Wikipèdia

Carcinòl (sosdialècte) : Diferéncia entre lei versions

Navigar dins l'istoric
← Cambiament precedentDiferéncia seguenta →
Contengut suprimit Contengut apondut
VisualWikitext
→‎Despatalizacion : Accent pas al bon endrech
Ajustons d'informacions e exemples
Linha 4 :
}}
 
Lo '''carcinòl''' es lo parlar [[occitan]] de [[Carcin]]. Es una subdivision del [[lengadocian]], e mai precisament del [[nòrd-lengadocian]].
 
Lo carcinòl es tradicionalament subdevesit entre [[naut-carcinòl]] e [[bas-carcinòl]].
 
 
D'unasD’unas divisions suplementàrias destrian :
* lo [[bas-carcinòl]] (o [[ribieirenc]])
* lo [[nautbas-carcinòl]] :(o ribieirenc)
** lo [[naut-carcinòl mejan]] (o [[caussanèl caorsin]]):
** lo [[nòrd-carcinòl]] mejan (o [[dordonhenc]]caussanèl caorsin)
** lo [[fijagòl]]nòrd-carcinòl (o [[segalin]]dordonhenc)
** lo fijagòl (o [[segalin)
 
La diferéncia màger entre los parlars carcinòls es la prononciacion de l’A atòna, que lo bas-carcinòl sèrva '''/a/''' e lo naut-carcinòl pronóncia '''/ɔ/'''.
Linha 19 ⟶ 20:
=Caracteristicas lingüisticas=
==Fonetica==
Los cases pas listats aquí son comuns a l'usatgel’usatge general en lengadocian, coma la modificacion d'unad’una consonanta al contacte d'und’una autra que pren sa valor :
Mièg Mont /mɛmmun/
 
Linha 32 ⟶ 33:
====Letras eufonicas====
*Neutre
En Carcin naut s'inseríss’inserís lo son '''Z''' davant lo neutre ''o'' - Fai-zo, vai-te zo quèrre - mentre qu'enqu’en Carcin bas lo iatus es evitat amb l'emplecl’emplec de '''Ba'''.
*Z e N
Òm pòt ausir a-z-Albi, a-z-Òlt, a-z-aquel per donar una prononciacion mai fluida, la meteissa causa arriba tanben mas amb la letra N :
Linha 39 ⟶ 40:
Passatge de «aquò» a «quò» coma en dialècte [[Lemosin (dialècte)|lemosin]] : «Quò vai ?»
===Enclisi===
Los articles e pronoms d'unad’una soleta sillaba pòdon se pegar al mot precedent s'ess’es acabat per una vocala, s'enseguíss’enseguís que i a una pèrda de la vocala finala de l'articlel’article o del pronom.
 
Vòli que'lque’l rei vengue<br/>
mostra'lmostra’l Paradís<br/>
Val mai un pichon chas se qu'unqu’un grand chas'lschas’ls autres.<br/>
Chas prononciat /tʃa/.
 
Aquel emplec es admés a l'escrichl’escrich.
===Iotacisme===
Lo fonèma '''/e/''' se càmbia en '''/i/''' davant LH e NH coma o indica Évelyne ROQUES<ref>[[Évelyne ROQUES]], ''[[Le parler du Lot]]'', NÎMES, LACOUR, {{coll.} « COLPORTEUR », 1995 {{ISBN|2-84149-097-1}}</ref> :
Linha 55 ⟶ 56:
La realizacion es sovent '''/ts/''', mas òm pòt ausir '''/dz/''' o '''/tʃ/''' en cas de non distincion amb '''CH'''.
*Fetge '''/'fe.tse./'''
*PecajonPescajon '''/pe.kɔ.'tsu/'''
*Manjar '''/man'dza/'''
*Cambajon '''/kɔm.bɔ.'tsu/''' notat ''combochou'' dins Le Parler du Lot p25
Linha 61 ⟶ 62:
La S intervocalica es realizada amb lo son '''/ʒ/''' coma dins l'anglés ''measure'' '''/ˈmeʒəʳ/''' o lo francés ''girafe'' '''/ʒiʀaf/'''. Los demai parlars lengadocians fan sovent '''/z/''' dins aqueste cas.
===S finala===
En Carcin i a tres prononciacions per l’S finala.
S finala del plural pòt cambiar en '''/j/''', ''las fedas'' '''/lɔj fe.dɔj/ '''o '''/laj fe.dɔj/'''. Aquel cambiament se tròba tanben dins l'occitan de Montpelhièr e en occitan [[Tolosan_(sosdialècte)#Morfologia|Tolosan]]▼
====vocalizacion====
▲S finala del plural pòt cambiar en '''/j/''', ''las fedas'' '''/lɔj fe.dɔj/ '''o '''/laj fe.dɔj/'''. Aquel cambiament se tròba tanben dins l'occitanl’occitan de Montpelhièr e en occitan [[Tolosan_(sosdialècte)#Morfologia|Tolosan]] mas limitat a l’article.
Louis Allanche dòna la règla seguenta :
 
l'Sl’S finala ven '''i''' se lo mot seguent comença per una consonanta autra que '''[c], [p]''' e '''[t]''' :
 
