Sègle II apC : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
Cap resum de modificació |
Cap resum de modificació |
||
Linha 34 :
<br/>
'''123''' : restabliment de la [[patz]] entre Romans e Parts. La frontiera foguèt restaurada e [[Armenia]] demorèt dins l'esfèra d'influéncia de [[Roma]] (→ [[161]]).
<br/>
'''125''' : en [[Republica Populara de China|China]], decès de l'emperaire [[Han Andi]]. Sa succession foguèt marcada per de còps d'Estat. Aquela instabilitat durèt fins a l'accession de [[Han Shundi]] au tròne.
<br/>
'''131''' : [[edicte perpetuau]] de [[Publius Salvius Iulianus|Salvius Iulianus]] que codifiquèt e modernizèt lo [[drech]] roman per lei foncionaris e lei jutges. En parallèl, una importanta reforma administrativa permetèt a l'emperaire de nominar dirèctament lei foncionaris subaltèrnes dei províncias. Aquò marquèt un melhorament important dau foncionament de l'administracion imperiala.
<br/>
'''132-135''' : en [[Judèa]], [[revòuta de Bar Kokhbà]] après la decision de l'emperaire [[Adrian (emperaire)|Adrian]] de bastir un [[temple]] dedicat a [[Jupitèr (dieu)|Jupitèr]] sus lei roïnas dau Temple de Jerusalèm destruch en [[70|70 apC]]. Ben organizats, leis insurgents menats per [[Simon bar Kokhbà]] organizèron una defensa fòrça eficaça que necessitèt la mobilizacion de 8 a 12 legions. Segon lei cronicaires romans, la repression foguèt fòrça violenta e entraïnèt la mòrt de {{formatnum:580000}} personas e la destruccion de 50 vilas e de 985 vilatges.
<br/>
'''135''' : illustrant la perseguida de l'afebliment de la [[dinastia Han]], leis eunucs nomats senhors d'un territòri foguèron desenant autorizats de lo cedir a seis enfants adoptius.
<br/>
'''138''' : [[mòrt]] de l'emperaire [[Adrian (emperaire)|Adrian]]. Son rèine marquèt un cambiament major dins l'estrategia romana que passèt d'una posicion ofensiva amb de conquistas recurrentas a una actitud defensiva caracterizada per l'organizacion generalizada de [[frontiera]]s [[fortificacion|fortificada]]s (''[[limes]]''). Foguèt remplaçat per [[Antonin lo Piós]]. Aqueu decès entraïnèt d'atacas de part de plusors enemics tradicionaus de l'Empèri ([[Empèri Part|Parts]], [[Escites]]...) e de trèbols en [[Dàcia]]. Pasmens, la situacion foguèt aisament restablida.
Linha 46 ⟶ 50:
<br/>
'''143-144''' : revòuta en [[Dàcia]] que foguèt aisament reprimida per lei Romans (→ [[155]]).
<br/>
'''143-146''' : periòde novèu d'instabilitat après la mòrt de l'emperaire [[Han Shundi]]. Plusors [[aristocracia|aristocratas]] assaièron de prendre lo poder en nomant d'emperaires enfants. La situacion s'estabilizèt amb l'installacion au poder de [[Han Huandi]] sota la regéncia de sa maire e dau prince [[Liang Ji]] (→ [[159]]).
<br/>
'''146''' : acabament d'importanteis operacions de construccion de [[fortificacion]]s dins la region dei [[Camps Decumates]], region importanta per la defensa romana au nòrd deis [[Aups]] entre lei vaus de [[Ren]] e de [[Danubi]].
Linha 61 ⟶ 67:
<br/>
'''v. 156''' : creacion de la confederacion dei [[Xianbei]]. Aquò entraïnèt la formacion d'un important estat [[Empèris nomadas|nomada]] capable de menaçar [[Republica Populara de China|China]].
<br/>
'''159''' : còp d'Estat organizat per l'emperaire [[Han Huandi]] per reprendre lo poder a [[Liang Ji]]. Pasmens, [[Han Huandi]] passèt rapidament sota l'influéncia deis eunucs de la cort laissant ansin la [[corrupcion]] se desvolopar sensa limit (→ [[166]]).
