Sègle XII : Diferéncia entre lei versions

Contengut suprimit Contengut apondut
Cap resum de modificació
Cap resum de modificació
Linha 43 :
'''1115''' : fin de la guèrra entre [[Republica de Venècia|Venècia]] e [[Ongria]]. S'acabèt per un succès venecian amb la reconquista de [[Zadar]] e de [[Sibenik]]. Pasmens, lei tensions demorèron vivas entre lei dos camps (→ [[1119]]).
<br/>
'''1118''' : reconquista de [[Saragossa]] per leis [[Reiaume d'Aragon|Aragonés]] (→ [[1120]]).
<br/>
'''1118''' : mòrt dau rèi [[Baudoïn Ièr de Jerusalèm|Baudoïn I{{èr}} de Jerusalèm]]. Aqueu decès entraïnèt la revirada d'una campanha militara còntra [[Egipte]]. Foguèt remplaçat per [[Baudoïn II de Jerusalèm|Baudoïn II]].
Linha 50 :
<br/>
[[Fichièr:Flag of Occitania (with star).svg|20px]] '''1119''' : reünion d'un important concili a [[Tolosa]], presidit dirèctament per lo [[papa]] [[Calixte II]], per s'ocupar d'una eresia dualista locala. Après lo lenhier de [[1022]] e lo concili de [[1056]], aquò mòstra lo desvolopament continú d'una eresia dualista persistenta — probablament un precursor dau [[catarisme]] — dins la region. Au contrari dei mesuras adoptadas au sègle XI, lo concili decidèt de prendre de mesuras repressivas e de demandar l'ajuda militara dei senhors locaus<ref>'''[[francés|(fr)]]''' [[Michel Roquebert]], ''L'épopée cathare - I. L'Invasion 1198-1212'', Editions Perrin (2006), p. 73.</ref>.
<br/>
 
'''1119''' : importanta desfacha a la [[batalha dau Prat dau Sang]]. Pasmens, lei [[Turcs Seldjokids|Seldjokids]] foguèron arrestats per l'arribada de renfòrç [[cristianisme|crestians]].
<br/>
'''1120''' : dins la [[Peninsula Iberica]], victòria novèla deis [[Reialme d'Aragon|Aragonés]] e de seis aliats còntra leis [[Almoravides]]. Aquò li permetèt d'ocupar [[Catalayud]] e [[Daroca]].
<br/>
'''1120''' : dins lo [[Reiaume de Jerusalèm]], creacion de la « [[Òrdre dau Temple|milicía dei Paures Chivaliers dau Crist e dau Temple de Salamon]] ». Destinada a la proteccion dei romieus, s'installèt sus lo [[Mont dau Temple]] e foguèt pauc a pauc dicha [[Òrdre dau Temple]].
<br/>
'''1120''' : signatura d'una trèva entre [[França]] e [[Anglatèrra]]. Lo rèi [[França|francés]] [[Loís VI de França|Loís VI]] recebèt l'omenatge de l'eiretier de la corona anglesa per [[Normàndia]].
<br/>
'''1121''' : installacion dau mahdi [[Ibn Tumart]] dins la [[vila]] [[Tinmel]], situada a 100 km au sud de [[Marraquèsh]]. I fondèt un movement de restauracion de l'[[islam]], leis [[Almohades]], que foguèt rapidament capable de rivalizar amb leis [[Almoravides]] (→ [[1129]]).
<br/>
'''1121''' : en [[Egipte]], assassinat dau visir [[Al-Afdal Shahanshah]] per lo califa [[Mansur al-Amir Bi-Ahkamillah]] que restabliguèt l'autoritat califala. Adoptèt un programa d'enregistrament de l'identitat de cada abitant de la [[capitala]]. Pasmens, deguèt tanben contuniar de luchar còntra lei [[Crosada|Crosats]] e lei [[Nizarisme|Nizarites]].
<br/>
'''1122''' : en [[Mar Mediterranèa|Mediterranèa]] Orientala, guèrra entre [[Empèri Bizantin|Bizantins]] e [[Republica de Venècia|Venecians]] après la revocacion dei privilègis comerciaus de [[Venècia]] per [[Constantinòble]]. Lei Venecians se turtèron a una resisténcia acarnada e orientèron seis ambicions vèrs la Tèrra Santa (→ [[1122]]).
<br/>
'''1122-1124''' : presa de l'important [[pòrt]] de [[Tir]] per lei [[Crosada|crosats]] e lei [[Republica de Venècia|Venecians]] (→ [[1126]]).
<br/>
'''1124''' : revirada d'una aliança entre [[Anglatèrra]] e lo [[Sant Empèri Roman Germanic]] per atacar [[França]]. D'efiech, la màger part de l'[[aristocracia]] francesa sostenguèt lo rèi [[Loís VI de França|Loís VI]] que poguèt dispausar d'una importanta superioritat numerica.
<br/>
[[Fichièr:Flag of Occitania (with star).svg|20px]] '''1125''' : fin dau conflicte entre lei còmtes de [[Tolosa]] e de [[Barcelona]] per la senhoriá sus lo [[Comtat de Provença]]. La region foguèt devesida entre un Comtat de [[Provença]] — que representava la màger part de la region — sota la direccion de [[Ramon Berenguièr III de Barcelona]] e un [[Marquesat de Provença]] sota la direccion de [[Anfós Jordan]].
<br/>
'''1126''' : destruccion de la flòta [[Califat Fatimida|fatimida]] per lei [[Republica de Venècia|Venecians]] a [[Ascalon]]. Aquò marquèt la fin de la preséncia navala [[islam|musulmana]] en [[Mar Mediterranèa|Mediterranèa Orientala]] fins au declin deis [[estats latins]].
<br/>
'''1129''' : revirada d'una expedicion [[Almoravides|almoravida]] destinada a sometre leis [[Almohades]]. Aquò laissèt lo sud de [[Marròc]] ais [[Almohades]].
 
