Naviri : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
Linha 16 :
Durant l'[[Antiquitat]], apareguèron en [[Mar Mediterranèa|Mediterranèa]] de naviris capables de viatjar sus de distàncias lòngas e de transportar de cargaments relativament importants. Èran de [[galèra]]s sovent equipadas d'una vela carrada que permetiá de repausar l'equipatge. Adoptadas per lei [[Fenicia]]ns, lei [[Grècia antica|Grècs]] e lei [[Empèri Roman|Romans]], evolucionèron gaire fins au començament de l'[[Edat Mejana]]. En fòra de son ròtle comerciau, la galèra, armada d'un esperon, d'armas de sètge e d'armas d'abordatge, foguèt tanben utilizada per lo combat. Lei premiers combats navaus decisius aguèron luòc durant lei guèrras entre Pèrsas e Grècs au començament dau sègle V avC. Pasmens, l'utilizacion militara de naviris dins la region es pus anciana coma lo mòstra leis invasions dei [[Pòbles de la Mar]] a a la fin dau sègle XIII avC e a l'inici dau sègle XII avC.
Dins lo rèsta dau mond antic, s'utilizèt principalament de veliers coma lei [[dau]]s dau nòrd de l'[[Ocean Indian]], la [[jonca]] [[Republica Populara de China|chinesa]]. Equipadas de velas renfòrçadas per de latas, çò que li donava una bòna resisténcia a la gausidura, podián navegar fins a la [[Mar Roja]] e transportar fins a 260 tonas de marchandisas. De mai, en China, l'utilizacion d'agulha aimantada per s'orientar, tecnologia precursora de la [[bossòla]] es atestada tre l'[[Antiquitat]] e se difusèt lentament vèrs l'[[oèst]]. Au sègle I avC, lei Chinés avián pereu inventat lo [[timon]].
Durant lo periòde [[Edat Mejana|medievau]], lei tecnologias navalas conoguèron pauc d'avançadas. En [[Euròpa]], lei naviris de propulsion umana contunièron de dominar ambé de modèls famós coma lo [[dromon]] [[Empèri Bizantin|bizantin]], galèra militara derivada de la trièra romana, ò lo [[drakkar]] [[viking]]. Pasmens, comencèt de se desvolopar de naviris de vela dins lo nòrd dau continent onte lei vents [[ocean]]ics pus regulars permetián d'utilizar unicament una propulsion eoliana. Mai sei naviris demorèron lòngtemps unicament destinats au comèrci. Son utilizacion militara comencèt a partir dau sègle XIV ambé la creacion de veliers pesucs dotats de [[castèu (naviri)|castèus]] e de [[torre]]s. Dins aquò, aquelei naviris mancavan d'equilibri e èran fòrça instables.
| |||