Sègle III apC : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
Creacion de la pagina amb « <center> ../.. | sègle I apC | sègle II apC | '''sègle III apC''' | sègle IV apC | sègle V apC | ../.. <… » |
Cap resum de modificació |
||
Linha 8 :
[[sègle VI|../..]]
</center>
== Istòria ==
'''195-202''' : après lo sostèn part a l'armada de [[Pescennius Niger]], [[Septimi Sever]] comencèt una guèrra novèla entre Romans e Parts. Lei premiers prenguèron pauc a pauc l'avantatge e ocupèron [[Nisibe]] ([[195]]) e [[Ctesifont]] ([[197]]). La patz foguèt restablida en [[202]] amb un acòrdi favorable ai Romans. Dins aquò, lei Parts demorèron una poissança importanta dins la region.
<br/>
'''211''' : dins l'[[Empèri Roman]], [[mòrt]] de l'emperaire [[Septimi Sever]] que foguèt remplaçat per sei fius [[Caracalla]] e [[Geta]]. Pasmens, lo premier capitèt rapidament d'assassinar lo segond.
<br/>
'''212''' : edicte de [[Caracalla]] qu'estendiguèt l'estatut de ciutadan roman a totei leis òmes liures de l'[[Empèri Roman]].
<br/>
'''217-218''' : assassinat de [[Caracalla]] a l'iniciativa dau prefècte [[Macrin]] que se proclamèt emperaire. Pasmens, per estabilizar son poder, negocièt un tractat de patz fòrça favorable ai Parts. Vengut impopular, foguèt tuat per sei soudats. [[Elagàbal]] venguèt emperaire sota la direccion de sa maire e de sa grand (→ [[222]]).
<br/>
'''220''' : en [[Republica Populara de China|China]], reversament de l'emperaire [[Han Xiandi]] per lo generau [[Cao Pi]]. Aquò marquèt la fin de la [[dinastia Han]] e marquèt lo començament dau [[Periòde dei Tres Reiaumes]].
<br/>
'''222''' : assassinat de l'emperaire roman [[Elagàbal]] per sa [[garda pretoriana|garda personala]]. Foguèt remplaçat per [[Sever Alexandre]] que menèt una politica prudenta de redreiçament economic.
<br/>
{{veire|Empèri Sassanida}}
'''224-226''' : revòuta dau Sassanida [[Ardachir Ièr|Ardachir I{{èr}}]] còntra lei [[Empèri Part|Parts]]. Lo rèi [[Artaban V]] assaièt de reprimir l'insureccion mai foguèt tuat a la [[batalha d'Hormizdaghan]]. Aquò permetèt ai [[Empèri Sassanida|Sassanida]] de conquistar pauc a pauc tot lo territòri part e de fondar l'[[Empèri Sassanida]].
<br/>
[[Fichièr:Empèri Roman - Formacion.png|thumb|right|Carta de l'Empèri Roman au començament de la crisi.]]
{{veire|Crisi dau sègle III}}
'''235''' : assaiant de negociar la fin d'un conflicte amb leis [[Alamans]], l'emperaire [[Alexandre Sever]] foguèt assassinat per sei tropas e remplaçat per [[Maximin I|Maximin]]. Aquò marquèt lo començament d'un [[Crsi dau sègle III|lòng periòde d'instabilitat politic]] dins l'[[Empèri Roman]] que veguèt 21 emperaires legitims e plusors desenaus usurpators se batre per contraròtlar l'Estat fins a l'aveniment de [[Dioclecian]]] en [[284]].
<br/>
'''241''' : decès d'[[Ardachir Ièr|Ardachir I{{èr}}]], fondator de l'[[Empèri Sassanida]]. Foguèt remplaçat per son fiu [[Shapur Ier|Shapur I{{èr}}]].
<br/>
'''248''' : acòrdi entre lei [[Gòts]], lei [[Vandals]] e lei [[Sarmats]] per menar d'incursions regularas còntra lei províncias frontalieras romanas (→ [[271]]).
<br/>
'''271''' : importanta victòria de l'emperaire roman [[Aurelian (emperaire roman)|Aurelian]] còntra lei [[Gòts]] e lei [[Vandals]] que deguèron arrestar seis incursions e liurar de cavaliers per lei tropas auxiliaras romanas (→ [[248]]). En cambi, lei Vandals recebèron lo drech de s'installar dins certanei regions de l'Empèri.
== Decès ==
* [[Ardachir Ièr|Ardachir I{{èr}}]], rèi [[Empèri Sassanida|sassanida]].
* [[Artaban V]], rèi [[Empèri Part|part]].
* [[Aurelian (emperaire roman)|Aurelian]], emperaire [[Empèri Roman|roman]].
* [[Caracalla]], emperaire [[Empèri Roman|roman]].
* [[Geta]], emperaire [[Empèri Roman|roman]].
* [[Han Xiandi]], emperaire [[Republica Populara de China|chinés]].
* [[Maximin I|Maximin]], emperaire [[Empèri Roman|roman]].
* [[Macrin]], emperaire [[Empèri Roman|roman]].
* [[Septimi Sever]], emperaire [[Empèri Roman|roman]].
* [[Sever Alexandre]], emperaire [[Empèri Roman|roman]].
* [[Shapur Ier|Shapur I{{èr}}]], rèi [[Empèri Sassanida|sassanida]].
== Liames intèrnes ==
* [[Crisi dau sègle III]].
* [[Empèri Roman]].
* [[Periòde dei Tres Reiaumes]].
== Bibliografia ==
== Nòtas e referéncias ==
<references/>
| |||