Wikipèdia

Glacièr : Diferéncia entre lei versions

Navigar dins l'istoric
← Cambiament precedentDiferéncia seguenta →
Contengut suprimit Contengut apondut
VisualWikitext
Magioladitis (discussion | contribucions)
1 332 modifications
m →‎Ligams extèrnes : Removed deleted template / all info is now in Wikidata, removed: {{Ligam AdQ|tr}} using AWB (10903)
Cedric31 (discussion | contribucions)
68 071 modifications
correccion ortografica
Linha 4 :
Un '''glacièr''' (var. '''glacèir, glacèr, glacier''', '''selh''') es un estòc d'[[glaç|aiga solida]] permanenta a l'escala umana <ref>http://asso.moraine.free.fr</ref>. La massa de [[glaç]] se forma a la superfícia de la Tèrra per compactacion e cristallizacion de la [[nèu]]. Un glacièr se desplaça, avança pels efièches conjugats de son pes pròpri e de la penda.
== Estructura ==
Un glacièr es constituït de doas zonaszònas principalas:
*la zòna d'acomolacion: situada dins la part pus enauçada del glacièr, es lo luòc que s'i acomolan las precipitacions de nèu. Dins aquesta zòna lo glacièr produtz de glaç e ganha en massa.
*la zòna d'ablacion: situada dins la part pus bassa del glacièr, la fonda importanta i provoca un demesiment de l'espessor, entrò sa disparicion totala al nivèl del front del glacièr. Aquesta airal es una zòna deficitària, de pèrda de massa pel glacièr.
 
Aquestas doas zonazònas son desseparadas per una linha dita linha d'equilibri que correspond aperaquí al limit de las nèus etèrnas. Amont d'aquesta linha , lo glacièr es totjorn cobèrt per un nevièr, mas aval de la linha d'equilibri, lo glaç es nus e descobèrt a la fin de la sason d'estiu. Per que lo bilanç de massa del glacièr siá positiu, cal generalament que la zòna d'acomolacion (exedentària) ocupa al mens aperaquí los dos tèrces de la superfícia totala del glacièr.
 
== Formacion ==
Linha 16 :
Las principalas formas d'acomolacion son las precipitacions dirèctas de nèu, la congelacion de l'aiga liquida, la nèu transportada per lo vent, la nèu e lo glaç carrejats per las [[avalanca]]s, lo [[gelibre]] e la congelacion de l'aiga dins los jaces prigonds.
 
Quand las [[temperatura]]s se mantenon jos lo [[punt de congelacion]], la nèu tombada càmbia son estructura perque l'[[evaporacion]] e la [[condensacion|recondensacion]] de l'aiga provòcan la recristallizacion que va formar de grans de glaç pus pichons, espesses e de forma esferica. Aqueste tipe de nèu recristallizada es sonada ''neviza'' en espanhòl, ''[[firn]]'' en anglés. Tre que la nèu se depausa e se càmbia en firn, los jaces inferiors son somés a de pressions cada còp mai intensas. Quand los jaces de glaç e de nèu tenon una espessor qu'atenh mantuna desena de mètres, lo pes es tal que la ''neviza'' comença de produire de cristals de glaç pus grands.
[[Fichièr:Glacial ice formation LMB (no text).png|right|thumb|200px|borrilh de nèu > nèu granulara > ''nebiza'' o ''firn'' > glaç]]
 
Dins los glacièrs, ont la desnevada se fa dins la zona d'acomolacion de nèu, la nèu se pòt cambiar en glaç al travèrs de la desnevada e recongelacion (sus mantuna annada). En [[Antartida]], ont la [[desnevada]] es fòrça lenta o existís pas (inclús en estiu), la compactacion que tresmuda la nèu en glaç pòt perdurar de milierats d'annadas. L'enòrma pression suls cristals de glaç fa qu'aicestes subisson una deformaciondesformacion plastica, que va provocar lo desplaçament lent dels glacièrs jos la fòrça de la [[gravitat]] coma se se tractava d'un enòrme flux de tèrra.
 