<br/>
'''161''' : mòrt de l'emperaire [[Antonin lo Piós]] que foguèt remplaçat per lei coemperaires [[Marc Aurèli]] e [[Lucius Verus]]. Pasmens, la mòrt precòça dau segond ([[169]]) laissèt rapidament lo premier a la tèsta de l'[[Empèri Roman]].
Linha 68 ⟶ 76:
{{veire|Pèsta antonina}}
'''165-190''' : grèva epidemia (probablament la [[variòla]]) que tuèt de milions d'abitants dins l'[[Empèri Roman]] (5-15 milions de victimas).
<br/>
'''166''' : en [[Republica Populara de China|China]], revòuta d'estudiants còntra la corrupcion de l'[[administracion]]. Dins aquò, lo movement foguèt reprimit.
<br/>
{{veire|Guèrras Marcomanas}}
'''166-180''' : en [[Germania]], guèrras entre [[Roma]] e divèrsei pòbles [[germania|germanics]] menats per lei [[Marcomans]]. Per empedir la formacion de reiaumes barbars poderós lòng de sa frontiera septentrionala, lei Romans ataquèron e destruguèron lei confederacions germanicas localas. De mai, lei Marcomans deguèron pagar un tribut anuau.
<br/>
'''168''' : [[mòrt]] de l'emperaire chinés [[Han Huandi]]. Foguèt remplaçat per l'emperaire enfant [[Han Lingdi]]. La cort chinesa se devesiguèt rapidament entre diferentei faccions. De combats veguèron lo succès deis eunucs a la tèsta de l'administracion. Fòrça corromputs, mantenguèron aisament l'emperaire en fòra de la gestion de l'Estat (→ [[184]]).
<br/>
'''175''' : temptativa d'usurpacion dau generau [[Avidius Cassius]] que se proclamèt emperaire après una rumor a prepaus de la mòrt de [[Marc Aurèli]].
Linha 76 ⟶ 88:
'''180''' : mòrt de l'emperaire [[Marc Aurèli]] que foguèt remplaçat per son fiu [[Commòde]].
<br/>
'''180''' : en [[Republica Populara de China|China]], començament d'una grèva crisi economica. Entraïnèt rapidament una tiera d'insureccions popularas qu'accelerèron lo declin de la [[dinastia Han]] (→ [[
<br/>
'''181''' : mòrt de [[Tanshihuai]], fondator de la confederacion [[xianbei]]. Son fiu lo remplacèt mai divèrsei clans refusèron aquela succession ereditària.
<br/>
'''182''' : descubèrta d'un complòt visant a eliminar [[Commòde]]. Implicava una partida important de l'elèit roman (familha imperiala, senators, cap de la [[garda pretoriana]]... etc.). Entraïnèt una repression saunosa e l'instauracion d'un regim imperiau autoritari.
<br/>
{{veire|Revòuta dei Turbants Jaunes}}
'''184-185''' : en [[Republica Populara de China|China]], revòuta de la sècta dei Turbants Jaunes còntra la [[corrupcion]] dau govèrn imperiau. Lo movement foguèt reprimit per l'armada e permetèt l'ascension de plusors generaus coma [[Yuan Shao]], [[Cao Cao]] e [[Sun Jian]]. Pasmens, de pòchis de resisténcia contunièron de se batre fins a [[205]].
<br/>
'''192''' : [[assassinat]] de [[Commòde]]. Sa mòrt entraïnèt una crisi de succession que foguèt reglada lo 1{{èr}} de junh de [[193]] amb la presa dau poder per [[Septimi Sever]].
Linha 115 ⟶ 130:
* [[Han Hedi]], emperaire [[Republica Populara de China|chinés]].
* [[Han Shangdi]], emperaire [[Republica Populara de China|chinés]].
* [[Han Shundi]], emperaire [[Republica Populara de China|chinés]].
* [[Lucius Verus]], emperaire [[Empèri Roman|roman]].
* [[Quintus Lollius Urbicus]], generau [[Empèri Roman|roman]].
| |||