Wudi de Han : Diferéncia entre lei versions

Contengut suprimit Contengut apondut
Dhegiha (discussion | contribucions)
Cap resum de modificació
Dhegiha (discussion | contribucions)
Cap resum de modificació
 
Linha 1 :
{{Infobox sobeiran
{{Cap d'estat o govèrn
| nom =
| Nom= Emperaire Wudi<br>武帝
| imatge = 漢武帝.jpg
| carta=
| legenda = Retrach de Wudi
|Imatge= [[Fichièr:漢武帝.jpg|180px]]
| naissença = [[Sègle II abC|156 AbC]]
|Títol_politic= Emperaire de la Dinastia Han
|Jorn_Mòrt mòrt = [[29 de març]] de [[-87Sègle Ièr abC|87 AbC]]
|Nacion= [[Dinastia Han]]
| país = [[Empèri Chinés]]
|Periòde_govèrn1= [[9 de març]] [[-141|141 AbC]] - [[29 de març]] de [[-87|87 AbC]]
| epòca = Antiquitat
|Predecessor1= [[Jingdi de Han]]
|Periòde_govèrn1 règne = [[9 de març]] de [[-141Sègle Ièr abC|141 AbC]] - [[29 de març]] de [[-87Sègle Ièr abC|87 AbC]]
|Successor1= [[Zhaodi de Han]]
| conjunt =
| Periòde_govèrn2=
|Nacion dinastia = [[Dinastia Han|Han]]
|Jorn_Naissença= [[-156|156 AbC]]
| davancièr = [[Jingdi]]
|Luòc_Naissença=
| successor = [[Zhaodi]]
|Jorn_Mòrt= [[29 de març]] de [[-87|87 AbC]]
}}
| Luòc_Mòrt=
|Maridat_amb=
| Profession=
| Partit= }}
 
'''Wudi''' (武帝) ([[-156|156 AbC]] - [[29 de març]] de [[-87|87 AbC]]), del seu nom personal '''Liu Che''' (劉徹), es lo seten emperaire de la [[dinastia Han]], del [[9 de març]] de [[-141|141 AbC]] fins a la seuna mòrt. Es considerat, amb los emperaires [[Taizong (Tang)|Taizong]] ([[dinastia Tang]]) e [[Kangxi]] ([[dinastia Qing]]) coma l’un dels mai grands emperaires de l’[[istòria de China]].
 
Linha 23 ⟶ 19:
Lo seu nom li ven de de ''wu'' (« guerrièr ») e de ''di'' (« emperaire »).
 
== Règne ==
=== Politica militara ===
Coma cap militar, l’emperaire Wudi menèt China al seu expendiment territorial maximal:
* en 111, annexèt e divisèt en comandariás lo reialme de [[Nanyue]], que compren lo sud de la China e lo nòrd del [[Vietnam]] d'ara;
Linha 29 ⟶ 27:
* a l’oèst, rebutèt las frontièras de l’empèri fins al [[bacin del Tarim]], al [[Quirguizstan]] d'ara.
 
=== Diplomacia ===
[[Imatge:Zhang Qian.jpg|thumb|left|Lo viatge cap a l’oèst de Zhang Qian, [[Caunas de Mogao]], entre 618 e 712.]]
En [[-139|139 AbC]], envièt lo seu emissèri [[Zhang Qian]] negociar una alliança amb los [[Yuezhi]] de l’[[Ozbequistan]] d'ara. Aquela espedicion provquèt d’autras missions cap a l’[[Asia Centrala]].
Linha 34 ⟶ 33:
Aquelas ambassadas aurián començat afar d'escambis e que l’emperairi auriá recebut d'estatuas boddicas d’Asia centrala, coma aquò es pintat dins las [[caunas de Mogao]].
 
=== Reformas ===
L’emperaire Wudi es a l’origina de diferentas mesuras destinadas a renforçar lo pofrrpoder centralizat a [[Chang'an]], la seuna capitala, situada dins la provìnciaprovíncia delde [[Shaanxi]]. En 134, Wudi instituiguèt lo recrutament dels foncionaris per examèns. Tornèt amb los tèxtes classics enebits dels temps de [[Qin Shi Huangdi]], lo fondator de la [[dinastia Qing]].
 
En 134, Wudi instituiguèt lo recrutament dels foncionaris per examèns. Tornèt amb los tèxtes classics enebits dels temps de [[Qin Shi Huangdi]], lo fondator de la [[dinastia Qing]].
 
Wudi adoptèt los principis del [[confucianisme]] coma filosofia d’Estat e fondèt una escòla destinada a ensenhar lo confucianisme als futurs administrators de l’empèri.
Linha 42 ⟶ 40:
Aquelas reformas aguèron un efècte durable tot lo long de l’existéncia de la Chine imperiala e exercèron una influència considerabla sus las civilizacions a l'entorn.
 
Lo reialmerègne de l’emperaire Wudi durèt 54 ans, un recòrd que foguèt batut sonque per l’emperairel'emperaire [[Kangxi]], mai de 1800 ans mai tard.
 
== Vejatz tanben ==
* {{Commons|Emperor Wu of Han}}
 
 
 
 
 
 
 
== Bibliografia ==
* Bibliografia sus l’emperaire Wudi prepausada per{{fr}} Michèle Pirazzoli-t'Serstevens, {{fr}}[http://www.cddp92.ac-versailles.fr/spip2/spip.php?article455 en linha], Bibliografia sus l’emperaire Wudi sul site del Centre departamental de documentacion pedagogic dels Nauts de Sèina.
* {{fr}} Édouard Chavannes, 1895, ''Lo reialme de l'emperaire Ó'', dins l'introduccion de la traduccion de las ''[[Shiji|Memòrias istoricas]]'' de [[Sima Qian]] per [[Édouard Chavannes]], 1895.
 
{{Dinastia| color1="#ffffff" |color2="#ffffff" |abans=[[Jingdi]]|nom=Wudi de</br>[[Dinastia Han|Han]]<br />|aprèp=[[Zhaodi]]}}