Aquitans : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
correccions importantas e apondi (JC Vidal) |
|||
Linha 4 :
}}
[[Fichièr:Aquitani tribes map-fr.svg|thumb|350px|right|Reparticion esquematica de qualques pòbles Iberoaquitans (en negre)]]
Los '''Aquitans''', o '''Iberoaquitans''', designan une confederation de tribús de l'Antiquitat compresa entre los [[Pirenèus]] occidentals, la riba esquèrra de [[Garona]] e l'[[ocean Atlantic]] (gaireben l'espaci format per [[Gasconha]]), e qu'èra pas
L'origina de çò que sembla èsser de noms de divinitats o de personas sus des monuments funeraris romanoaquitans
== Presentacion ==
Los Aquitans vivián de l'elevatge de [[feda]]s, de vacas e de cavals. Aqueles que vivián dins las vals pirenèas practicavan l'estiva per tota la peninsula iberica, aqueles de l'interior de Gasconha vivián d'agricultura del blat. Sabián fabricar de fèrre e trabalhavan l'aur et e l'argent (los [[Tarbèls]] de Shalòssa).
Formavan pas una unitat politica abans l'arribada dels Romans, mas avián un sentiment fòrt d'apartenéncia identitària que se manifestava quand èran en dangièr. [[Juli Cesar]]<ref>"Cesar" Juli Cesar, ''La guèrra de las Gàllias'', libre primièr.</ref> remarcava que semblavan mai los [[Ibèrs]] que non pas los [[Gàllia|galleses]]. Segon [[Gerhard Rohlfs]], lor lenga, l'[[aquitan]], aparentada a aquela de l'[[Aragonés]] pirenèu, èran intermediari entre la lenga dels [[Vascons]] (tribú [[basc]]a) e aquela dels [[Gal (lenga)|Gallés]]<ref> "Gerhard Rohlfs" {{fr}} Gerhard Rohlfs, ''Le Gascon'' (1935)</ref>. Pr'aquò, es probablament imprudent de parlar d'aquitan coma se foguèsse una sola lenga. Se la preséncia d'una lenga protobasca sul territòri aquitan es segura, i a pas de pròvas que siá unica e mai i a d'indicis concordants que d'autras lengas èran parladas tanben <ref>Jean-Claude Dinguirard, ''Notes Aquitaines'', ''Virgile de Toulouse et l'état linguistique de l'Aquitaine au VIe siècle'', Via Domitia n° 27, 1982, Service des Publications de l'Université de Toulouse-Le Mirail, 56 rue du Taur, Toulouse, p. 58-62 https://ethnolinguiste.org/bibliographie/#id_353</ref>. Lo testimoniatge de las donadas negativas es preciós. [[Miquèu Grosclaude]], puslèu portat a supausar l'identitat del basque e de l'aquitan, escriguèt una toponimia de [[Bearn]] que li permetèt d'utilizar d'etimologias bascas, encara que d'autres toponimes demòran escurs <ref>Michel Grosclaude, ''Dictionnaire toponymique des communes du Béarn'', Escòla Gaston Febus, 1991</ref>, eventualament posterioras a l'[[Antiquitat]], mès dins son libre consacrat als [[Hauts Pirenèus]], las explicacions pel basque son plan raras
Segon [[Venceslas Kruta]], los pòbles aquitans serián venguts [[Cèltas]] tardièrament, a partir del Sègle III AbC<ref>{{fr}}Venceslas Kruta, ''Les Celtes, Histoire et Dictionnaire'', Éditions Robert Laffont, coll. « Bouquins », Paris, 2000, {{ISBN|2-7028-6261-6}}.</ref> I a en tot cas de toponimes celtics dins la periferia garonesa de la [[Novempopulània]] e se'n pòt trobar quitament dins de regions pus centralas o pus particularistas, coma [[Arangòssa|Besaudun a Arengòssa]]. La tèsi de Joan Carles Vidal presenta l'aquitan coma mai que mai una lenga celtica, fòra de qualquas partidas del territòri de la futura Gasconha; mès lo cèlta qu'i èra parlat podiá èsser diferent del gallés e influenciat foneticament per una lenga eusquerica <ref>https://www.researchgate.net/publication/326458977_El_aquitano_como_lengua_celtica_o_vascones_en_Aquitania</ref>
== Pòbles principals ==
|