La dimension dels glacièrs depend del clima de la region ont s'encontran. La diferéncia entre çò que s'amolona dins la partida superiora respècte a çò que fond dins la partida inferiora constituís lo nombre de balança glaciària. Dins los glacièrs de montanha, lo glaç se va compactar dins los [[Circ glaciari|cirques]], que vendràn la zòna d'acomolacion equivalenta a çò que seriá la conca de recepcion d'un riu. Dins lo cas dels glacièrs continentals, l'amolonament se fa tanben dins la partida superiora del glacièr mas es la resulta mai de la formacion de [[gelada]], es a dire, del passatge dirècte de la vapor d'aiga de l'aire a l'estat solid dins las bassas temperaturas dels glacièrs, que de las precipitacions de nèu. Lo glaç amolonat s'esquicha e exercís una pression considerabla sul glaç pus prigond. Al seu torn, lo pes del glacièr exercís una pression centrifuga que provòca la butada del glaç cap a la broa exteriora ont se desnèva; aquesta partida es coneguda coma [[zòna d'ablacion]]. Dins los glacièrs de val, la linha que dessepara aquestas doas zònas (la d'amolonament e la d'ablacion) se sona ''linha de nèu'' o ''linha d'equilibri''. L'elevacion d'aquesta linha varia amb las temperaturas e la quantitat de nèu tombada e es fòrça mai importanta per l'[[adrech]] que per l'[[envèrs]]. L'avançada o lo recuolament d'un glacièr son determinats per l'aumentacion de l'amolonament o de l'ablacion respectivament. Los motius de l'avançada o del recuolament dels glacièrs pòdon èsser, objectivament, naturals o umans, mas son aquestes darrièrs los pus segurs dempuèi 1850, e lo desvolopament de l'industrializacion pr'amor que los efièches mai coneguts son l'enòrma produccion d'anidrid carbonic o [[dioxid de carbòni]] (CO<sub>2</sub>) lo qual absorbís de grandas quantitats d'aiga (dirèctament dels glacièrs vesins) per formar l'acid carbonic, amb lo qual los glacièrs de val van recuolar. Es lo cas dels glacièrs aupencs europèus, qu'an a proximitat de grandas fabricas que consomisson de quantitats considerablas de combustibles que genèran lo dioxid de carbòni. Pels glacièrs de [[Groenlàndia]] e d'[[Antartida]] los resultats son pus dificils de mesurar, pr'amor que los movements del front pòdon èsser compensats per un mai o mens grand amolonament de glaç dins la partida superiora, e presentar una mena de cicle d'avançada e recuolament que se retroalimentan mutualament e que son a l'origina d'una compensacion dinamica dins las dimensions del glacièr. Una baissa de la nautor del glacièr d'Antartida, per exemple, podriá provocar a l'encòp una butada màger cap a l'exterior, e una mai granda plaça per que s'acomola tornarmai una quantitat de glaç similara a la qu'existissiá abans: aquesta nautor (unes 3&nbsp;km) es determinada per la balança glaciària, que ten una mena de limit determinat al dessús del qual se pòt pas acomolar mai de glaç per la febla quantitat de vapor d'aiga contenguda dins l'aire a mai de 3000&nbsp;m.
Linha 32 :
Es la zòna d'acomolacion d'un glacièr de val.
;Glacièr penjat:
Un glacièr penjat es generalament de talha pichona e quilhat sil pendís d'una montanha. Es pas format que d'una zona d'acomolacion, lo glaç es evacuat per sublimacion e casuda de seracs que pòdon formar un glacièr regenerat en contrabascontrabàs.
;Glacièr regenerat:
Es un glacièr que sos apòrts en nèu son provesits per las casudas dels seracs d'un glacièr penjat. Los apòrts en nèu son limitats e aquestes glacièrs son de talha pichona e forman pas de glacièrs de val. Lo glaç s'evacua per sublimacion o fonda. Lo glacièr regenerat es d'un cèrta manièra la zòna d'ablacion del glacièr penjat.
Linha 40 :
 