''lai'' mas mas ''los'' cas <br/>
''loi'' fats mas ''los'' petaces <br/>
''lai'' bòrdas mas ''las'' telas <br/>
 
Sauzet ajusta dins ''Occitan Plurals: A Case For A Morpheme Based Morphologyque''<ref>Patrick Sauzet. Occitan Plurals: A Case For A Morpheme Based Morphology. Sascha Gaglia & Marc-Olivier Hinzelin. Inflection and word formation in Romance languages, John Benjamins Pub. Co., pp.179-200, 2012, Linguistik Aktuell / Linguistics today, 978-90-272-5569-3. <hal-00990693</ref> que lo sosdialècte carcinòl representa un modèl dirèct de la prima evolucion de l’[[italian]]. Los sosdialèctes que pratican lo passatge de S a I /j/ o fan pas que per l’article, lo carcinòl generaliza lo iotacisme als noms e adjectius : 
 
Las vacas blancas /laj 'bakɔj blankɔj/
====Silenciosa====
Per Carcin dordonhenc l'S finala es generalament silenciosa.
 
====Manten====
En Carcin bas l’S finala es pronociada /s/
 
Qual que siá la prononciacion cal escriure S.
Linha 74 ⟶ 86:
Lo betacisme es generalizat coma en lengadocian, fòra la vila de Solhac ont la diferéncia /v/ /b/ se fa, benlèu ligada al dialècte lemosin.
===Despatalizacion===
Al contacte d'unad’una consonanta la L es despatalizada en /w/ a Cajar e Montalban ont Alba serà realizat '''/ˈaw.bɔ/''' Montalban '''/mun.taw.'ba /'''
===Cambiaments===
La finala en ARA > ÈRA, en los mots ''alara'' e ''encara'' prononciats '''alèra''' e '''enquèra'''.
===TZ===
Dins lo cas d’una terminason la sequéncia TZ es realisada coma un /s/. Certs còps pòt èsser silenciosa, la posicion de l’accent tonic basta.
Pels noms comuns i a mai d’una manièra de prononciar TZ : 
 
« [...] loui chentiments d’omitia, dé ''pat'' e de tsoyo, que bous embouyorai pel ben. » escriguèt Lucien REDOULÈS<ref>[[Lucian REDOULÈS]], ''[[Rimailleries]]'', MSN du Lot, 1992 {{ISBN|2-9506920-0-1}}</ref> dins Rimailleries.
 
*Potz* prononciat /pus/ e transcrit en Poux dins la toponimia, coma Mas del poux, Tres Potz.
Prononciacion al plural ?
 
==Morfologia==
===Doble plural===
S'ajustaS’ajusta una S al plural : ''aquelses'' per ''aqueles'', ''tempses'' per ''temps'', ''ostalses'' per ''ostals''.
===Pronoms===
*Li pòt passar a ''i'' : alèra i disi que vengue deman
**ieu e sa forma reducha io s’emplegan en carcinòl
***Nosautres se tròba acorchit en nauses, nautres.
===Renfortiment===
Los mots de renfortiment son utilizatz sols sens sens negacion : 
 
« ''Cap'' libre li plasiá » « Manca ''res'' » « Vòli ''degun'' dins ma cosina »
==Conjugason==
Vèrb Èsser/Èstre al present : soi, ès/sès, es, sèm, sètz, son.
Linha 94 ⟶ 122:
Aquelas classificacions, per interessantas que sián, devon pas far oblidar que los traches distintius del carcinòl son pas especifics d’aquel parlar. Se tròban dins d’unes parlars vesins o lonhdans, lengadocians o pas.
==Lexic==
*anuèch anuèch : segon segon lo lòc vòl dire uèi o aqueste ser
*cabecon cabecon : formatjon formatjon de cabra
*causses causses : plans plans calcaris que s'espandissons’espandisson en Occitània
*far 4 oras : vespertinar
*frau
*far miègjorn : dormir aprèp dinnar
*mica levada
*frau : 
*mica levada : 
*pascada : 
*raivar : somiar
 
==Referéncias==
Linha 109 ⟶ 141:
 
== Ligams extèrnes ==
* [https://halshs.archives-ouvertes.fr/halshs-01011414 ''Lus Nodals de Gilbert Galtié, un exemple d'écritured’écriture spontanée de l'occitanl’occitan au début du XXIe siècle'', Joan Sibille]
* [http://www.espacioccitancarcinol.com Espaci occitan carcinòl]
 
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/wiki/Carcinòl_(sosdialècte) »