Haifa : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
m #REDIRECT Aifa |
S'ha suprimit la redirecció a Aifa Balisa : Redireccion suprimida |
||
Linha 1 :
{{Infobox Vila
|carta=
|nom=Haifa
|nom2=חֵיפָה/Hefà
|blason=Coat of arms of Haifa.svg
|bandièra=Flag of Haifa.svg
|nom de division1=[[Lista dels païses del Mond|País]]
|division1={{Israèl}}
|títol autoritat=Cònsol
|autoritat=[[Yona Yahav]]
|nom de division2=[[Districte israelian|Districte]]
|division2=Districte De Haifa
|títol autoritat2=
|autoritat2=
|nom de division3=
|division3=
|títol autoritat3=
|autoritat3=
|nom de division4=
|division4=
|títol autoritat4=
|autoritat4=
|nom de division5=
|division5=
|títol autoritat5=
|autoritat5=
|nom de division6=
|division6=
|títol autoritat6=
|autoritat6=
|cp=
|mapa=
|imatge de mapa=
|latitud=32.811918
|longitud=34.998743
|estatut=
|altitud=0-425
|populacion=268200
|annada_pop=2010
|superfícia=6000
|sits-toristics=
|divèrs=
|imatge=Pic haifa.png
|talha imatge=
|legenda=
|url= http://www.haifa.muni.i
|imatgeloc=Israel relief location map.jpg
}}
[[Fichièr:Haifa.jpg|thumb|300px|Vista de la vila de Haifa dels naut del [[Mont Carmel]], 2006.]]
'''Haifa''' ([[ebrieu]] חֵיפָה ''Hefà'') es una vila del nòrd-èst d'[[Israèl]], la tresena del país pel nombre d'abitants (prèp de {{formatnum:264900}} dins la vila e {{formatnum:1039000}} l'airal metropolitan, en [[2007]]). Se situa sus la riba orientala de la [[Mediterranèa]] e ocupa {{unitat|63666|km²}}.
Al [[Mont Carmel]] se tròba lo centre administratiu de la [[Fe bahà'í]] e lo Santuari del [[Bab]]. Es un luòc de pelegrinatge amb un important atrach toristic.
== Istòria ==
Haifa èra gaire mencionada fins al sègle XI; anbans èra un luòc sens importància. Al segle XI èra poblada de josieus qu'i vivian dins la concession del califa [[fatimita]] pagant un tribut, e i aviá de talhèrs navals que al final del sègle foguèron gaitats pels croats; conqueriguèron la vila l'agost de [[1100]] aprèp d'un sètge d'un mes, amb l'ajuda de la flòta de [[Venècia]]. La guarnison, de josieus e musulmans, foguèt massacrada. Seguent alara l'astre d'[[Sant Joan d'Acre|Acre]].
En 1187, casuda [[Sant Joan d'Acre|Acre]], Haifa foguèt ocupada per [[Saladin]]. En [[1191]] Saladin destruïguèt los barris e l'abandonèt als croats. [[Loís IX de França|Sant Loís de França]] reforcèt las fortificacions en [[1250]]. En [[1256]], davant l'avança de [[Baybars I]], foguèt abandonada per la poblacion; lo sultan [[mamelocs|mameloc]] l'ocupèt e saquejèt mas los croats la recuperèron pauc aprèp e la gardèron fins [[1291]] quand foguèt ocupada pel sultan [[Al-Aixraf Khalil]], aprèp que conqueriguèt Acre.
La ciutat demorèt un temps en roïnas doncas los mamelocs temián lo retorn dels croats. Aprèp l’establiment del poder otoman en [[1517]], Haifa èra pas mencionat dins los registres cadastrals. En [[1611]] i aviá un pichon estaliment comercial ont i aviá de mercands franceses seriá estat la possession de la familha [[Tarabay]]. En [[1623]] foguèt assetjar per [[Fakhr al Din II]] qu'exigiguèt a Ahmad ibn Tarabay un pacte per atacar pas la region de [[Safad]], mas Ahmad preferiguèt la destruccion de la ciutat. Se tornèt bastir laboriosament amb un pichon pòrt comercial al sègle XVIII e XVIII.
Vèrs [[1750]] passèt jos la possession de [[Zahir al-Umar]], un cap local bedoin rebèl que governava Acre e Safad fins a [[1775]]. En [[1761]] la [[Sublima Pòrta|Pòrta]] autorizèt l'incorporacion d'Aifa disn la província de [[Damasc]] e lo governador Othman Pasha e envièt 30 soldats dins una nau, mas Zahir al-Umar, informat per d'espions, l'esperava e rebutèt la nau; la vila existenta fogut desmolida e reconstroïda a 2 kms al nòrd-èst dins un luòc aparat; la nòva vila se sonava ''al-imara al-djadida'' (La Nòva Construccion) aprèp venguèt Haifa al-Djadida (Aifa la Nòva). A la casuda de Zahir Haifa foguèt governada per [[Djazzar Ahmad Pasha]] (enviat pel governador de Damasc Uthman Pasha) que governèt com un quasi sobeiran pendent 29 ans (1775-1804). En [[1799]] foguèt ocupada pels franceses mas aprèp la casuda Acre l'abandonèron.