====Glacièrs continentals non confinats====
;Calòta glaciària continentala o Inlandsis: Los glacièrs mai grands son las [[Calòtas glaciàrias continentalas]]: enòrmas massas de glaç que son pas influenciadas pel païsatge e que s'espandisson per tota la superficiasuperfícia, levat a las talveras, ont son espessor es mendre. [[Antartida]] e [[Groenlàndia]] son actualament los unics glacièrs continentals existissentsexistents. Aquestas regions contenon de grandas quantitats d'[[aiga doça]]. Lo volum de glaç es tant grand que se Groenlàndia se fondiá, lo nivèl de las mars aumentariá de {{unitat|21|m}} al nivèl mondial, alara que s'èra Antartida que fondiá, l'enauçada seriá de {{unitat|108|m}}. La fonda combinada provocariá una enauçada de {{unitat|130|m}}.
;Calòta glaciària: Es formada per d'enòrmes jaces de glaç que pòdon cobrir una cadena montanhosa o un [[volcan]]; sa massa es inferiora a la dels glacièrs continentals. Aquestas formacions cobrisson una granda partida de l'[[archipèla]] de las [[illa]]s [[Norvègia|norvegianas]] de [[Svalbard]], dins l'[[Ocean Artic|Ocean Glacial Artic]].
 
Linha 52 :
La velocitat de desplaçament dels glacièrs es determinada per la friccion. Coma se sap, la friccion fa que lo glaç de fons se desplaça a una velocitat pus febla que lo de las partidas superioras. Dins lo cas dels glacièrs aupencs, aquò s'aplica tanben per la friccion de las parets de las vals, per los que las regions centralas presentan un màger desplaçament. Aquò foguèt confirmat per las experiéncias realizadas al [[sègle XIX]] e qu'utilizèron d'estacas alinhadas suls glacièrs aupencs per n'analisar l'evolucion. Mai tard se confirmèt que las regions centralas s'èran las pus desplaçadas. Se passa exactament la meteissa causa per lo desplaçament de l'aiga del rius dins lor lièch mas a velocitat pus febla.
 
Las velocitats mejanas vàrian. D'unes an una velocitat tan lenta que los arbres pòdon brotar entre los bridadísbrisadisses depausats. D'autres ça que la, se desplaçan de qualques mètres per jorn. Es lo cas del glacièr [[glacièr Byrd|Byrd]], un glacièr de desbordament d'Antartida que, d'aprèp los estudis faches per satellit, se desplaçava de 750 a 800&nbsp;m per an (siá 2&nbsp;m per jorn).
 
L'avançada de fòrça glacièrs se pòt caracterizar per de passas d'avançada rapida apeladas [[Onda (glacièra)|ondas]]. Los glacièrs que fan d'ondas, se compòrtan d'un biais normal fins que bruscament accelèran lor movement per après tornar a lor estat anterior. Pendent las ondas, la velocitat de desplaçament es fins a 100 còps superiora a las condicions normalas.
Linha 59 :
Las ròcas e los sediments son incorporats al glacièr per mantun processus. Los glacièrs provòcan l'erosion del terren principalament de dos biais: abrasion e arrancament.
[[Fichièr: Arranque_glaciar.svg|right|thumb|270px|Arrancament glaciari e abrasion]]
Per mesura que lo glacièr raja sus la superfícia fracturada del lièch de ròca, arranca e levalèva de blòcs de ròcas qu'incorpora al glaç. Aqueste processus conegut coma ''arrancament'' se produsís quand l'aiga de fonda penètra dins las crebassas e las [[diaclasa]]s del lièch de ròca e del fons del glacièr e se congelacongèla. Tre que l'aiga s'espandís, va far coma un agre e alussar la ròcas. D'aqueste biais, los [[sediment]]s de totas las talhas dintran per venir formar una partida de la carga del glacièr.
 
