Sègle XIII : Diferéncia entre lei versions

Contengut suprimit Contengut apondut
Cap resum de modificació
Cap resum de modificació
Linha 174 :
'''1260''' : en [[Siria]], victòria dei Mamelocs d'Egipte còntra lei Mongòls de [[Hulagu]] a la [[batalha d'Ain Jalut]]. Aqueu combat marquèt lo limit de l'expansion mongòl en Orient Mejan. Après aquela batalha, lo sultan [[Qutuz]] foguèt reversat e executat per [[Baybars]].
<br/>
'''1260''' : ocupadas per la guèrra de succession començada en [[1259]], lei tropas mongòlas abandonèron totei sei conquistas en [[Republica Populara de China|China]] (→ [[1265]]). Lo ministre [[Jia Sidao]] assaièt d'aprofichar la situacion per redreiçar lei finanças estatalas mai sa politica fiscala venguèt rapidament fòrça impopulara (→ [[1262]]).
<br/>
'''1261''' : après l'aliança de certanei Francs amb lei [[Empèri Mongòl|Mongòls]] en [[1260]], lo sultan [[Baybars]] decidèt de conquistar totei leis estats crosats d'[[Orient Mejan]]. Dins aquò, se turtèt a una resisténcia acarnada (→ [[1266]]).
Linha 181 :
<br/>
'''1263''' : mòrt d'[[Alexandre Nevski]]. Son domeni foguèt devesit entre seis eiretiers, çò que donèt naissança au [[Principat de Moscòu]].
<br/>
'''1264''' : en [[Republica Populara de China|China]], mòrt de l'emperaire [[Lizong]] que foguèt remplaçat per son nebòt [[Duzong]].
<br/>
'''1264-1267''' : [[segonda guèrra dei Barons]] en [[Anglatèrra]]. Menats per [[Simon V de Montfòrt]], plusors senhors anglés assaièron sensa succès de limitar lo poder reau.
<br/>
'''1265''' : represa de la guèrra entre lei [[Empèri Mongòl|Mongòls]] e lei [[Dinastia Song|Song]].
<br/>
'''1266''' : en [[Siria]]-[[Palestina]], importanta victòria mameloca amb la presa de la fortalesa de [[Safed]] (→ [[1268]]).
<br/>
'''1267-1273''' : en [[Republica Populara de China|China]], sètge e presa de [[Xiangyang]] per lei [[Empèri Mongòl|Mongòls]].
<br/>
'''1268''' : presa dau pòrt de [[Jaffa]] e de la vila d'[[Antioquia]] per lei [[Mamelocs]]. Aquò marquèt la disparicion dau [[Principat d'Antioquia]].
<br/>
'''1270''' : en [[Etiopia]], mòrt dau negus [[Harbai]]. Foguèt remplaçat per lo cap rebèl [[Yekuno Amlak]] que fondèt la [[dinastia salomoniana]]. Lo negus novèu installèt sa capitala a [[Tegurlet]] dins la region de [[Choa]].
<br/>
[[Fichièr:Flag of Occitania (with star).svg|20px]] '''1271''' : annexion dau [[Comtat de Tolosa]] dins lo domeni reiau.
 
== Cultura ==
Linha 222 ⟶ 238:
<br/>
'''1260''' : un document publicat per l'abat de [[Wissemborg]], qu'enebissiá la venda d'animaus morduts per un [[lop]], sembla indicar una coneissença parciala dau mecanisme de transmission de la [[ràbia]].
<br/>
'''1267''' : acabament de la redaccion de l’''Opus majus'' (« Òbra majora » en [[occitan]]) dau monge e sabent [[Anglatèrra|anglés]] [[Roger Bacon]] ([[1220]]-[[1292]]). Inicialament destinada a la defensa d'una reforma de la [[Glèisa Catolica]], aquela òbra teniá mai d'una observacion sus l'observacion experimentala, una descripcion de la [[polvera|pouvera]], una descripcion de l'estructura de l'[[uelh]] e una partida importanta sus l'optica.
<br/>
'''1268''' : premiera utilizacion documentada d'un [[trabuc]] de [[contrapés]] en [[Republica Populara de China|China]] (per lei Mongòls). Aquela maquina se difusèt rapidament e foguèt adaptada per leis engenhaires chinés per tirar de projectiles explosius ò incendiaris.
<br/>
'''1269''' : redaccion de ''Epistòla de magnete'', òbra dau sabent [[França|francés]] [[Petrus Peregrinus]]. Premier estudi regardant lei proprietats deis [[aimant]]s, definiguèt lei lèis de l'atraccion e de la repulsion magneticas. En mai d'aquò, permetèt de melhorar lei bossòlas magneticas que venguèron un element major de la navegacion.
 
== Decès ==
Linha 239 ⟶ 261:
* [[Chajar ad-Durr]], sultana d'[[Egipte]].
* [[Conrad IV]], [[Sant Empèri Roman Germanic|emperaire germanic]].
* [[Duzong]], emperaire [[Dinastia Song|Song]].
* [[Enric II lo Piós]], duc de [[Polonha]].
* [[Enric III d'Anglatèrra|Enric III]], rèi d'[[Anglatèrra]].
* [[Enrico Dandolo]], dòga [[Republica de Venècia|venecian]].
* [[Felip II de França|Felip II]], rèi de [[França]].
Linha 252 ⟶ 276:
* [[Kubilai Khan]], khan de l'[[Empèri Mongòl]].
* [[Leonardo de Pisa|Leonardo Fibonacci]], [[Matematicas|matematician]] [[Itàlia|italian]].
* [[Lizong]], emperaire [[Dinastia Song|Song]].
* [[Loís VIII de França|Loís VIII]], rèi de [[França]].
* [[Loís IX de França|Loís IX]], rèi de [[França]].
Linha 267 ⟶ 292:
* [[Rogièr IV de Fois]], còmte de [[Fois]].
* [[Simon IV de Montfòrt]], cap militar de la [[Crosada deis Albigés]].
* [[Simon IV de Montfòrt]], còmte de [[Leicester]] e de [[Chester]].
* [[Song Ci]], mètge [[Republica Populara de China|chinés]].
* [[Teòdor Ièr Lascaris|Teòdor Lascaris]], emperaire de [[Empèri de Nicèa|Nicèa]].