Oxigèn : Diferéncia entre lei versions

Se la descubèrta de l'oxigèn es relativament recenta, d'observacions de sa preséncia ò de sei proprietats aguèron luòc tre l'[[Antiquitat]]. La pus anciana coneguda a l'ora d'ara es aquela de [[Filon de Bizanci]] (vèrs [[-280|280]]-[[-220|220 avC]]) que s'interessèt a la [[combustion]] d'una candèla plaçada dins una campana sotada dins d'[[aiga]]. Observèt una montada dau nivèu de l'[[aiga]] dins la campana mai expliquèt lo fenomèn per una transformacion d'un [[volum]] d'[[aire]] en [[quatre elements|element]] [[fuòc]]<ref>'''[[anglés|(en)]]''' Joseph Jastrow, ''Story of Human Error'', Ayer Publishing, 1936, p. 171.</ref>. Durant la [[Renaissença]], [[Leonardo da Vinci]] ([[1452]]-[[1519]]) repetiguèt aquela experiéncia per la combustion e capitèt de l'estendre a la [[respiracion]].

 

 

Dos sègles pus tard, [[Robert Boyle]] ([[1627]]-[[1691]]) demostrèt que l'[[aire]] es necessari a la [[combustion]]. Puei, totjorn au sègle XVII, lo [[quimia|quimista]] [[Anglatèrra|anglés]] [[John Mayow]] ([[1641]]-[[1679]]) capitèt d'isolar la partida de l'[[aire]] necessària a la [[combustion]] e a la [[respiracion]]. Estimèt son [[volum]] a 20% dau volum totau de l'aire e la diguèt ''spiritus nitroaereus''. [[John Mayow|Mayow]] mesurèt tanben l'aumentacion de [[massa]] d'una mòstra d'[[antimòni]] avans e après sa combustion. Concluguèt que lo ''spiritus nitroaereus'' deviá se combinar amb lo [[metau]]. Puei, generalizèt aqueu resultat a la [[respiracion]] dins un obratge paregut en [[1688]]. Marcant de progrès importants, sa teoria desvolopèt l'idéa d'una extraccion dau ''spiritus nitroaereus'' de l'[[aire]] per lei [[palmon|paumons]], de son transpòrt per lo [[sang]] e de sa consumacion dins lei [[muscle]]s.