L'abrasion se produísprodutz quand lo glaç e la carga de bridadísbrisadís rocalhosrocalhoses lisan sul lièch de ròca e foncionan coma un papièr de veire qu'alisa la superfícia situada en dejós. La ròca polsejada per abrasion recep lo nom de ''farina de ròca''. Aquesta farina es formada per de grans de ròca d'una talha de l'òrdre de 0,002 a 0,00625&nbsp;mm. De còps que i a, la quantitat de farina de ròca produsida es tan elevada que los corrents d'aiga de fonda prenon una color grisa.
 
D'autras caracteristicas visiblas de l'erosion glaciària son los selhons glaciaris. Aquestes se produsisson quand lo glaç de fonda conten de grands tròces de ròca que marcan lo lièch del glacièr. Cartografiar la la direccion dels selhons pòt permetre de determinar lo desplaçament del flux glaciari, çò qu'es una entresenha interessanta dins lo cas de glacièrs ancians.
Linha 75 :
[[Fichièr:Angular glacial erratic on Lambert Dome-750px.jpg|250px|thumb|right|Blòc erratic]]
 
Un còp que lo material es incorporat al glacièr, pòt èsser carrejat a qualques quilomètres abans d'èsser depausat dins la zòna d'ablacion. Totes los depaus daissats per los glacièrs recebon lo nom de ''bridadísbrisadisses glaciaris''. Los bridadísbrisadisses glaciaris son devesits pels geològs en dos tipes distints:
* Los materials depausats dirèctament pel glacièr, coneguts coma '''tills''' o ''baldra glaciària''.
* Los sediments daissats per l'aiga de fonda del glacièr, nomenats ''bridadísbrisadisses estratificats''.
 
Los blòcs que s'encontran dins lo ''till'' o liures sus la superficia son apelats ''blòcs erratics glaciaris'' se son diferents del lièch de ròca ont se trapan (es a dire quand sa [[litologia]] es diferenta de la de la ròca del lièch). Los blòcs erratics d'un glacièr son de ròcas transportadas e lèu abandonadas pel corrent de glaç. Son estudi litologic permet de comprene la trajectòria del glacièr que los a depausats.
Linha 83 :
=== Morrenas ===
 
[[Fichièr:Glacier.zermatt.arp.750pix.jpg|right|250px|thumb|Morrena laterala sus lo glacièr que rejonh lo [[Glacièr Gorner]], a [[Zermatt]], dins los [[Alps]] soïssoïsses. La morrena es lo molon de brisadisses dins lo quart superior esquèrra de l'imatge.]]
 
Lo nom pus comun per los sediments dels glacièrs es lo de [[morrena]]. Lo tèrme de ''moraine'' utilizat en [[francés]] e [[anglés]] a per origina lo [[francoprovençal]] ''morêna'' que los pageses empleguèron per designar los molons de bridadísbrisadisses encontrats prèp de las talveras dels glacièrs dins los [[Alps]]. A l'ora d'ara, lo tèrme ten un sens mai larg, e s'aplica a una seria de formacions, totas las que son compausadas pel ''till''.
;Morrena terminala: Una morrena terminala es un molon de material que foguèt desplaçat pel glaç e que se depausa a l'extremitat d'un glacièr. Aqueste tipe de morrena se forma quand lo glaç s'es fondut e evaporat prèp de l'extremitat del glacièr a una meteissa velocitat que la de l'avançada endavant del glacièr dempuèi sa zonazòna d'alimentacion. E mai que l'extremitat del glacièr siaga estacionària, lo glaç contunha de rajar e de depausar los sediments coma un riban transportaire.
;Morrena de fons: Quand l'ablacion ven superiora a l'acomolacion, lo glacièr comença de recuolar; per mesura qu'o fa, lo processus de sedimentacion del riban transportador contunha daissant un depaus de ''till'' en forma de planas onduladas. Aqueste jaç de ''till'' doçament ondulat se sona ''morrena de fons''. Las morrenas terminalas que se depausèron pendent las estabilizacions ocasionalas del front de glaç e pendent los recuolaments se nomenan morrenas ''de recuolament''.
;Morrena laterala: Los glacièrs aupencs produsisson dos tipes de morrenas qu'apareisson exclusivament dins las vals de montanha. Lo primièr se sona ''morrena laterala''. Aqueste tipe de morrena apareis mercé al lisament del glacièr al respècte de las parets de la val ont es confinat; d'aqueste biais los sediments s'amolonan parallèlament als costats de la val.
Linha 96 :
 
