Massa : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
Ajustat los cas de la massa en relativitat especiala e deus atòms. Que podetz cambiar lo dilècte e passar en lengadocian coma la debuta deu tèxte se voletz. |
clarificacion de las darrèras modificacions |
||
Linha 6 :
La '''massa''' es la proprietat dels objèctes fisics que [[mesura]] la quantitat de [[matèria]] dins un objècte. Es un concèpte fondamental de la [[mecanica]]. Dins lo [[Sistèma Internacional d'Unitats]], se mesura la massa en [[quilograma]]s.
L'[[unitat de basa del Sistèma Internacional|unitat de basa]] de la massa es lo [[quilograma]] (kg) e non pas lo [[grama]] (g). S'utiliza tanben la tona, que val 1000 kg.
== Los concèptes de massa en mecanica classica ==
Lo mot ''massa'' pòt remandar a dos concèptes:
Linha 13 ⟶ 14:
* La '''massa gravitacionala''' es una mesura de la [[fòrça]] d'[[interaccion]] d'un objècte amb la [[gravitat]]. Dins un meteis camp gravitacional, un objècte de massa gravitacionala mendre es somés a una fòrça mendre qu'un objècte de massa superiora (d'unes còps que i a, aquesta quantitat es confonduda, abusivament, amb lo [[pes]], qu'en un luòc donat, li es proporcional).
== L'evolucion deu concèpt de massa ==
Descobèrtas deu sègle XX<sup>au</sup> van precisar çò qu’ei la massa e modificar quauquas proprietats de la massa inerciala establidas per la [[mecanica classica]].
==== '''La massa
En mecanica classica, que consideran la massa qu'ei ua constanta. Mercés a [[Albert Einstein]] e la sua [[relativitat especiala]], saben qu’existish un ligam enter massa e [[energia]] : <math>E=mc^2</math> o meilèu, coma escrivèva lo sapient <math>m=E/c^2</math>. Atau, la massa qu'ei ua mesura de l'energia, lo contengut de l'energia.
==== '''La massa d'un còs n'ei pas la soma de las massas de las partidas d’aqueste còs
En [[mecanica classica]], la massa d'un objècte qu'ei la soma de las massas de çò qui constituish l'objècte. A nivèu atomic, la massa d’un [[atòm]] qu'ei mensh importanta que la soma de las massas deus sons [[Neutron|neutrons]] e deus sons [[Proton|protons]]<ref>https://www.pourlascience.fr/sd/physique/proton-et-neutron-une-difference-de-masse-enfin-expliquee-par-le-calcul-12083.php</ref> . En efèit, los neutrons e los protons se ligan en tot prénguer un nivèu d'energia mei baish que los medishs neutrons e protons liures. Que perden energia, donc que perden massa. Ex. de l'[[hèlium]] (qui a dus neutrons e dus protons) :
* Massa d'un proton : 1,673 yg ; massa d'un neutron : 1,675 yg ; soma de massa (2 neutrons + 2 protons) : 6,696 yg
La massa d’un [[atòm]] qu’ei la massa deus sons neutrons e deus sons protons. Un [[neutron]], coma un [[proton]], qu’ei consituit de [[Quark|quarks]] ([[Particula elementària|particulas elementàrias]]). Lo proton qu’ei constituit de dus quarks ''up'' e d’un quark ''down''. Lo neutron d’un quark ''up'' e de dus quarks ''down''. La massa d’un proton o d’un neutron<ref>https://www.pourlascience.fr/sd/physique/proton-et-neutron-une-difference-de-masse-enfin-expliquee-par-le-calcul-12083.php</ref> n’ei pas la soma de la massa deus tres quarks<ref>calculs de cercaires amassats au torn de Christine Davies, universitat de Galsgow, publicats dens arXiv.</ref> :▼
* Massa de l'hèlium : 6,646 yg
==== D'on veng la massa deu neutron e deu proton ? ====
md = 4,79 +/- 0,16 MeV/c<sup>2</sup>▼
▲
* mu = 2,01 +/- 0,14 MeV/c<sup>2</sup>
▲* md = 4,79 +/- 0,16 MeV/c<sup>2</sup>
quan
* Massa d’un neutron : 939,57 MeV/c<sup>2</sup>
* Massa d’un proton : 938,27 MeV/c2 ▼
Qu'ei completament diferent. En fèit, los [[Quark|quarks]] que son ligats per ua [[Fòrça nucleara fòrta|interaccion hòrta]]. Qu’apèran [[Gluon|gluons]] aqueths mediators de l’interaccion hòrta.
De mei, los quarks que bolegan dens un camp dit [[camp de Higgs]]. Aqueth camp de Higgs que travan los quarks. Lo darrèr 1% de la massa inerciala deu neutron o deu proton que s'explica per aqueth nivèu d’interaccion dab lo camp de Higgs.
▲Massa d’un proton : 938,27 MeV/c2
== Nòtas e referencias ==
▲En fèit, los [[Quark|quarks]] que son ligats per ua [[Fòrça nucleara fòrta|interaccion hòrta]]. Qu’apèran [[Gluon|gluons]] aqueths mediators de l’interaccion hòrta. Los quarks que bolegan dens un camp dit camp de Higgs. Aqueth camp de Higgs que travan los quarks. Atau la massa inerciala deu neutron, proton o nuclèu que depén deu son nivèu d’interaccion dab lo camp de Higgs.
(fr) [https://www.youtube.com/watch?v=KIGfevsoS8Q&vl=en E=mc<sup>2</sup> et le boson de Higgs], David Louapre
[[Categoria:Grandor fisica]]
[[Categoria:Mecanica]]
| |||