En [[1837]] passèt dins las mans d'[[Ibrahim Pasha]] d'[[Egipte]]. En [[1840]] foguèt bombardejada per de naus otomanas, anglesas e austriacas en pression contra Ibrahim. En aquest temps les males condicions del port d'Acre havien provocat que el tràfic anés cap a Haifa. S'i establiguèron nombrosos josieus del [[Marròc]], l'[[Empèri Otoman]] e qualques punts d'Euròpa e en [[1868]] de protestants alemans de Wuttemberg. Tanben van venir molt [[baha'isme|baha'ins]] (Baha Allah moriguèt a Acre en [[1892]] e las tombas del [[Bab]] e del seu filh Abd al-Baha son al Mont Carmel, prèp d'Aifa).
Los britanics dintrèon a Aifa lo [[23 de setembre]] de [[1918]]. Èra una partida del [[Mandat Britanic de Palestina|mandat de Palestina]] pendent que se desenvolupèt e creissèt fòrça. Les vias ferradas cap a [[Edjaz]], [[Damasc]] e [[Auran]] e aprèp cap al sud de Palestina e Egipte, donèt un vam nòu a la vila. Lo pòrt foguèt melhorat en [[1921]] e [[1933]] an en qu'i arribèt un oleoducte dempuèi [[Iraq]]. Entre [[1930]] e [[1940]] s'i establiguèron fòrça josieus de l'Euròpa centrala e orientala. En [[1948]] la vila comptava prèp de {{unitat|120000|abitants}}, amb dos terces de josieus ({{formatnum:6230}} e [[1920]], de {{unitat|25000|abitants}}, {{formatnum:15923}} en [[1931]] sus {{unitat|50000|abitants}}).
Lo [[21 d'abril]] de [[1948]] los britanics retirèron las tropas e aprép una corta lucha la vila demorèt dins las mans de la milícia josièva. La populacion arabia foguèt expulsada. La mesquita de Djarayna foguèt dametjada mas foguèt restaurada ([[1949]]). La sècta dels [[Ahmadiyya]] vi a Kababir, un districte de la vila al pè del mont Carmel.
Ara, Aifa es una vila multiculturala e multiconfessionala, que convivon de ciutadans israalians Josieus, Musulmans, Crestians e Druzes. Abriga lo Centre mondial baha'in (amb lo mausolèu del Bab, los jardins en laissas e los bastiments administratius sul flanc nòrd del mont Carmel), qu'es un site administratiu e de pelerinatge important pels adèptes del baha'isme, e un atractiu toristic visitat<ref>(en) Hossein Amanat, « Haifa », dans Encyclopædia Iranica, Costa Mesa, Mazda, vol. 11, 2002 [http://www.iranicaonline.org/articles/haifa texte integral]</ref>. D'autres luòcs sants del baha'isme se trapan a Acre.
==Economia==
E mai de son pòrt industrial, la vila d'Aifa se tròba lo terminal de l’[[oleoducte]] d’[[Eilat]] (menant cada an {{unitat|9|millions}} de tonas de petròli brut dins las rafinariás) es tanben un element essencial de l’[[economia israeliana]] pel Technion que las òbra de recerca alimentan las ''start-up'' e los pargues tecnologics repartits dans la periferia de [[Tel Aviv-Jaffa]] fins a [[Galilèa]]. Es un centre de comunicacion regionala e internacionala sul plan del transpòrt aerian ([[Eilat]]), rotièr, ferroviari ([[Tel Aviv-Jaffa]]) e maritim ([[Chipre]]).
La vila aculhís lo sèti social de fòrça d'entrepresas industrialas, coma ''Israel Electric Corporation'' (Recèpta : {{unitat|17600000000|$}}) que fornís una granda partida de l’electricitat en Israèl, Intel Israèl lo primièr exportator privat del país, o encara ZIM, la companhiá israeliana de transpòrt maritim.
==Embessonatge==
*[[Marselha]]; {{Occitània}} dempuèi 1958
e
<div class="references-small" style="-moz-column-count:2;column-count:2;">
*{{Danemarc}}; [[Aalborg]]
*{{Belgica}}; [[Anvèrs]]
*{{USA}}; [[Boston]]
*{{Alemanha}}; [[Brèma]]
*{{Africa del Sud}}; [[Lo Cap]]
*{{Alemanha}}; [[Düsseldorf]]
*{{Alemanha}}; [[Erfurt]]
*{{USA}}; [[Fort Lauderdale]]
*{{Reialme Unit}}; [[Hackney]]
*{{Chipre}}; [[Limassol]]
*{{filipinas}}; [[Manila]]
*{{Alemanha}}; [[Mannheim]]
*{{Alemanha}}; [[Mayence]]
*{{Reialme Unit}}; [[Newcastle upon Tyne]]
*{{Ucraïna}}; [[Odessa]]
*{{Reialme Unit}}; [[Portsmouth]]
*{{Argentina}}; [[Rosario]]
*{{USA}}; [[San Francisco]]
*{{China}}; [[Shanghai]]
</div>
==Referéncias==
<references/>
{{commons|Category:Haifa}}
[[Categoria:Vila d'Israèl]]
| |||