== Cultura ==
Linha 56 ⟶ 79:
== Sciéncias e tecnicas ==
 
'''1117''' : dins una cronica [[Republica Populara de China|chinesa]] escricha per l'autor [[Zhu Yu]], descripcion de còcas estancas e d'una [[bossòla]] magnetica destinada ai [[naviri]]s.
<br/>
'''1119''' : premiera descripcion de l'utilizacion d'un compàs per de marins en [[Republica Populara de China|China]].
<br/>
'''1120''' : premiera expression d'una relacion entre lei nocions de [[fòrça]] e d'[[acceleracion]]. Foguèt l'òbra dau [[filosofia|filosòf]] e sabent [[Abu'l-Barakat al-Baghdadi]] (vèrs [[1080]] - [[1164]] ò [[1165]]) que prepausèt una explicacion de l'acceleracion dei còrs basada sus una accumulacion de poissança.
<br/>
'''1121''' : premiera prepausicion d'una teoria de la [[gravitacion]] per lo sabent [[Iran|persan]] [[Al-Khazini]]. Son òbra conoguèt un succès important dins lo monde [[islam|musulman]] mai gaire dins leis autrei regions de la [[planeta]] en despiech de la realizacion de plusors observacions e mesuras personalas — causa rara au sègle XII.
<br/>
'''1126''' : traduccion deis ''[[Elements d'Euclide]]'' de l'[[arabi]] au [[latin]] per lo monge [[Anglatèrra|anglés]] [[Abelard de Bath]] (vèrs [[1080]] - vèrs [[1160]]). Aquò anava permetre la difusion de la [[geometria]] [[Antiquitat|antica]] en [[Euròpa]] e Abelard de Bath es considerat coma lo premier scientific anglés.
 
== Decès ==
 
<div style="-moz-column-count:3; column-count:3;">
* [[Abelard de Bath]], sabent e monge [[Anglatèrra|anglés]].
* [[Abu'l-Barakat al-Baghdadi]], [[filosofia|filosòf]] e sabent [[judaïsme|judieu]].
* [[Al-Afdal Shahanshah]], visir [[Califat Fatimida|fatimida]].
* [[Al-Khazini]], sabent [[Iran|persan]].
* [[Baudoïn Ièr de Jerusalèm|Baudoïn I{{èr}}]], rèi de [[Reiaume de Jerusalèm|Jerusalèm]].
* [[Baudoïn II de Jerusalèm|Baudoïn II]], rèi de [[Reiaume de Jerusalèm|Jerusalèm]].
* [[Bertran de Trípol]], còmte de [[Trípol]].
* [[Coloman d'Ongria|Coloman]], rèi d'[[Ongria]].
* [[Ibn Tumart]], [[teologia]]n [[almohades|almohade]].
* [[Ponç de Trípol]], còmte de [[Trípol]].
* [[Ramon IV de Tolosa]], còmte de [[Tolosa]].
Linha 74 ⟶ 109:
== Liames intèrnes ==
 
* [[Almohades]].
* [[Califat Fatimida]].
* [[Crosada]].