Abans la glaciacion las [[val]]s de montanha an una forma de V caracteristica, produsida per l'erosion verticala de l'aiga. Ça que la, pendent la glaciacion aquestas vals s'alargan e se cavan, çò qu'abotís a la creacion d'una [[val glaciària]] en forma de U. A mai de son cavament e alargament, lo glacièr tanben alisa la val gràcias a l'erosion. D'aqueste biais va eliminar los esperons de tèrra que s'espandisson dins la val. La resulta d'aquesta interaccion es la formacion de [[bauç|bauces]] triangulars sonats ''esperons trencats'', deguts a çò que mantun glacièr cava las vals mai que o fan sos [[afluent]]s pichons.
Doncas, quand los glacièrs acaban de recuolar, las valadas dels glacièrs afluents demòran en naut de la depression glaciàraglaciària principala, e son apelats [[glacièrs suspenduts]]. Las partidas del sòl que foguèron afectadas per l'arrancament e l'abrasion pòdon formar de lacs de còps sonats [[lac]]s ''paternoster'' per referéncia a las estacions del [[rosari]].
 
A l'origina d'un glacièr i a una estructura fòrça importanta, apelada [[circ glaciari]] que ten la forma d'una ola amb de parets escarpadas de tres costats, mas dobèrtas del costat que davala a la valada. Es dins lo circ que se fa l'acomolacion del glaç. Aquò comença del costat de la montanha que lèu va aumentar de talha per encausa de l'amolonament del glaç. Quand lo glacièr se fond, aquestes circs pòdon èsser ocupats per de pichons lacs de montanha nomenats [[tarn glaciari|tarn]].
Linha 121 :
Las morrenas son pas las solas formacions depausadas pels glacièrs. Dins d'airals determinats que dins d'unas ocasions foguèron cobèrts per las calòtas glaciàrias continentalas existís una varietat especiala de païsatge glaciari caracterizat per de còlas lisadas, alargadas e parallèlas sonadas [[drumlin]]s.
 
Los ''drumlins'' son de còlas asimetricas de perfil aerodinamic compausadas principalament de ''till''. Sa nautor oscilla entre 15 e 50&nbsp;m e podonpòdon aténher fins a 1&nbsp;km de longor. Lo costat penjarut de las còlas agacha la direccion d'avançada del glaç, alavetz que la penjal pus larg seguís la direccion de desplaçament del glaç.
 
Los ''drumlins'' apareisson pas isolats, mas al contrari, s'encontran amassats dins çò que se nomena ''camps de drumlins''. Un d'els s'encontra a [[Rochester]], [[Nòva York]], e se calcula que conten qualques {{formatnum:10000}} drumlins.
 
Quitament se sabèm pas d'un biais segur coma se forman, a la vista de lor aspècte aerodinamic, se pòt pensar que foguèron modelats dins la zonazòna de flux plastic d'un glacièr ancian. Se pensa que fòrças drumlins se forman quand los glacièrs avançan sus de brisadis brisadisses glaciaris ja depausats, en remodelar lo material.
 
=== BrisadísBrisadisses glaciaris estratificats ===
L'aiga que sorgís de la [[zonazòna d'ablacion]] s'aluènha del glacièr en un jaç planièr que transpòrta de sediments fins; per mesura que baissa la velocitat, los sediments contenguts començan de se depausar e alara l'aiga de fonda va cavar de canals naturals anastomosats. Quand aquesta estructura se forma en associacion a una calòta glaciària, recep lo nom de [[plana alluviala]] e quand es confinada dins una val de montanha, se nomena ''trin de val''.
 
