Sègle XIII : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
Cap resum de modificació |
Cap resum de modificació |
||
Linha 72 :
[[Fichièr:Toulouse - Plaque de Simon de Monfort.jpg|thumb|right|Placa contemporanèa a [[Tolosa]] marcant lo luòc de la mòrt de [[Simon IV de Montfòrt]] durant lo sètge de la vila.]]
[[Fichièr:Flag of Occitania (with star).svg|20px]] '''1216-1218''' : revòuta quasi generala dei senhors occitans còntra lei Crosats de [[Simon IV de Montfòrt|Simon de Montfòrt]]. La temptativa de còntra-ofensiva dau cap crosat mau capitèt e [[Simon IV de Montfòrt|Montfòrt]] foguèt tuat en assetjant [[Tolosa]] ([[1218]]). Foguèt remplaçat per son fiu [[Amalric de Montfòrt]].
<br/>
'''1218''' : crisi diplomatica entre l'[[Empèri Mongòl]] e lo [[Sultanat de Khwarezm]] après la destruccion d'una caravana marchanda mongòla. Lo refús de Khwarezm de pagar d'indemnitats decidèt [[Genghis Khan]] d'organizar l'invasion de l'[[Asia Centrala]] (→ [[1219]]).
<br/>
[[Fichièr:Flag of Occitania (with star).svg|20px]] '''1219''' : en [[Occitània]] intervencion dau [[Loís VIII de França|Loís de França]] en favor dei Crosats. Pasmens, maugrat lo chaple deis abitants de [[Marmanda]], mau capitèt de conquistar [[Tolosa]]. De son caire, leis Occitans destruguèron la màger part de la [[cavalariá pesuca]] crosada a la [[batalha de Basièja]].
<br/>
'''1219''' : per obtenir l'aliança dei [[Serbia|Sèrbs]], l'[[Empèri de Nicèa|emperaire bizantin de Nicèa]] [[Teòdor Ièr Lascaris|Teòdor Lascaris]] donèt l'[[autocefalia]] a la Glèisa de [[Serbia]].
<br/>
<br/>
'''1219-1221''' : invasion dau [[Sultanat de Khwarezm]] per lei tropas mongòlas de [[Genghis Khan]]. Aprofichant la dispersion dei tropas dau Sultanat, lei Mongòls prenguèron e destruguèron [[Samarcanda]], [[Bokharà]] e [[Urgench]] avans d'anientar lei darrierei fòrças enemigas en [[Afganistan]]. Lo sultan [[Ala ad-Din Muhammad]] moriguèt dins una illa de la [[Mar Caspiana]] e son fiu [[Jalal ad-Din]] foguèt obligat de s'enfugir a la cort de [[Delhi]] (→ ([[1224]]).
<br/>
[[Fichièr:Flag of Occitania (with star).svg|20px]] '''1220-1221''' : en [[Occitània]], darriera temptativa d'ataca de part d'[[Amalric de Montfòrt]]. Pasmens, foguèt batut au [[Sètge de Castèlnòu d'Arri (1220-1221)|sètge de Castèlnòu d'Arri]] (→ [[1223]]).
<br/>
'''1221''' : data probabla dau començament d'una revòuta maia còntra lei senhors d'origina [[Civilizacion toltèca|toltèca]] de [[Chichen Itza]] que dominavan la [[peninsula]] de Yucatan dempuei lo sègle X. Una [[guèrra civila]] rapida entraïnèt l'afondrament de la ciutat e de son autoritat. Lei venceires, gropats a l'entorn dau generau [[Hunac Ceel]], decidiguèron de bastir una [[capitala]] novèla que venguèt la [[vila]] [[fortificacion|fortificada]] de [[Mayapan]], darrier grand centre urban maia. Lo sobeiran maia novèu foguèt chausit au sen dei [[Cocomes]] mai divèrsei dinastias importantas obtenguèron una plaça assegurada au sen dau [[govèrn]].
<br/>
'''1222''' : dins l'[[Empèri de Nicèa]], mòrt de l'emperaire [[Teòdor Ièr Lascaris|Teòdor Lascaris]] que foguèt remplaçat per son gendre [[Joan III Dukas Vatatzès]]. Energic e letrut, l'emperaire novèu menèt una politica de renfòrçament de l'Empèri dins lei domenis militars e economics.
