''' André Kaspi, ''Les Américains. Tome 1 : Naissance et essor des Etats-Units 1607-1945'', Seuil, 1986, p. 148.</ref>. Se sa declaracion foguèt pas remarcada en 1831, anava pauc a pauc radicalizar dau debat regardant l'[[eslavatge]] e participar a l'entraïnament de la [[Guèrra de Secession|Guèrra Civila]] una generacion pus tard.
<br/>
{{veire|Premiera Guèrra Carlista}}
'''1833''' : en [[Espanha]], mòrt de [[Ferdinand VII d'Espanha|Ferdinand VII]] que foguèt remplaçat per [[Isabèl II d'Espanha|Isabèu II]], venguda eiretiera dau tròne après l'abolicion de la [[lèi salica]]. Pasmens, son coronament foguèt refusat per lei partisans de Carles de Borbon e de la [[lèi salica]] entraïnant la [[Premiera Guèrra Carlista]] fins a [[1840]] entre lei partisans dei dos pretendents.
<br/>
'''1833''' : ais [[USA|Estats Units]], fondacion de la [[Societat estatsunidenca còntra l'esclavatge]]. Son objectiu èra de permetre d'estructurar e de renfòrçar la lucha abolicionista<ref>'''[[francés|(fr)]]''' André Kaspi, ''Les Américains. Tome 1 : Naissance et essor des Etats-Units 1607-1945'', Seuil, 1986, p. 155</ref>.
<br/>
'''1833-1837''' : en [[Japon]], [[famina de Tenpo]]. Entraïnèt un nombre de mòrts desconeguts e de movement de revòutas localas.
<br/>
'''1834''' : abolicion de l'[[Inquisicion]] en [[Espanha]].
== Cultura ==
[Fichièr:Hattusa.yenicekale.jpg|thumb|right|Vestigis de [[Hattusa]] identificats en 1834.]]
'''1834''' : descubèrta dei vestigis de [[Hattusa]], [[capitala]] [[Antiquitat|antica]] deis [[Ititas]], per lo [[França|Francés]] [[Charles Texier]] ([[1802]]-[[1871]]). Pasmens, pensava aver trobat lei vestigis de la vila de Tasion e l'error durèt de decennis car leis [[Ititas]] èran alora quasi desconeguts deis istorians.
== Sciéncias e tecnicas ==
Linha 14 ⟶ 26:
<br/>
'''1831''' : invencion d'un [[motor]] [[electricitat|electric]] pendular per lo [[fisica|fisician]] [[USA|estatsunidenc]] [[Joseph Henry]] ([[1797]]-[[1878]]) que trobèt d'aplicacions importantas dins la concepcion e la produccion de [[relòtge]]s.
<br/>
'''1831''' : depaus d'un brevet regardant la premiera [[turbina]] de reaccion per l'[[engenhariá|engenhaire]] [[França|francés]] [[Benoît Fourneyron]] ([[1802]]-[[1867]]). Èra la conclusion d'un trabalh acomençat en [[1827]] amb la construccion d'una ròda d'un tipe novèu dins una fòrja de [[Pont-sur-l'Ognon]]. Aqueu permetèt de produrre pauc a pauc de fònts d'energia superioras ai ròdas de palas idraulicas utilizadas dempuei l'[[Antiquitat]].
<br/>
'''1831''' : pertocant l'aplicacion dei recèrcas sus l'[[electricitat]], l'instrumentista [[París|parisenc]] [[Hippolyte Pixii]] ([[1808]]-[[1835]]), ajudat per [[André-Marie Ampère]] ([[1775]]-[[1836]]), realizèt lo premier generator electric de corrent continü. Aquela invencion permetèt de remplaçar l'utilizacion la pila dins certanei cas e foguèt la premiera aplicacion vertadiera de l'energia electrica.
<br/>
{{veire|Michael Faraday}}
'''1833''' : descubèrta per [[Michael Faraday]] ([[1791]]-[[1867]]) dei doas lèis principalas permetent de descriure lei fenomèns d'[[electrolisi]]. A [[Sant Petersborg]], descubèrta de la [[lèi de Lenz|lèi que porta son nom]] per [[Heinrich Lenz]] ([[1804]]-[[1865]]) regardant l'origina dei corrents electrics produchs per [[induccion]].
<br/>
'''1834''' : invencion dau premier motor electric rotatiu per lo [[fisica|fisician]] [[Prússia|prussian]] [[Moritz von Jacobi]] ([[1801]]-[[1874]]). Aquò permetèt de concebre de motors electrics ambé d'aplicacions industrialas e lo principi dei motors von Jacobi èra totjorn utilizat au començament dau sègle XXI.
== Decès ==
<div style="-moz-column-count:3; column-count:3;">
* [[André-Marie Ampère]], sabent [[França|francés]].
* [[Simón Bolívar]], [[generau]] e òme politic [[America dau Sud|sud-american]].
* [[Sadi Carnot (fisician)|Sadi Carnot]], [[fisica|fisician]] [[França|francés]].
* [[Karl Ludwig Harding]], [[Astronomia|astronòm]] [[Alemanha|alemand]].
* [[Nicéphore Niépce]], inventor [[França|francés]].
* [[Hippolyte Pixii]], inventor [[França|francés]].
* [[Pèire Ròda]], [[violon]]ista e compositor [[Ocitània|occitan]].
* [[Friedrich Stromeyer]], [[Quimia|quimista]] [[Alemanha|alemand]].
| |||