[[Fichièr:Retroceso_Glaciar_Lmb.png|right|thumb|400px|Païsatge daissat per un glacièr en recuol]]
Linha 144 :
En [[1821]], un engenhaire soís, [[Ignaz Venetz]], presentèt un article que suggerissiá la preséncia de traças de païsatge glaciari a de distàncias considerablas dels Alps. Aquesta idèa foguèt negada per un autre scientific soís, [[Louis Agassiz]], mas quand ensagèt de demostrar son invaliditat, en realitat acabèt d'acreditar las presompcions de Venetz e d'autres lo seguiguèron, coma De Saussure, Esmark e Charpentier. D'efièch, un an aprèp son excursion amb Charpentier (1836), Agassiz pausèt l'ipotèsi d'una granda epòca glaciària qu'auriá agut d'efièches generals e de longa portada. Sa contribucion a la [[Teoria glaciària]] consolidèt son prestigi coma naturalista.
 
Amb lo temps, e mercé al melhorament de las coneissenças geologicas, se comprenguèt que i aguèt mantun periòde d'avançada e de recuolament dels glacièrs e que las temperaturas renhantasregnantas sus Tèrra èran fòrça diferentas de las actualas.
 
La glaciacion del quaternariqüaternari es devesida en quatre etapas per l'[[America del Nòrd]] e [[Euròpa]]. Aquestas divisions son basadas principalament sus l'estudi dels depaus glaciaris. En America del Nòrd, caduna d'aquestas quatre etapas foguèt nomenada pel nom de l'estat ont s'encontran aquestes depaus. Per òrdre d'aparicion aquestes periòdes glaciaris (o [[glaciacion]]s) son los seguents: [[Glaciacion de Günz o Nebraska|Günz]], [[Nebraska]]; [[Glaciacion de Mindel o Kansas|Mindel]], [[Kansas]]; [[Glaciacion de Riss o Illinois|Riss]], [[Illinois]] e [[Periòde Glaciari de Würm|Würm]], [[Wisconsin]]. Aquela classificacion foguèt melhorada mercé a l'estudi detalhat dels sediments del fons oceanic. Los sediments del fons oceanic, a la diferéncia dels continentals, son pas afectats per de discontinuitats estratigraficas, pr'amor que resultan d'un processus continuós, son especialament utils per determinar los cicles climatics de la planeta.
 
D'aqueste biais, las divisions identificadas son passadas a vint e la durada de caduna es d'aproximativament {{formatnum:100000}} ans. Totes aquestes cicles se tròban dins lo periòde conegut coma glaciacion quaternàriaqüaternària.
 
Lo glaç daissèt sa marca sus gaireben 30% de la superfícia continentala e cobriguèt aperaquí {{unitat|10000000|[[quilomètre carrat|km{{exp|2}}]]}} en America del Nòrd, {{unitat|5000000|[[quilomètre carrat|km{{exp|2}}]]}} en Euròpa e {{unitat|4000000|[[quilomètre carrat|km{{exp|2}}]]}} en [[Siberia]]. La quantitat de glaç glaciari dins l'emisfèri Nòrd foguèt lo doble de la dins lo sud. Aquò se justifica pr'amor que dins l'[[emisfèri sud]], lo glaç pòt pas cobrir mai de territòri qu'[[Antartida]].
Linha 154 :
A l'ora d'ara, se considèra que la glaciacion comencèt fa 2 o 3 milions d'annadas, es a dire çò qu'es conegut coma [[Pleïstocèn]].
 