<br/>
[[Fichièr:Flag of Occitania (with star).svg|20px]] '''1223-1224''' : en [[Occitània]], [[sètge de Carcassona (1223-1224)|sètge de Carcassona]] per lei senhors occitans e brèva victòria còntra la [[Crosada dels albigeses|Crosada]]. D'efiech, lei partisans d'[[Amalric de Montfòrt]] quitèron lo país. Pasmens, Almaric i laissèt totei sei drechs au rèi de França (→ [[1226]]).
<br/>
'''1224''' : aprofichant de trèbols en [[Anglatèrra]], lo rèi [[Loís VIII de França]] ataquèt e ocupèt [[La Rochèla]]. Divèrsei liberalitats li permetèron d'obtenir la somission rapida de tota la region.
<br/>
'''1225''' : en [[Mesopotamia]], mòrt dau califa [[Califat Abbassida|abbassida]] [[An-Nasir]] que foguèt remplaçat per son fiu [[Az-Zahir]] (→ [[1226]]).
<br/>
[[Fichièr:Flag of Occitania (with star).svg|20px]] '''1226''' : en [[Occitània]], intervencion dau rèi de [[França]] [[Loís VIII de França|Loís VIII]] per restablir sei « drechs » dins la region. Capitèt de conquistar [[Avinhon]] après un sètge malaisat mai moriguèt quauquei jorns après la fin de la batalha. Dins aquò, obtenguèt la somission dei domenis Trencavel. Un senescau, [[Humbert de Beaujeu]], demorèt dins la region amb una pichona armada.
== Cultura ==
'''1223''' : a l'iniciativa dau califa [[An-Nasir (Abbassida)|An-Nasir]] ([[1180]]-[[1225]]), començament de trabalhs importants d'agrandiment dau [[Sanctuari d'Al-Hussayn ibn Ali]] de la vila de [[Kerbala]]. Aquò foguèt la segonda etapa majora de la construccion dau sanctuari actuau.
== Sciéncias e tecnicas ==
Linha 89 ⟶ 112:
== Decès ==
<div style="-moz-column-count:3; column-count:3;">
* [[Ala ad-Din Muhammad]], sultan de [[Sultanat de Khwarezm|Khwarezm]].
* [[Alienòr d'Aquitània]], duchessa d'[[Ducat d'Aquitània|Aquitània]] e rèina de [[França]] e d'[[Anglatèrra]].
* [[Al-Jazari]], [[engenhariá|engenhaire]] [[Arabs|arabe]].
* [[An-Nasir]], califa [[Califat Abbassida|abbassida]].
* [[Az-Zahir]], califa [[Califat Abbassida|abbassida]].
* [[Enrico Dandolo]], dòga [[Republica de Venècia|venecian]].
* [[Felip II de França|Felip II]], rèi de [[França]].
* [[Genghis Khan]], khan de l'[[Empèri Mongòl]].
* [[Guiraut de Bornelh]], [[trobador]] [[Occitània|occitan]].
* [[Innocenci III]], papa [[Catolicisme|catolic]].
* [[Jalal ad-Din]], sultan de [[Sultanat de Khwarezm|Khwarezm]].
* [[Leonardo de Pisa|Leonardo Fibonacci]], [[Matematicas|matematician]] [[Itàlia|italian]].
* [[Loís VIII de França|Loís VIII]], rèi de [[França]].
* [[Loís IX de França|Loís IX]], rèi de [[França]].
* [[Michael Scot]], sabent [[Escòcia|escocés]].
* [[Pèire de Castèlnòu]], [[legat pontificau]].
Linha 104 ⟶ 134:
* [[Rogièr IV de Fois]], còmte de [[Fois]].
* [[Simon IV de Montfòrt]], cap militar de la [[Crosada deis Albigés]].
* [[Teòdor Ièr Lascaris|Teòdor Lascaris]], emperaire de [[Empèri de Nicèa|Nicèa]].
* [[Uc de Luca]], [[medecina|mètge]] [[Itàlia|italian]].
</div>
| |||