== Qualques efièches del periòde glaciari quaternariqüaternari ==
Los efièches del periòde glaciari [[quaternariqüaternari]] son encara evidents. Se sap que d'espècias animalas e de plantas se vegèron obligadas d'emigrar alavetz que d'autras se poguèron pas adaptar. Ça que la, la pròva pus importanta es l'actuala enauçada que se produsís en [[Escandinàvia]] e [[America del Nòrd]]. Per exemple, se sap que la [[baia d'Hudson]] dins los darrièrs mila ans s'es enauçada d'aperaquí 300&nbsp;m. La causa d'aquesta ascension de la rusca terrèstra es l'equilibri [[Isostasia|isostatic]]. Aquesta teoria sosten que quand una massa, coma un glacièr, apieja sus la rusca terrèstra, aquesta darrièra s'enfonza jos la pression, mas un còp que lo glacièr se fond, la rusca comença de s'enauçar fins a sa posicion d'origina, es a dire, a son nivèl d'equilibri, en se liberar del pes del glacièr. Aquel movement es nomenat [[eustatisme|movement eustatic]].
 
[[Fichièr: Glacier_weight_effects_Lmb.png|center|Pression d'una calòta glaciària sus la rusca terrèstra]]
Linha 173 :
La teoria de la [[tectonica de las placas]] es deguda a l'idèa que los glacièrs se pòdon formar sonque sus la tèrra fèrma, e suggerís que la pròva de glaciacions anterioras es presenta dins las [[latitud]]s tropicalas pr'amor que las [[Placa tectonica|placas tectonicas]] a la deriva an transportat los [[continent]]s de las latituds tropicalas fins a las regions pròchas dels pòls. Las pròvas de la preséncia anciana d'estructuras glaciàrias en [[America del Sud]], [[Africa]], [[Austràlia]] e [[Índia]] confirman aquesta idèa, pr'amor que se sap que i aguèt un periòde glaciari a la fin del Paleozoïc, fa aperaquí 250 milions d'annadas.
 
L'idèa que las traças de glaciacions encontradas dins las latituds mejanas son ligadas al desplaçament de las [[Placa tectonica|placas tectonicas]] foguèt confirmada per l'abséncia de traças glaciàrias dins lo meteis periòde a las latituds pus nautas d'[[America del Nòrd]] e [[Eurasia]], çò qu'indica que las localizacions dels glacièrs èran fòrça diferentas de las actualas. Dins un autre ordreòrdre d'idèa, per exemple, l'espleespleitacion de minas de carbon actualament dins l'archipèla de [[Svalbard]] corrobòracorrobora l'idèa del desplaçament de las placas tectonicas, pr'amor qu'existís pas a l'ora d'ara dins aquel archipèla una vegetacion sufisenta per explicar aquelas resèrvas de carbon mineral.
 
Los cambiaments climatics tanben son ligats a las posicions dels continents, pr'amor que lo desplaçament de las placas afècta los corrents oceanics, que a lor torn an una influéncia sus la transmission de la calor e de l'umiditat. Coma los continents se desplaçan fòrça lentament (2&nbsp;cm per an), los cambiaments se produsisson sus de milions d'annadas.
Linha 189 :
Un estudi de sediments marins que contenián unes [[microorganisme]]s climaticament sensibles foguèt fach fins a un mièg milion d'annadas pus lèu e foguèt comparat amb d'estudis de la forma de l'orbita terrèstra; la resulta n'es que los cambiaments climatics son estrechament ligats als periòdes d'obliquitat, de precession e d'[[excentricitat]] de l'orbita de la Tèrra.
 
En general, amb las donadas reculhidas se pòt afirmar que la tectonica de las placas es sonque aplicabla per de periòdes de temps fòrça longs, alara que l'ipotèsi de Milankovitch, apuejadaapujada per d'autres trabalhs, es pus pròcha de la de las alternanças periodicas dels episòdis glaciaris e interglaciaris del Pleïstocèn. Ça que la, cal prene en compte qu'aquelas proposicions son subjèctas a criticas, a l'ora d'ara se sap pas amb certitud se i a d'autres factors en jòc.
 
== Curiositats ==
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/wiki/Glacièr »